Od dłuższego czasu ugruntowane było stanowisko, zgodnie z którym kary, odszkodowania, rekompensaty i inne płatności o charakterze wyrównującym szkody nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Z uwagi bowiem na jednostronność, świadczenia nie mają charakteru odpłatnej usługi. W ubiegłym tygodniu NSA wydał wyrok, w którym zajął nieco odmienne stanowisko.

W wyroku z 7 lutego 2014 r. sygn. I FSK 1664/12 sąd uznał, że w sytuacji, gdy czynność wynikająca z kontraktu jest opodatkowana VAT-em, to rekompensata pieniężna za wcześniejsze rozwiązanie umowy również podlega temu podatkowi.

Sprawa dotyczyła stanu faktycznego, w którym podatnik – najemca płacił na rzecz podmiotów wynajmujących mu lokale odszkodowania za szkody powstałe w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu z przyczyn leżących wyłącznie po jego stronie. Umowa najmu nie przewidywała możliwości jej wcześniejszego wypowiedzenia. W konsekwencji pojawiła się konieczność zapłaty na rzecz wynajmującego odszkodowania za szkody powstałe w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu.

Podatnik zawarł wówczas z wynajmującymi porozumienia rozwiązujące, w których ustalano ostateczną wysokość odszkodowania za szkody z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy najmu z przyczyn leżących wyłącznie po stronie najemcy. Dodatkowo na podstawie porozumienia, wynajmujący zrzekł się dochodzenia wszelkich roszczeń z tytułu przedmiotowej umowy w przyszłości, w tym czynszu najmu oraz opłat eksploatacyjnych.

W związku z powyższym podatnik zadał pytanie, czy z uwagi na fakt, że odszkodowanie za szkodę, wypłacane przez najemcę na rzecz wynajmującego, w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu z przyczyn leżących wyłącznie po stronie najemcy, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, najemca, który otrzyma z tego tytułu od wynajmującego fakturę VAT z podatkiem naliczonym, nie ma podstawy do obniżenia podatku należnego, gdyż przedmiotowe odszkodowanie jest poza zakresem podatku od towarów i usług.

Mimo niekorzystnej interpretacji sąd pierwszej instancji przyznał rację podatnikowi, uznając, że odszkodowanie nie stanowi wynagrodzenia za wskazane w art. art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy VAT zobowiązanie się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Tym samym, zdaniem WSA, odszkodowanie nie było wynagrodzeniem za usługę i nawet jeśli udokumentowano je fakturą, to najemca nie miał prawa do odliczenia wykazanego na niej podatku.

Na skutek kasacji Ministra Finansów NSA uchylił wyrok sądu pierwszej instancji, powołując się przy tym na orzeczenia TSUE. NSA przyznał tym samym rację Ministrowi Finansów, który uznał, że w przedmiotowej sytuacji  ma miejsce świadczenie usług, gdyż wynajmujący otrzymuje określone kwoty pieniężne w zamian za zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu i równocześnie zrzeka się dochodzenia wszelkich roszczeń z tytułu przedmiotowej umowy w przyszłości. Można więc wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi – jest nim najemca. Wcześniejsze rozwiązanie umowy jest zatem wynikiem zawartego przez strony porozumienia, a nie rezultatem niewywiązania się z umowy, w związku z czym nie jest odszkodowaniem w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeksu Cywilnego (Dz. U. Nr 16 poz.93 ze zmianami). Zgodę na zaniechanie określonej czynności należy traktować jako świadczenie usług. Spełniona zatem zostanie przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Skontaktujemy się z Tobą w najbliższym dniu roboczym aby porozmawiać o Twoich potrzebach i dopasować do nich naszą ofertę.

Poproś o kontakt

Dariusz Gałązka

Partner, Biegły rewident

Niniejsza publikacja została sporządzona z najwyższą starannością, jednak niektóre informacje zostały podane w formie skróconej. W związku z tym artykuły i komentarze zawarte w „Newsletterze” mają charakter poglądowy, a zawarte w nich informacje nie powinny zastąpić szczegółowej analizy zagadnienia. Wobec powyższego Grant Thornton nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty powstałe w wyniku czynności podjętych lub zaniechanych na podstawie niniejszej publikacji. Jeżeli są Państwo zainteresowani dokładniejszym omówieniem niektórych kwestii poruszonych w bieżącym numerze „Newslettera”, zachęcamy do kontaktu i nawiązania współpracy. Wszelkie uwagi i sugestie prosimy kierować na adres jacek.kowalczyk@pl.gt.com.