Dlaczego malarz nie jest artystą w świetle MK OECD

Pomimo, iż  artyści i sportowcy nie są liczną grupą podatników, jednakże ze względu na ich dużą mobilność zawodową, zazwyczaj ponadprzeciętne dochody oraz możliwości „optymalizacji podatkowych” poprzez wybór optymalnej rezydencji podatkowej, doczekali się odrębnych uregulowań w zakresie opodatkowania dochodów.

Zgodnie z art. 17 MK OECD

1. Bez względu na postanowienia artykułów 7 i 15, dochód osoby mającej miejsce zamieszkania w umawiającym się państwie uzyskany z tytułu działalności artystycznej, na przykład artysty scenicznego, filmowego, radiowego lub telewizyjnego, jak też muzyka lub sportowca, osobiście wykonywanej w drugim umawiającym się państwie, może być opodatkowany w tym drugim państwie.

2. Jeżeli dochód, mający związek z osobiście wykonywaną działalnością artysty lub sportowca, nie przypada temu artyście lub sportowcowi, lecz innej osobie, wówczas dochód taki, bez względu na postanowienia artykułów 7 i 15, może być opodatkowany w tym umawiającym się państwie, w którym działalność tego artysty lub sportowca jest wykonywana.

Zatem jeżeli artysta lub sportowiec:

• fizycznie przebywa w drugim państwie,
• wykonuje tam działalność artystyczną lub sportową oraz
• uzyskuje dochody z tej działalności

to bez znaczenia, czy honorarium sportowe wypłacane jest mu bezpośrednio (art. 17 ust. 1 MK OECD), czy też wynagrodzenie za jego występ otrzymuje inny podmiot (art. 17 ust. 2 MK OEZCD) – dochody związane z występami na terytorium państwa, powinny być opodatkowane na terytorium tego państwa, w której działalność jest wykonywana. Innym podmiotem, który otrzymuje dochody za działalność artystyczną/sportową mogą być w szczególności:

• spółki zarządzające, otrzymujące wynagrodzenie za występy artystów/sportowców,
• drużyny, zespoły teatralne, orkiestry itp., które posiadają osobowość prawną
• specjalnie utworzone spółki artystów/sportowców.

Celem wprowadzenia zasady opodatkowania dochodów artystów i sportowców w miejscu, gdzie rzeczywiście wykonują działalność artystyczną/sportową, jest uniemożliwienie unikania opodatkowania przez tą grupę zawodową. Gdyby dochody były opodatkowane w kraju rezydencji, z pominięciem kraju źródła, zachęcałoby to artystów/sportowców do zmiany miejsca zamieszkania do krajów, które stosują niską stawkę opodatkowania dochodów osób fizycznych.

Najczęściej pojawiające się kontrowersje dotyczą pojęcia „artysty”. Zgodnie z literaturą artysta to „osoba dająca występ artystyczny lub rozrywkowy, bezpośrednio lub pośrednio przed publicznością, niezależnie od poziomu artystycznego lub rozrywkowego występu” (za komentarzem do MK OECD pod redakcją B. Brzezińskiego, który cytuje Taxation of International Performing Artists autostwa D. Moleenar). Komentarze wskazują, że artystami są nie są tylko aktorzy lub muzycy, ale również artyści cyrkowi, dyrygenci, disc jockeye, wodzireje lub tancerze, podczas gdy do grona artystów nie zalicza się osób zaangażowanych w przygotowanie przedstawień (jak choreografowie, scenarzyści, osoby odpowiedzialne za dźwięk), artystami w świetle art. 17 MK OECD nie są też dziennikarze, malarze, rzeźbiarze, prelegenci lub pisarze, którzy co do zasady nie wykonują realizują artystycznych przed publicznością.

Problematyczne mogą być sytuacje, kiedy artyści łączą pewne działalności – np. aktor otrzymuje honorarium za występy w spektaklu, w którym jest równocześnie reżyserem. Wtedy należy zweryfikować, czy wynagrodzenie otrzymywane przez taką osobę, wiąże się przede wszystkim z działalnością artystyczno-wykonawczą, czy pozostałą. Jedynie ta część dochodu, która związana jest z działalnością artystyczną, jest objęta zasadami określonymi w art. 17 MK OECD. Najlepszym rozwiązaniem w takim przypadku, jest szczegółowe opisanie zakresu czynności wykonywanych przez artystę (związanych z wykonawstwem artystycznym i pozostałych) oraz ustanowienie dla nich odrębnego wynagrodzenia.

W kolejnym artykule cyklu zaprezentujemy opodatkowanie kolejnej, szczególnej grupy podatników – emerytów.

Autor: Hanna Czogalla