Minister RiRW przedstawił projekt ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Nowa ustawa ma ograniczyć swobodę umów w kontraktach sieci handlowych z dostawcami. Kara za naruszenie przepisów może być wysoka- 3% rocznego obrotu.
Dominacja jednej strony
Uzasadnienie projektu ustawy nie pozostawia wątpliwości: ustawodawca jest zdania, że w stosunkach z dostawcami sieci handlowe występują z pozycji siły. W konsekwencji narzucają warunki umów, które stawiają je na zbyt uprzywilejowanej pozycji. Zdaniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi, który jest wnioskodawcą projektu, prowadzi to do braku środków na inwestycje u dostawców.
Zdaniem wnioskodawcy, dostawcy sieci handlowych nie decydują się na wstąpienie w spór w obawie o wypowiedzenie umowy. Organizacje chroniące interesy przedsiębiorców pozbawione są prawa dochodzenia naprawienia szkody, co nie pozwala dostawcom dochodzić roszczeń za ich pośrednictwem. Ponadto procesy mogą trwać latami.
Opłaty, wypowiedzenia i późne płatności
W uzasadnieniu nie pominięto przykładów zapisów w umowach, które, zdaniem wnioskodawcy, są wyrazem pozycji dominującej i gdyby strony zawierające umowy negocjowały z równej pozycji zapewne by się w umowach nie znalazły. Lista takich postanowień jest długa i obejmuje m.in. narzucanie dostawcom wzorców umów bez możliwości negocjacji, wydłużone terminy płatności, opłaty ponoszone przez dostawców z tytułu braku zwrotów produktów i ich utylizacji, opłaty za akcje marketingowe sieci handlowych czy ekspozycję produktów. Umowy są, zdaniem Ministra, przez sieci handlowe bezpodstawnie wypowiadane, a jednocześnie zawierają postanowienia ograniczające tę możliwość dostawcom.
Minister RiRW nie pomija działań dostawców. Jego zdaniem wypowiadanie umów w momencie otrzymania od innej strony korzystniejszych warunków również nosi znamiona nieuczciwości. Sankcje mogą więc objąć również nich. O wiele więcej uwagi w uzasadnieniu poświęcono jednak sieciom handlowym.
Kary pieniężne
Ustawa ma wprowadzić możliwość ukarania karą pieniężna w wysokości do 3% rocznego obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Kara ma być nakładana w drodze decyzji przez Prezesa UOKiK, podejmującego działanie z urzędu. Ma to na celu zapewnienie podmiotowi zawiadamiającemu anonimowości. Zawiadomienie będzie mógł natomiast „każdy przedsiębiorca, który podejrzewa stosowanie takich praktyk”.
Brak współpracy ze strony podmiotu, wobec którego Prezes UOKiK prowadzi postępowania pod kątem ustalenia, czy doszło do złamania przepisów ustawy, ma być sankcjonowany. Rozumieć przez to należy zarówno utrudnianie postępowania, jak i niewpłacenie kary w określonym terminie.
Pod szczególną ochroną mają się znaleźć producenci rolni. Na mocy projektowanej ustawy minister właściwy do spraw rynków rolnych zyska możliwość określenia rozporządzeniem minimalnego okresu obowiązywania i terminów zawierania umów o nabycie produktów rolnych. Projekt trafił właśnie do konsultacji społecznych. Planowany termin wejścia w życie ustawy to 6 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
W momencie wejścia w życie ustawy swoboda umów w kontraktach sieci handlowych z dostawcami zostanie poważnie ograniczona. Warto już dziś przeanalizować umowy i upewnić się, że nie zawierają postanowień, które mogą zostać uznane za nadużywanie pozycji dominującej.
