Wysłuchaj artykuł* lub czytaj dalej
*Artykuł czytany głosem wygenerowany przez AI
Wpływ systemu kaucyjnego na rozliczenia VAT
Wprowadzenie systemu kaucyjnego wiąże się z istotnymi zmianami w zakresie podatku VAT. Kaucja będzie pobierana na każdym etapie łańcucha dystrybucji – od producenta i importera, przez hurtownika, aż po sprzedawcę detalicznego – jednak zgodnie z nowymi przepisami nie będzie wliczana do podstawy opodatkowania VAT. Sprzedawcy detaliczni będą zobowiązani do prawidłowego ewidencjonowania pobranych i zwróconych kaucji, natomiast producenci i importerzy – do rozliczania wartości niezwróconych opakowań, od których będą musieli naliczyć VAT na koniec roku podatkowego. Operatorzy systemu, którzy będą zarządzać zbiórką i rozliczeniami, również zostaną objęci nowymi obowiązkami ewidencyjnymi i sprawozdawczymi.
Choć ogólne założenia systemu są znane, szczegółowe regulacje budzą wiele pytań – zwłaszcza w zakresie obowiązków producentów, importerów i operatorów systemu. To z kolei stwarza ryzyko rozbieżnych interpretacji i trudności w praktycznym stosowaniu przepisów.
google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Podstawa opodatkowania w systemie kaucyjnym
Zgodnie z nowymi przepisami, podmioty wprowadzające produkty w opakowaniach, czyli producenci i importerzy, będą mieli obowiązek na koniec każdego roku kalendarzowego ustalać różnicę pomiędzy wartością kaucji od opakowań wprowadzonych na rynek, a wartością kaucji od opakowań lub odpadów opakowaniowych zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku.
Ważny fragment
Jeżeli różnica będzie dodatnia, to o tę wartość producenci i importerzy powinni zwiększyć swoją podstawę opodatkowania oraz od tej kwoty operatorzy systemu (jako płatnicy) powinni obliczyć, pobrać i wpłacić podatek VAT do urzędu skarbowego.
Jeżeli natomiast w danym roku wartość opakowań zebranych będzie wyższa niż wartość opakowań wprowadzonych do obrotu, wówczas nadwyżka będzie mogła zostać rozliczona przez producenta lub importera w kolejnym roku (lub latach).
Problemem może być to, że informacje o liczbie napojów wprowadzonych do obrotu posiadać będzie producent lub importer, zaś liczba zebranych opakowań lub odpadów opakowaniowych będzie znana wyłącznie operatorowi. Nowe przepisy nie regulują formy i sposobu wymiany informacji między tymi podmiotami, zaś sprawne uregulowanie tej kwestii będzie niezmiernie istotne dla wywiązania się przez oba podmioty ze swoich obowiązków.
W związku z tym, przedsiębiorcy, którzy będą działać jako producenci, importerzy lub operatorzy systemu, powinni jak najszybciej zadbać o właściwe regulacje w zawieranych między sobą umowach oraz zapewnić sobie sprawne kanały komunikacji, umożliwiające właściwą wymianę informacji na potrzeby systemu kaucyjnego.
Właściwa stawka VAT i zapłata podatku
Jak powyżej wskazano, w nowym systemie kaucyjnym opodatkowana będzie różnica między wartością kaucji od wprowadzonych na rynek produktów w opakowaniach, a wartością kaucji od zebranych przez operatora opakowań lub odpadów opakowaniowych. Jednakże, przepisy nie regulują, jaką stawką VAT powinna być opodatkowana niezwrócona kaucja.
Brak przepisów szczególnych może sugerować, że zastosowanie znajdzie zawsze stawka podstawowa 23% VAT. Natomiast pojawiają się także stanowiska wskazujące, że stawka VAT dla kaucji powinna zależeć każdorazowo od stawki, która miała zastosowanie przy pierwotnej dostawie towaru sprzedawanego w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym. W takim przypadku, producent, importer lub operator musieliby być w stanie każdorazowo przyporządkować zwrócone opakowanie lub odpad opakowaniowy, do konkretnej sprzedaży. To rozwiązanie wymagałoby odpowiedniego skonfigurowania systemów producentów, importerów, operatorów oraz punktów sprzedaży i opracowania efektywnego mechanizmu wymiany danych.
Otwarte pozostaje także pytanie, na jaki rachunek bankowy operatorzy systemu kaucyjnego będą zobowiązani uiszczać podatek od niezwróconych opakowań i odpadów opakowaniowych. Operatorzy pełnią jedynie funkcję płatników, więc intuicyjnym rozwiązaniem byłaby zapłata na indywidualny mikrorachunek podatkowy podmiotu wprowadzającego opakowanie na rynek (t.j. producenta lub importera). Natomiast nowe przepisy nie regulują wprost tej kwestii.
Obowiązki ewidencyjne producentów, importerów i operatorów w systemie kaucyjnym
Przepisy regulujące system kaucyjny nakładają na producentów i importerów oraz na operatorów obowiązek prowadzenia odpowiedniej ewidencji. Z ewidencji tej powinny wynikać dane niezbędne do określenia podstawy opodatkowania, w tym informacje o wprowadzonych do obrotu opakowaniach oraz o zwróconych opakowaniach i odpadach opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym.
Niestety, przepisy nie przewidują wydania przez właściwego ministra rozporządzenia wykonawczego określającego wzór ww. ewidencji. W konsekwencji, to operatorzy, producenci i importerzy są zobowiązani, aby do 1 października 2025 r. wdrożyć model takiej ewidencji, odpowiadający ich potrzebom i skali działalności.
Ustawa VAT nie wskazuje także zamkniętego katalogu informacji, jakie powinna zawierać ewidencja. Stąd wątpliwości może budzić to, czy w ewidencji powinna być zawarta przykładowo stawka VAT właściwa dla dostawy dokonanej w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym.
Ze względu na zbliżający się termin wejścia w życie nowego systemu kaucyjnego, przedsiębiorcy powinni już dziś zweryfikować ewentualne nowe obowiązki i przygotować swoje systemy do wdrożenia nowej ewidencji.
Rozliczenie kaucji w JPK_V7
Producenci i importerzy wprowadzający na rynek opakowania objęte systemem kaucyjnym będą wykazywać zwiększenie podstawy opodatkowania za dany rok z tytułu niezwróconych opakowań lub odpadów opakowaniowych, w deklaracji składanej za pierwszy miesiąc (lub kwartał, w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie) roku następnego. Zatem pierwszy plik JPK_V7M (lub JPK_V7K – przy rozliczeniach kwartalnych), w którym rozliczana będzie kaucja, powinien zostać złożony przez producentów i importerów do 25 lutego 2026 r. (lub 25 kwietnia 2026 r. – przy rozliczeniach kwartalnych).
Podatnicy nie wiedzą jednak, czy i kiedy mogą spodziewać się nowej wersji JPK_V7, która umożliwi rozliczenie podatku od niezwróconych opakowań przez producentów i importerów. W efekcie, nie jest jasne, w jaki sposób podmioty te powinny przygotować się do wykazywania podatku od niezwróconych opakowań oraz kwoty wpłaconej z tego tytułu przez operatora, jako płatnika.
Obowiązki deklaracyjne operatorów systemu kaucyjnego także nie zostały sprecyzowane przez ustawodawcę. Racjonalnym byłoby, aby podmioty te, działające jako płatnicy, wykazywały pobrany i wpłacony podatek VAT od niezwróconych opakowań w składanych przez siebie informacjach lub deklaracjach. Natomiast aktualnie przepisy nie przewidują obowiązku składania przez operatorów informacji analogicznej do tej, składanej np. przez płatników podatku dochodowego od osób fizycznych, ale skrojonej na potrzeby podatku VAT od niezwróconych opakowań.
Jak pokazują powyższe uwagi, system kaucyjny to nie tylko zmiana ekologiczna, ale i poważne wyzwanie podatkowe i organizacyjne, zarówno dla podmiotów wprowadzających opakowania do obrotu (w szczególności producentów i importerów), jak i dla dystrybutorów, jednostek handlowych oraz operatorów systemu kaucyjnego. W obliczu licznych niejasności w zakresie VAT, ewidencji i wymiany informacji, warto zadbać o odpowiednie przygotowanie.
Jeżeli zatem są Państwo zainteresowani powyższym tematem lub spodziewają się, że obowiązki związane z systemem kaucyjnym mogą objąć Państwa działalność – zapraszamy do kontaktu. Z chęcią pomożemy Państwu bezpiecznie przejść przez proces wdrożenia nowych obowiązków.
AUTORKA: Iga Jóźwiak, Supervisor, Doradca podatkowy, Departament Doradztwa