VAT od samochodów – plany Ministerstwa Finansów

Projektowana ustawa wprowadza ograniczenia w odliczaniu podatku naliczonego w odniesieniu do wszystkich wydatków (np. zakupu paliw do napędu, czy też innych wydatków eksploatacyjnych) dotyczących pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczajacej 3,5 tony, przeznaczonych do użytku „mieszanego”, tj. wykorzystywanych zarówno do celów związanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą, jak i do celów użytku prywatnego.

Nowa definicja samochodów osobowych

Pierwszą nową regulacją jaką proponuje Minister Finansów jest wprowadzenie do Ustawy VAT definicji pojazdów samochodowych. Mają to być to pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym, czyli pojazdy silnikowe, których konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h. W konsekwencji ograniczenie będzie dotyczyć wydatków związanych z motocyklami, samochodami osobowymi i pozostałymi pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. Ograniczenie to nie będzie natomiast dotyczyć wydatków związanych z motorowerami i ciągnikami rolniczymi.

Jazdy na cele prywatne

Projekt zakłada, iż nie traktuje się jako nieodpłatnego świadczenia usług użycia (wykorzystywania) pojazdów samochodowych, do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, użytkowania pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, importu lub wytworzenia.

Nie jest także nieodpłatnym świadczeniem usług wykorzystywanie pojazdów do celów innych niż działalność gospodarcza jeśli podatnik miał prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia lub importu części składowych do tych pojazdów, jeżeli z tytułu nabycia, w tym w ramach użytkowania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, importu lub wytworzenia, podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (transakcja nabycia nie była objęta podatkiem VAT lub korzystała ze zwolnienia od tego podatku).

Jak czytamy w uzasadnieniu do ustawy:

„(…) dla celów stosowania tego ograniczenia wykorzystywanie „mieszane” – z uwagi na upraszczający charakter decyzji, ale też i na jej działalnie przeciw nadużyciom, brak racjonalnych możliwości kontroli ze strony administracji – należy postrzegać w kategoriach potencjalnej, a nie faktycznej, możliwości użytku pojazdu do celów prywatnych. Wystarczy bowiem jednorazowe użycie pojazdu do celów prywatnych (przykładowo: dojazd pracownika do pracy i z pracy, „załatwienie spraw prywatnych” samochodem służbowym), aby miało miejsce wykorzystanie „mieszane”. W konsekwencji w ramach stosowanego w decyzji upraszczającego założenia przyjmuje się, że każdy pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony służy użytkowi mieszanemu, a zatem wszystkie wydatki z nim związane podlegają odliczeniu w 50% (z pewnymi wyjątkami, które zostaną omówione poniżej).”

Na podstawie planowanych w ustawie zmieniającej przepisów przejściowych także wykorzystywanie na cele prywatne pojazdów, nabytych przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, od których podatnicy mieli ograniczone prawo do odliczenia nie będzie wymagało opodatkowywania. Zasada ta ma być stosowana począwszy od okresów rozliczeniowych rozpoczynających się od 1 stycznia 2014 r.

Kwota podatku naliczonego

Projekt ustawy zakłada, iż zasadą będzie odliczanie wyłącznie 50% kwoty podatku naliczonego od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony.

Do wydatków, od których przysługuje ograniczone prawo odliczenia zalicza się w szczególności wydatki dotyczące:

• nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz ich części składowych,
• użytkowania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze,
• nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów,
• usług naprawy i konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją tych pojazdów.

Powyższy katalog jest katalogiem otwartym. Zawiera nie tylko wydatki związane z nabyciem, czy opłatami za najem lub leasing, ale także ograniczenia w odliczaniu VAT od nabytych paliw. Co ważne ograniczenia dotyczą także tzw. wydatków eksploatacyjnych.

Ograniczenie prawa do odliczania wydatków eksploatacyjnych jest z cała pewnością rozwiązaniem mniej korzystnym niż obecnie obowiązujące. Z drugiej jednak strony, w wielu przypadkach, planowane ograniczenie  (50% podatku naliczonego) może stanowić więcej niż 6.000 zł, co jest rozwiązaniem korzystniejszym  od obecnie obowiązującego.

Kiedy nie ma ograniczeń w odliczaniu podatku?

50 procentowy limit podatku do odliczenia nie dotyczy przypadków, gdy pojazdy samochodowe są:

• wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, lub
• konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą (co muszą potwierdzać stosowne dokumenty).

W uzasadnieniu do ustawy zmieniającej wskazuje się przykłady, kiedy samochód wykorzystywany jest wyłącznie do celów prowadzonej działalności gospodarczej. Ma to miejsce w sytuacjach, w których:

• przedmiotem działalności podatnika jest odsprzedaż tych pojazdów i zostanie wyeliminowana możliwość ich użytku prywatnego (samochody nie są zarejestrowane i nie mogą poruszać się po drogach),
• przedmiotem działalności podatnika jest wynajem tych pojazdów i zostanie wyeliminowana możliwość ich użytku prywatnego,
• gdy konstrukcja pojazdu obiektywnie wskazuje na wyłączny użytek do działalności gospodarczej lub gdy użytek na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą byłby znikomy, np. koparka,
• z posiadanej przez podatnika dokumentacji (regulaminy, umowy, zarządzenia, itp.) obiektywnie wynika, że pojazd jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej i nie ma możliwości, aby np. pracownik skorzystał z firmowego samochodu w celu dojazdu do swojego miejsca zamieszkania.

Ostatni z przykładów może być korzystniejszy dla firm, w których samochody służbowe są parkowane w pobliżu biura, a pracownicy używają ich dopiero od momentu przybycia do pracy.

Na dzień dzisiejszy nie wiemy jakie będzie stanowisko organów podatkowych w sytuacjach, w których pracownicy ponoszą odpłatność za możliwość korzystania z samochodów służbowych na cele prywatne. Wydaje się, iż takie rozwiązania należy traktować identycznie jak najem. Niemniej jednak istnieje ryzyko podważenia takiego rozwiązania jako działania pozornego, którego celem było jedynie uzyskanie pełnego prawa do odliczenia podatku VAT.

Pojazdy samochodowe wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej:

W ustawie zmieniającej zakłada się tylko dwa przypadki, kiedy można uznać, że pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej.

Ma to miejsce wtedy, gdy:

• okoliczności wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, potwierdzone obowiązkową, prowadzoną dla tych pojazdów ewidencją ich przebiegu, wykluczają możliwość ich użycia do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą (np. pojazd nie jest zarejestrowany), lub
• konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne (tutaj w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej jako przykłada podawana jest koparka).

Zgodnie z projektem podatnicy, którzy wykorzystują samochody tylko do celów działalności mają obowiązek złożenia w urzędzie skarbowym informacji o tych pojazdach, w terminie 7 dni od dnia, w którym po raz pierwszy ponieśli wydatki związane z wykorzystywaniem tych pojazdów wyłącznie do działalności gospodarczej.

Jeśli informacja będzie nieprawdziwa lub złożona po terminie uznaje się, że pojazd samochodowy nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej (co skutkuje brakiem prawa do pełnego odliczenia). Planowane jest sformalizowanie wzoru informacji i opublikowanie jej w drodze rozporządzenia MF.

Z całą pewnością prowadzenie ewidencji – jako warunku potwierdzającego pełne prawo do odliczenia podatku VAT w przypadku np. samochodów osobowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej – jest niezbędne.

Kiedy nie trzeba prowadzić ewidencji przebiegu pojazdu?

Nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów dla pojazdów:

• przeznaczonych wyłącznie do odprzedaży lub oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, jeżeli odprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika,
• od których odliczono tylko 50% podatku naliczonego.

Co w ewidencji?

Ewidencja przebiegu pojazdu powinna zawierać numer rejestracyjny pojazdu, opis trasy (skąd – dokąd), kolejny numer wpisu, datę i cel wyjazdu, liczbę faktycznie przejechanych kilometrów, potwierdzenie autentyczności wpisu przez podatnika. Podatnik może wykorzystywać jako ewidencję przebiegu pojazdu ewidencję prowadzoną zgodnie z przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Od jakich pojazdów można odliczyć cały podatek VAT?

Za pojazdy przeznaczone wyłącznie do działalności gospodarczej uważa się:

1) pojazdy samochodowe inne niż samochody osobowe mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

2) klasyfikowane na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van, lub

3) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;

4) pojazdy specjalne, które spełniają warunki i wymagania techniczne zawarte w odrębnych przepisach, określone dla przeznaczeń następujących pojazdów:

• agregat elektryczny / spawalniczy,
• do prac wiertniczych,
• koparka, koparkospycharka,
• ładowarka,
• podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
• żuraw samochodowy

– jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym wynika, że jest to pojazd specjalny.

Zmiany w proporcji

W ustawie zmieniającej planuje się dodanie do Ustawy VAT nowego przepisu – art. 90b. Zgodnie z nim zmiany w wykorzystywaniu pojazdu samochodowego ciągu 60 miesięcy, licząc od miesiąca w którym go nabyto, dokonano importu lub oddano do używania oznaczają konieczność korekty odliczonej kwoty podatku naliczonego. Proponowane rozwiązanie dotyczy zarówno sytuacji, kiedy podatnikowi przysługiwało ograniczone jak i nieograniczone prawo do odliczenia podatku z tytułu nabycia pojazdu.

Pojazdy samochodowe o wartości do 15.000 zł będą podlegały 12 miesięcznej korekcie.

i w K.K.S.

O tym, jak istotne dla budżetu są kwoty odliczanego podatku VAT od nabycia i eksploatacji pojazdów samochodowych świadczy to, iż Minister Finansów proponuje, aby nieterminowe lub niezgodne z prawdą nieskładanie oświadczeń o wykorzystywaniu samochodów było surowo karane na podstawie kodeksu karnego skarbowego.

Paliwa

Do 30 czerwca 2015 r. podatnicy nie będą mieli prawa do odliczenia podatku naliczonego od paliw, oleju, gazu wykorzystywanych do napędu:

1) samochodów osobowych;

2) pojazdów samochodowych innych niż samochody osobowe, w których liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:

• 1 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 425 kg,
• 2 – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 493 kg.
• 3 lub więcej – jeżeli dopuszczalna ładowność jest mniejsza niż 500 kg.

Paliwa do pojazdów innych, niż wyżej wskazane, ale wykorzystywanych  wyłącznie do działalności gospodarczej objęte są prawem do pełnego odliczenia.

Dopuszczalna ładowność i liczba miejsc musi być określona w dokumentach wydanych w oparciu o przepisy ruchu drogowego. Brak tych danych będzie powodował, że pojazd będzie uznawany za samochód osobowy.

Zasada praw nabytych

W przypadku pojazdów samochodowych będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, przysługuje na mocy obecnie obowiązujących przepisów pełne prawo do odliczenia, prawo to zostaje zachowane (bez uwzględniania jednak zmian umowy dokonanych po wejściu w życie planowanych zmian). Jednakże wprowadza się istotne warunki, które należy spełnić, by prawo to zachować:

• pojazdy   samochodowe   będące   przedmiotem   tych   umów,   muszą zostać  wydane podatnikowi przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej,
• umowa musi zostać  zarejestrowana we właściwym urzędzie skarbowym do dnia 30 marca 2014 r.

Istotne jest zatem to, by chcąc zachować pełne prawo do odliczenia, należy nie tylko zawrzeć umowę ze sprzedawcą i otrzymać fakturę (nawet zaliczkową), ale przede wszystkim odebrać samochód.

Tym samym podatnicy, którzy planują wziąć w leasing auta dające obecnie pełne prawo do odliczenia, muszą się spieszyć.