Z odpowiedzialnością za zaległości spółki cywilnej lub osobowej mamy do czynienia w przypadku zaległości w podatkach, w których spółki te mają przymiot podatnika (np. w podatku od towarów i usług).
Działania urzędu skarbowego w zakresie prowadzenia postępowania zmierzającego do orzeczenia odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązanie w zakresie podatku VAT będą skierowane:
- do obecnych wspólników,
- do byłych wspólników z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy byli wspólnikami.
Oczywiście należy pamiętać, że jest to odpowiedzialność o charakterze subsydiarnym (posiłkowym), albowiem dopiero niemożność wyegzekwowania od spółki należnego zobowiązania podatkowego powoduje przerzucenie ciężaru zobowiązania podatkowego na wspólników.
Podkreślić należy, co wydaje się istotne, że rozwiązanie spółki np. w trakcie postępowania kontrolnego, czy podatkowego nie zwalnia z odpowiedzialności.
Orzeczenie o odpowiedzialności nie wymaga wówczas uprzedniego wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, bowiem organ podatkowy zrobi to w jednej decyzji orzekającej odpowiedzialność. Chodzi tu jednak o postępowanie, którego przedmiotem jest orzeczenie o odpowiedzialności osoby trzeciej, w ramach którego ustawodawca dopuścił – na zasadzie wyjątku – także określenie wysokości zobowiązania.
Jednakże skuteczność działania organu podatkowego w takim przypadku uzależniona jest od prawidłowego wszczęcia postępowania podatkowego, bowiem cały czas musi pamiętać (tak jak i wspólnicy takiej spółki) o solidarnej odpowiedzialności wspólników.
Sprawdź Interpretacje indywidualne Grant Thornton
Dlatego też organ podatkowy jest zobowiązany do przestrzegania zasad zawartych w Ordynacji podatkowej, a przede wszystkim prowadzenia postępowania z udziałem wszystkich wspólników tej spółki, jako stron tego postępowania. Powinien zatem prowadzić postępowanie adresowane do wszystkich wspólników, jak również wydając decyzję adresować ją do tych wspólników.
Podsumowując, postępowanie składa się z dwóch etapów. W pierwszym z nich organ podejmuje bowiem czynności zmierzające do określenia zobowiązania spółki (wymiar podatku), dopiero w drugim orzeka odpowiedzialność wspólników (lub byłych wspólników) – odpowiedzialność wynikłą z tytułu określonego zobowiązania. Stroną postępowania dotyczącego obu etapów postępowania są wspólnicy (byli wspólnicy), do których kieruje się decyzję wydaną w tym postępowaniu. Wspólnicy mają zatem prawo kwestionować wysokość zobowiązania.
Niemniej jednak moment, w którym wspólnicy dokonają rozwiązania spółki, może mieć istotne znaczenia dla zabezpieczenia ich praw, w szczególności w zakresie kwestionowania wysokości zobowiązania podatkowego.
Należy bowiem pamiętać, iż w sytuacji, gdy decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego została już wydana i skutecznie doręczona, to nie jest możliwe prowadzenie przez organ podatkowy postępowania, w ramach którego miałoby nastąpić określenie zobowiązania i orzeczenie odpowiedzialności.