Wielka reforma administracji skarbowej

Większe uprawnienia organów

Najważniejsze zmiany dla podatników będą dotyczyć sposobu przeprowadzania kontroli celno-skarbowej. Konsolidacja organów podatkowych, tj. urzędów kontroli skarbowej i urzędów celnych w jeden organ – urząd celno-skarbowy, ma przynieść efekty już na etapie typowania podmiotów do kontroli. Zgodnie z zapewnieniami Ministerstwa kontroli ma być mniej, za to organy będą typować podmioty celniej, niż dotychczas i skupiać się na tych, gdzie występują nieprawidłowości. Ponadto urzędy celno-skarbowe nie będą musiały od 1 marca czekać 7 dni na wszczęcie kontroli, licząc od daty zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Ten termin nie występuje w ustawie o KAS, a datą wszczęcia kontroli będzie dzień doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. Jednocześnie ustawodawca pozostawił organom podatkowym furtkę na wypadek konieczności natychmiastowego podjęcia czynności związanych z kontrolą. W przypadku, gdy organy powezmą podejrzenie, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne będą uzasadniały przeprowadzenie kontroli, będzie ona wszczynana wyłącznie na podstawie okazywanej legitymacji służbowej. Pomimo tego, że kontrola będzie wszczynana bez zapowiedzi podatnicy będą mieli możliwość skorygowania swoich rozliczeń w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej.

Wydłużeniu ulegnie także termin prowadzenia takich kontroli. Zgodnie z przepisami Ustawy o KAS kontrola celno-skarbowa powinna być zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej wszczęcia. Kontrola będzie mogła być także przedłużona o dalszy okres, ze wskazaniem przyczyn przedłużenia i nowego terminu zakończenia.

Urzędnicy urzędów celno-skarbowych otrzymają nowe, szerokie uprawnienia okołokontrolne. Na szczególną uwagę zasługują: możliwość rozpoznawania, wykrywania i zwalczania określonych w ustawie przestępstw i wykroczeń oraz możliwość przeszukiwania lokali mieszkalnych bez uprzedniej zgody prokuratora, jeżeli jest to uzasadnione przypadkiem niecierpiącym zwłoki. Kontrola właściwego prokuratora będzie więc następcza, po fakcie przeszukania. Jeżeli organ podatkowy nie uzyska od prokuratora zatwierdzenia przeszukania, materiały i dowody podczas niego zebrane nie będą stanowiły dowodu w kontroli celno-skarbowej.

Niekorzystne zmiany dotkną również sposobu zaskarżania decyzji wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego. Jeżeli w ramach kontroli celno-skarbowej stwierdzone zostaną nieprawidłowości, zakończona kontrola celno-skarbowa przekształci się w postępowanie podatkowe. Organem właściwym do prowadzenia postępowania podatkowego będzie naczelnik urzędu celno-skarbowego, który prowadził czynności kontrolne. Natomiast od decyzji wydanej w wyniku takiego postępowania stronie będzie przysługiwało odwołanie do tego samego naczelnika urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję. W konsekwencji odwołanie rozpatrywał będzie ten sam organ, który wydał pierwotną decyzję.

Do uczciwych podatników organ wyciągnie rękę

Ustawodawca, oprócz rozszerzenia uprawnień kontrolnych organów i ograniczenia praw podatników podczas kontroli i postępowań, proponuje ułatwić wywiązywanie się z obowiązków wynikających z prawa daninowego. Od 1 marca do zadań naczelnika urzędu skarbowego należeć będzie zapewnienie obsługi i wsparcia podatnika i płatnika w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych, które ma polegać na udzielaniu pomocy w samodzielnym, prawidłowym i dobrowolnym wypełnianiu obowiązków podatkowych. Do tego celu powołana zostanie nowa jednostka organizacyjna tzw. centrum obsługi podatnika. Centrum obsługi będzie realizować wsparcie podatnika m.in. poprzez udzielanie wyjaśnień w zakresie przepisów prawa podatkowego, w tym także podmiotom, które zamierzają podjąć działalność gospodarczą, udzielaniu informacji w zakresie sposobu wypełniania zeznań i deklaracji podatkowych, czy informowaniu o danych kontaktowych właściwych organów wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji.

Kształt zmian, który uwidacznia się po analizie ustawy o KAS wskazuje, że organy podatkowe mają koncentrować się na działaniach w odniesieniu do nieuczciwych podatników, a tym uczciwym powinny pomagać prawidłowo wypełniać swoje obowiązki podatkowe. Organy podatkowe, dzięki nowym narzędziom, niewątpliwie będą działać szybciej i skuteczniej. Niemniej jednak, obawy budzi to, czy na nowej skuteczniejszej administracji nie ucierpią uczciwi podatnicy.

AUTOR: Marcin Książek, Senior konsultant, Bieżące doradztwo podatkowe