Koniecznej do wprowadzenia poprawce w Ustawie PIT w zakresie kwoty wolnej od podatku w podatku dochodowym od osób fizycznych towarzyszyły dwie dodatkowe istotne zmiany, mającej na celu kolejne uszczelnienie polskiego systemu podatkowego. Pierwsza zmiana dotyczy zniesienia podmiotowego zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym funduszy inwestycyjnych zamkniętych.
Druga zmiana dotyczy uchylenia ochrony wynikającej z wydanych przez wejściem w życie klauzuli o unikaniu opodatkowania, interpretacji, w przypadku gdy w danej sprawie możliwe byłoby jej zastosowanie. W tej sytuacji, jeżeli korzyści podatkowe wynikające ze zdarzeń będących elementem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego w interpretacji powstaną po 1 stycznia 2017, ochrona, wynikająca z interpretacji otrzymanych przez podatników utraci swoją moc. Nowe regulacje wejdą w życie 1 stycznia 2017.
Istota nowych regulacji
Przepisy ustawy zmieniającej uchylają przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przewidujące zwolnienie podmiotowe funduszy inwestycyjnych oraz instytucji wspólnego inwestowania posiadających siedzibę poza RP z opodatkowania oraz wprowadzają zwolnienie przedmiotowe dla funduszy inwestycyjnych otwartych (FIO) oraz specjalistycznych funduszy otwartych (SFIO) jak i funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ). Należy wskazać, że zwolnienie przedmiotowe dotyczace działalności FIZ zostało znacząco ograniczone.
Zgodnie z nowymi regulacjami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych:
- zwolnienie podmiotowe zostanie zachowane dla otwartych funduszy inwestycyjnych oraz specjalistycznych otwartych funduszy inwestycyjnych – z owego zwolnienia wykluczone zostały zatem zamknięte fundusze inwestycyjne oraz fundusze otwarte, które stosują zasady ograniczenia inwestowania określone dla funduszy inwestycyjnych zamkniętych;
- wprowadzone zostanie zwolnienie przedmiotowe, zgodnie z którym zwalnia się od podatku dochody (przychody) funduszy inwestycyjnych zamkniętych lub specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych stosujących zasady i ograniczenia inwestycyjne określone dla funduszy inwestycyjnych zamkniętych, z wyłączeniem dochodów uzyskiwanych z udziału w spółkach osobowych /nie będących podatnikami podatku dochodowego w Polsce czy poza jej granicami, dochodów z odsetek pod pożyczek udzielonych takowym spółkom, odsetek od udziałów kapitałowych w tych spółkach, odsetek od papierów wartościowych wyemitowanych przez te spółki jak i dochodów z ich zbycia oraz darowizn bądź innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń dokonywanych przez spółki transparentne podatkowo. W konsekwencji opodatkowaniu podlegać będą dochody przypadające na FIZ z tytułu uczestnictwa w spółkach transparentnych podatkowo (w tym popularnych w ostatnich latach spółkach luksemburskich – SCSp).
W związku z powyższym z dniem 1 stycznia 2017 struktury wykorzystujące FIZ, spółki SCSp oraz polskie spółki osobowe nie będą przynosić żadnych oszczędności podatkowych. Dochody spółek osobowych przypadające na fundusz inwestycyjny zamknięty będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Nadal zwolnione z opodatkowania będą dochody kapitałowe (odsetki, dochody ze sprzedaży udziałów – poza odsetkami dotyczącymi pożyczek udzielonych spółkom osobowym).
Ekspresowy tryb uchwalenia przepisów
Z uwagi na fakt, iż Trybunał Konstytucyjny uznał, że zapisy dotyczące kwoty wolnej od podatku w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych są niezgodne z Konstytucją i przestaną obowiązywać od 1 grudnia 2016, konieczne było wprowadzenie odpowiednich zmian do Ustawy PIT. W dniu 31 października 2016 do sejmu wpłynął poselski projekt ustawy zmieniającej przepisy ustawy PIT w tym zakresie. Projekt ten przewidywał jednak dodatkowo zmiany dotyczące zasad opodaktowania funduszy inwestycyjnych określonych w ustawie CIT. Do podpisania ustawy przez Prezydenta doszło już 29 listopada. W niespełna miesiąc projekt ten od momentu, gdy ujrzał on światło dzienne, przeszedł cały proces legislacyjny, uwzględniając zmiany w stosunku do pierwotnej treści. Ustawa została zatem uchwalona w trybie ekspresowym.
Ochrona wynikająca z indywidualnych interpretacji prawa podatkowego
Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują obecnie, że nie będą wydawane interpretacje indywidualne, jeżeli w ocenie organu podatkowego będzie istniało uzasadnione przypuszczenie, że do zdarzenia będącego przedmiotem wniosku składanego przez podatnika mogłaby mieć zastosowanie klauzula o unikaniu opodatkowania. Nawet jeżeli taka interpretacja zostanie wydana to nie będzie ona zapewniała podatnikom ochrony, która jest istotą interpretacji wydawanych podatnikom mającym wątpliwości dotyczące skutków podatkowych planowanych przez nich operacji. Skutki tych zmian są już zauważalne dla podatników. W ostatnim czasie organy podatkowe coraz częściej odmawiają bowiem wydawania indywidualnych interpretacji prawa podatkowego, powołując się na możliwość zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania do przedstawionego stany faktycznego/przyszłego.
W takiej sytuacji podatnikom pozostaje wystąpienie o wydanie opinii zabezpieczającej, której przedmiotem będzie ocena, czy dana czynność podlega klauzuli. Termin na wydanie opinii wynosi aż 6 miesięcy, natomiast opłata za taka opinię to 20 000 zł.
Od 1 stycznia 2017 będą obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi z ochrony wynikającej z interpretacji nie będą mogły korzystać podmioty, na których rzecz wydane zostały interpretacje indywidualne, jeżeli korzyść podatkowa wynikająca ze stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego będącego przedmiotem interpretacji indywidualnej została uzyskana od dnia 1 stycznia 2017. Owe zmiany uchylają zatem ochronę wynikającą z interpretacji wydanych przed wejściem w życie owych przepisów w stosunku do korzyści podatkowych powstałych od 1 stycznia 2017.
W ostatnim okresie rząd w trybie ekspresowym wprowadza przepisy ograniczające możliwości optymalizacji podatkowych. Po wprowadzeniu w życie klauzuli o unikaniu opodatkowania przyszedł czas na ograniczenie dotyczące poszczególnych struktur, czy też danych czynności, mogących nieść za sobą korzyści podatkowe. Opodatkowanie struktur opartych o FIZ to tylko jedna ze zmian, która będzie obowiązywała od 1 stycznia 2017. Nie należy zapomnieć o opodatkowaniu wymiany udziałów w przypadku, w którym transakcja ta dokonywana będzie pomiędzy spółkami nieprowadzonymi działalności gospodarczej, zmiany w zakresie opodatkowania aportów do spółek kapitałowych, czy też zmian w zakresie zwolnienia z opodatkowania procesów reorganizacyjnych (połączeń, czy też przekształceń). Nie należy zapominać o planowanych zmianach w zakresie wprowadzenia jednolitego podatku do osób fizycznych. Zmiany te zdecydowanie nie wpływają pozytywnie na rozwój polskiej przedsiębiorczości. W chwili obecnej podatnicy obawiają się bowiem wszelkich zmian reorganizacyjnych, które bez wątpienia są działaniami powszechnymi i potrzebnymi w kontekście zmieniających się okoliczności biznesowych, w obawie przed interpretacją tych działań przez organy podatkowe. Taka sytuacja z pewnością nie powinna mieć miejsca, a ograniczenie swobody działań przedsiębiorców, może w długim okresie doprowadzić do zmniejszenia, a nie – jak przewiduje rząd – zwiększenia wpływów do budżetu.
AUTOR: Alicja Gaca, Specjalista, Zespół Transakcji Kapitałowych
