Zapłata za zgodę kontrahenta na prawo do wcześniejszego rozwiązania umowy, pomimo nazywania jej karą umowną lub odszkodowaniem stanowi rodzaj odstępnego, traktowanego jako wynagrodzenie za usługi polegające na tolerowaniu faktu, że kontrahent skorzysta z prawa wcześniejszego rozwiązania umowy.
Na gruncie obowiązujących przepisów Ustawy VAT nie ma, co do zasady, wątpliwości, iż odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Inaczej będzie jednak, jeśli jego wypłata związana jest czynnością, działaniem otrzymującego daninę. Zgodnie bowiem z art.8 ust. 1 pkt 2 Ustawy VAT za usługę należy traktować także działanie polegające na tolerowaniu określonych czynności lub sytuacji.
W interpretacji z 8 kwietna 2014 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi (IPTPP1/443-166/14-2/MW) analizował sytuację, w której odstępne należne jest na podstawie łączącej strony umowy zobowiązaniowej, na podstawie której za zgodę na odstąpienie sprzedającego od zawartej umowy, podatnikowi należna jest kwota odstępnego, stanowiąca jego wynagrodzenie.
Organ podatkowy uznał, iż w takim stanie rzeczy spełnione zostaną niezbędne warunki, aby czynność w postaci możliwości za odstąpienie od umowy sprzedaży towarów za wynagrodzeniem uznać za świadczenie usług w rozumieniu Ustawy VAT. Zapłacona kwota stanowi bowiem wynagrodzenie za usługę polegającą na zaniechaniu wykonania świadczenia polegającego na odstąpieniu od realizacji umowy. Podatnik natomiast z tytułu zaniechania wykonania tej czynności, otrzyma rzeczywiste wynagrodzenie, co czyni tę czynność odpłatną. Takie bowiem odpłatne zachowanie na rzecz innej osoby polegające na tolerowaniu określonych zachowań kontrahenta (odstąpienie od umowy), które jest dokonywane przez podatnika w sferze prowadzonej działalności gospodarczej – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Powyższy pogląd jest podzielany także przez orzecznictwo sądowe.
Tym samym, otrzymując jakiekolwiek odszkodowanie czy karę umowną należy zbadać, czy przypadkiem nie świadczymy opodatkowanej VAT usługi.
