Czym jest AMLA?
Siedziba AMLA znajduje się w Niemczech – we Frankfurcie nad Menem. Lokalizacja została wybrana w pierwszym głosowaniu, w ramach wspólnej decyzji Rady UE oraz Parlamentu Europejskiego.
Frankfurt nie jest przypadkowy – to miasto Europejskiego Banku Centralnego (EBC) oraz Europejskiego Urzędu ds. Nadzoru nad Ubezpieczeniami i Pracowniczymi Planami Emerytalnymi (EIOPA). W grze o lokalizację pokonał m. in. Paryż, Rzym, Madryt, Wiedeń, Dublin, Wilno, a także Rygę. I choć każde państwo członkowskie mogło zgłosić własne miasto na siedzibę nowego unijnego urzędu, to – w tym konkursie – Polska nie zdecydowała się złożyć własnej propozycji.
Ważny fragment
W ostatnich tygodniach AMLA wyraźnie przyspieszyła proces rozpoczęcia działalności oraz pracę nad zbiorem standardów technicznych i wykonawczych.
Z końcem czerwca urząd podpisał porozumienia o współpracy i wymianie informacji zarówno z Europejskim Bankiem Centralnym, w ramach Jednolitego Mechanizmu Nadzorczego, jak i z innymi instytucjami tworzącymi do tej pory trzon Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego: Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego (EBA), Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) oraz wspomnianym wcześniej EIOPA.
W lakonicznym, choć wymownym komunikacie EBC napisano, że podpisanie memorandum ma „wzmocnić współpracę, unikać dublowania wysiłków i usprawnić wymianę informacji”.
Ważny fragment
W praktyce oznacza to stworzenie gęstej sieci spójnych reguł i kanałów informacyjnych, na styku między nadzorem ostrożnościowym a AML.
W styczniu 2025 r. Rada UE powierzyła funkcję przewodniczącej AMLA Brunie Szego – Włoszce, która była wieloletnim nadzorcą AML w Banca d’Italia. Kilka miesięcy później, na dyrektora wykonawczego (odpowiedzialnego za budżet, HR, IT oraz bezpieczeństwo wewnętrzne), został wybrany Nicolas Vasse – Francuz, były Head of Operations w ESMA.
Warto zwrócić uwagę, że do Zarządu weszła również Derville Rowland – Ex-Deputy Governor Central Bank of Ireland, która jest znana z wysokich oczekiwań i twardego egzekwowania sankcji.
Dodajmy, że do Rady Ogólnej instytucji zaproszono w charakterze obserwatorów państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego: Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Jakie są uprawnienia AMLA?
Na poziomie prawnym AMLA jest „sercem” nowego, jednolitego pakietu AML: Rozporządzenia AMLR (2024/1624) oraz Dyrektywy AMLD6 (2024/1640) – które weszły w życie 9 lipca 2024 r., a także Rozporządzenia o utworzeniu AMLA (2024/1620). AMLR zacznie obowiązywać od 10 lipca 2027 r., obejmując swym zakresem zaktualizowaną listę podmiotów obowiązanych.
Ważny fragment
Według oficjalnego harmonogramu, urząd w 2027 r. przeprowadzi pierwszą selekcję „wybranych podmiotów”, które obejmie bezpośrednim, stałym nadzorem, a od stycznia 2028 r. zacznie sprawować nad nimi realną, unijną kuratelę.
Kogo wybierze? Regulacja przewiduje pewną metodologię: pod lupę wchodzą grupy i instytucje finansowe o wysokim profilu ryzyka, prowadzące działalność co najmniej w sześciu państwach UE. Gdy kandydatów będzie więcej niż 40, AMLA wybierze te podmioty, które mają placówki w największej liczbie państw członkowskich.
Co ciekawe, AMLA będzie mogła wnioskować do Komisji Europejskiej o przejęcie nadzoru ad hoc nad dowolnym podmiotem finansowym, jeśli zidentyfikuje poważne, systemowe uchybienia, a krajowy nadzór nie zadziała dostatecznie szybko. Wzorzec Joint Supervisory Teams – znany z europejskiego nadzoru bankowego – ma wesprzeć skuteczność na styku Brukseli i stolic europejskich.
W obszarze wywiadu finansowego AMLA przejmie bezpośrednie zarządzanie i będzie rozwijać FIU.net – bezpieczną, unijną platformę, przez którą jednostki analityki finansowej (FIU) wymieniają informacje o podejrzanych transakcjach i prowadzą wspólne analizy. Jednocześnie będzie odpowiadać za organizację wspólnych, międzypaństwowych analiz operacyjnych oraz standaryzować wymianę informacji pomiędzy krajowymi jednostkami analityki finansowej.
Nadzór AMLA – proces wyboru
Sektor finansowy odczuwa zmianę nie tylko przez samą obecność nowego arbitra, ale również przez szczegółowe normy „drugiego poziomu”. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego, działając na podstawie zaleceń AMLA, wiosną 2025 r. przeprowadził szeroko zakrojone konsultacje dotyczące treści projektów standardów technicznych, obejmujących w szczególności jednolitą ocenę ryzyka i metodologię selekcji podmiotów typowanych do bezpośredniego nadzoru.
Europejska Federacja Bankowa zwraca uwagę, że wstępne propozycje zakładają setki wymaganych „pól informacyjnych” (w jednej z dostępnych wersji mowa o 272 wskaźnikach oceny ryzyka), a terminy są bardzo napięte. Grozi to ogromnym wzrostem kosztów operacyjnych oraz chaosem po stronie klientów. Podobnie ubezpieczyciele postulują wprowadzenie okresów przejściowych oraz rezygnację z tej części danych, które realnie niewiele wnoszą (np. „miejsce urodzenia”), a potrafią wpłynąć na spowolnienie świadczonych usług.
O „oddech” proszą także firmy z rynku krypto, których przedstawiciele wskazują, że algorytmy ryzyka nie powinny z góry karać całej branży. Ich zdaniem liczba transakcji nie świadczy o potencjalnych nieprawidłowościach, a narzucenie wideo-biometrii w procesie zdalnego zakładania kont, może być nadmiarowe i kłopotliwe z punktu widzenia prywatności klientów. Organizacja Crypto Council for Innovation ostrzega przed „zbyt ogólnymi klasyfikacjami ryzyka” – zastrzegając, że nie jest to głos sprzeciwu, a raczej prośba o takie algorytmy, które nie przypną ich firmom domyślnej „red flag”.
Regulator odpowiada, że widzi obie strony medalu. EBA mówi wprost, że w jej ocenie: „źle wdrożona technologia zgodności potrafi stworzyć nowe ryzyka, jeśli nie towarzyszą jej dojrzałe procesy i kontrola jakości”. W skrócie: narzędzia mają wspierać ludzi i procedury, a nie je zastępować.
Harmonizacja – pierwsze założenie nowej instytucji UE
Nowy pakiet AML nie dotyczy wyłącznie banków i działalności samej AMLA. To jednolity zestaw zasad (AMLR), który obejmuje również branże do tej pory stojące nieco z boku – choćby platformy crowfundingu, a od 2029 r. także kluby piłkarskie i agentów sportowych.
Dla wielu z nich będzie to pierwszy kontakt z pełnym reżimem „Know Your Customer” i monitorowaniem transakcji.
Z perspektywy rynku najważniejsza będzie jednolitość: te same progi, te same kryteria, koniec indywidualnej interpretacji przepisów AML/CFT na polu krajowych implementacji.
I jedna wspólna granica 10 tys. Euro dla płatności gotówką, którą państwa mogą zaostrzyć, ale nie złagodzić.
Równolegle obowiązuje już „travel rule” dla kryptowalut – unijne rozporządzenie Transfer of Funds Regulation, które wymaga od dostawców usług krypto dołączenia informacji o nadawcy i odbiorcy transferu, co w założeniu ma ograniczyć anonimowość obiegu. To zapowiedź nowej normalności: nie tylko giełdy, ale szerzej – cały ekosystem finansowy – ma grać w te same, transparentne karty.
Podsumowując, AMLA zawarła porozumienie o współpracy z EBC i ESA oraz obsadziła kluczowe dla tej instytucji stanowiska. W 2026 r. urząd będzie wzmacniał własną architekturę IT i procedury, w 2027 r. opublikuje pierwszą listę nadzorowanych bezpośrednio grup finansowych, a w 2028 r. rozpocznie twardy nadzór. Nad procesem będzie czuwać ponad 430 pracowników AMLA, z czego około 200 osób ma zajmować się bezpośrednim nadzorem. W międzyczasie część kosztów działalności urzędu przejmie branża – według informacji podanych na stronie AMLA (amla.europa.eu), od 2028 r. około 70 proc. budżetu instytucji będzie finansowane opłatami od podmiotów nadzorowanych, co wprowadza dodatkową dyscyplinę rozliczalności po obu stronach stołu.
Zmiany na kilku frontach – rewolucja dla instytucji bankowych i wybranych podmiotów sektora finansowego
Nowa architektura wprowadzona przez ALMR oraz planowana aktywność AMLA to prawdziwa rewolucja – przejście z „patchworku” krajowych rozwiązań do jednolitego europejskiego standardu, gdzie szybkość przekazywania informacji, jakość danych i spójność działań decydują o transparentności relacji z nowym nadzorcą stojącym oraz o bezpieczeństwie reputacyjnym wszystkich instytucji sektora finansowego. I to właśnie dane będą w tej grze najważniejszą walutą.
Ważny fragment
Dla przedsiębiorców kluczowe będą dwa ruchy: przejście z lokalnych interpretacji na wspólny, europejski język oceny ryzyka oraz gotowość do raportowania danych, jakich do tej pory nikt nie wymagał w takiej skali.
Nowa architektura wprowadzona przez ALMR oraz planowana aktywność AMLA to prawdziwa rewolucja – przejście z „patchworku” krajowych rozwiązań do jednolitego europejskiego standardu, gdzie szybkość przekazywania informacji, jakość danych i spójność działań decydują o transparentności relacji z nowym nadzorcą stojącym oraz o bezpieczeństwie reputacyjnym wszystkich instytucji sektora finansowego. I to właśnie dane będą w tej grze najważniejszą walutą.
AUTOR: Michał Sygniewicz, konsultant II, Zespół Forensic
Czytaj więcej: UE pracuje nad zaostrzeniem przepisów dotyczących prania pieniędzy i finansowania terroryzmu – Grant Thornton