Audyt jest jednym z kluczowych narzędzi oceny działalności przedsiębiorstwa. W praktyce najczęściej mówi się o audycie finansowym, jednak obok niego istnieje również m.in. audyt śledczy, który pełni zupełnie inną funkcję i nierzadko bywa mylony z klasycznym, cyklicznym badaniem sprawozdań finansowych.
Ważny fragment
Choć oba audyty łączy metodologia badania dokumentów i procesów, to w rzeczywistości kluczowa różnica między nimi dotyczy skutków praktycznych, celu i zakresu, a w szczególności podejścia do kwestii nadużyć i oszustw.
Zakres i cel audytu finansowego
Audyt finansowy prowadzony przez biegłych rewidentów, ma na celu weryfikację rzetelności sprawozdań finansowych, potwierdza zgodność z przepisami prawa i standardami rachunkowości, co podnosi transparentność. Rezultatem jest opinia audytora, która ma zapewnić interesariuszy – inwestorów, wierzycieli, instytucje publiczne – że dane przedstawione przez spółkę można uznać za wiarygodne. Należy podkreślić jednak, że audyt finansowy nie służy wykrywaniu oszustw i innych nieprawidłowych działań, choć czasem może przypadkowo zidentyfikować nieprawidłowości. Jest to narzędzie cyklicznej kontroli, które ma na celu również budowanie zaufania do przedsiębiorstwa. Biegły rewident, zgodnie z międzynarodowymi standardami badania powinien uwzględniać ryzyko nieprawidłowości, ale jego zadaniem nie jest prowadzenie dochodzenia. Audyt finansowy opiera się na próbkach (w oparciu o materialność – często wysoką), analizie procesów i systemów kontroli wewnętrznej – nie jest to kontrola „linijka po linijce” ani śledztwo w sprawie możliwych nadużyć. W procesie badania sprawozdań finansowych istotne jest uwzględnienie kwestii materialności – audyt koncentruje się zazwyczaj na transakcjach mających znaczący wpływ na obraz finansowy jednostki, pomijając operacje o mniejszej skali. Tymczasem to właśnie w tych mniej istotnych z perspektywy sprawozdawczości obszarach mogą występować nieprawidłowości, które pozostają niezauważone.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Charakterystyka audytu śledczego
Audyt śledczy to z kolei specjalistyczne badanie, które zyskuje na znaczeniu tam, gdzie pojawiają się symptomy nieuczciwych działań lub poważnych nadużyć. Jest ono ukierunkowane na wykrycie, zbadanie i udokumentowanie nadużyć, celowych działań noszących znamiona oszustw finansowych, korupcji, wyprowadzania majątku czy innych działań naruszających prawo lub interesy organizacji. Profesjonalni audytorzy śledczy zajmują się nie tylko wykrywaniem i dokumentowaniem działań niepożądanych, lecz pomagają również minimalizować straty i zabezpieczyć interesy firmy na przyszłość. Współpraca z ekspertami w tej dziedzinie oznacza szybką reakcję, skuteczność i dyskrecje – cechy kluczowe, gdy w grę wchodzi bezpieczeństwo biznesu.
Metody i narzędzia stosowane w audycie śledczym
Audyt śledczy koncentruje się na identyfikacji i dokumentowaniu nieprawidłowości, często wykorzystując unikatowe kompetencje, w tym zaawansowane techniki analizy kryminalistycznej, obejmujące m.in.. OSINT – (biały wywiad – proces legalnego pozyskiwania danych z publicznie dostępnych źródeł), HUMINT (rozpoznanie osobowe, czyli metoda zbierania informacji wywiadowczych poprzez interakcje z ludźmi) oraz cyfrową analizę danych. Ma na celu również odpowiednie zebranie materiału dowodowego, który w razie potrzeby może zostać użyty w postępowaniu sądowym.
Kiedy stosuje się audyt śledczy?
W przeciwieństwie do audytu finansowego, który jest cykliczny i obowiązkowy dla wielu podmiotów, audyt śledczy ma często charakter reaktywny – inicjowany jest w sytuacjach, gdy pojawiają się sygnały wskazujące na możliwość wystąpienia nieprawidłowości. Przeprowadzany na zlecenie, koncentruje się na konkretnych obszarach ryzyka, szczególnie tam, gdzie zachodzi potrzeba weryfikacji podejrzanych działań i gdzie można już sformułować wstępne, choćby potencjalne, zarzuty. W ostatnich latach rośnie również znaczenie audytu śledczego o charakterze proaktywnym, którego celem jest identyfikacja słabych punktów w funkcjonowaniu organizacji i zapobieganie przyszłym nadużyciom.
Choć w potocznej świadomości audyt finansowy bywa utożsamiany z procesem wykrywania wszelkich nieprawidłowości i oszustw w przedsiębiorstwie, jego rzeczywista rola jest odmienna.
Oba typu audyty nie są względem siebie konkurencyjne, lecz komplementarne. Audyt finansowy pełni funkcję prewencyjną i informacyjną – zwiększa przejrzystość sprawozdawczości i ogranicza ryzyko, że istotne nieprawidłowości pozostaną niezauważone przez interesariuszy. Audyt śledczy natomiast odgrywa rolę interwencyjną i ochronną – pozwala organizacji zidentyfikować i udokumentować rzeczywiste nadużycia, ograniczając jednocześnie negatywne skutki finansowe, prawne i reputacyjne.
Ważny fragment
W praktyce oba rodzaje audytu często się uzupełniają: wyniki audytu finansowego mogą być impulsem do przeprowadzenia audytu śledczego, a wnioski z audytu śledczego mogą prowadzić do wzmocnienia kontroli finansowej w firmie.
AUTORKA: Katarzyna Kalawska, Supervisor