Kluczowa, z punktu widzenia zbycia nieruchomości, definicja „pierwszego zasiedlenia” została uznana przez Naczelny Sąd Administracyjny za niezgodną z Dyrektywą 2006/112/WE. Termin ten jest decydujący dla właściwej kwalifikacji prawnopodatkowej sprzedaży nieruchomości zabudowanych na gruncie podatku VAT.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 maja 2015 r., sygn. akt I FSK 382/14 może odbić się szerokim echem wśród środowisk zajmujących się obrotem nieruchomościami.
Istotą sporu, który stał się przedmiotem rozważań sądu kasacyjnego był sposób, w jaki należy interpretować definicję pierwszego zasiedlenia, zawartą w art. 2 pkt 14 Ustawy VAT, zgodnie z którym przez ten termin rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Od momentu, w którym doszło do pierwszego zasiedlenia zależy więc to, czy transakcja będzie zwolniona z podatku od towarów i usług.
Biorąc pod uwagę treść Ustawy VAT, opodatkowanie sprzedaży budynków lub budowli podatkiem VAT zależy od momentu pierwszego zasiedlenia, którym jest np. sprzedaż, najem, dzierżawa, bądź leasing. Zatem obiekty wzniesione i używane przez podatnika we własnym zakresie, nawet przez okres dłuższy niż wymagany przepisami Ustawy VAT, nie spowoduje, że na gruncie przepisów podatkowych dojdzie do pierwszego zasiedlenia. Dlatego też konsekwencją takiego rozumienia ustawowego terminu była konieczność opodatkowania dostawy podatkiem od towarów i usług.
Interpretacja przepisów przez NSA
Analizując treść Ustawy VAT oraz Dyrektywy Sąd stwierdził, że polska definicja pierwszego zasiedlenia jest niezgodna z aktem unijnym. Sformułowaniem, które zdaniem NSA nie ma umocowania w Dyrektywie był warunek „w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu”. Dyrektywa bowiem nie wprowadza żadnych dalszych wymogów co do pierwszego zasiedlenia. Zawężenie czynności powodujących, że obiekty powinny być uważane za zasiedlone wyłącznie do czynności opodatkowanych, takich jak np. najem, spowodowało – zdaniem Sądu – sprzeczność z Dyrektywą. Kierując się zasadą pierwszeństwa aktów prawa wspólnotowego NSA zastosował regulację zawartą w Dyrektywie.
Sąd orzekł, że skoro podatnik użytkował budynki i spełnia warunek korzystania z nich przez czas określony w Ustawie VAT, to dostawa takich budynków będzie zwolniona od podatku od towarów i usług.
Orzekając, że definicja pierwszego zasiedlenia jest niezgodna z Dyrektywą, NSA otworzył drogę dla nowej praktyki w zakresie opodatkowania podatkiem VAT transakcji zbycia nieruchomości zabudowanych. Biorąc pod uwagę powyższe orzeczenie należy stwierdzić, że również sprzedaż nieruchomości zabudowanych, które nie były przez określony czas udostępniane innym podmiotom, np. poprzez najem, może podlegać zwolnieniu od podatku od towarów i usług.
