Nowelizacja przepisów unijnych spowoduje kilka dość istotnych zmian w zakresie rozliczania transakcji transgranicznych od 1 stycznia 2020 r. Jedną z nich jest zaostrzenie przepisów dotyczących dokumentowania przez przedsiębiorców WDT oraz stosowania stawki 0% dla tych transakcji. Pomimo jednak pojawiających się wątpliwości interpretacyjnych, nie spełnienie wprost przesłanek dokumentacyjnych, jakie wynikają z Rozporządzenia unijnego, nie pozbawi podatnika możliwości stosowania stawki 0%.
Podsumowanie
- Już od 1 stycznia 2020 r. zacznie w Polsce obowiązywać Rozporządzenie wykonawcze Rady 2018/1912.
- Rozporządzenie określa katalog dokumentów, jakie będą potwierdzały WDT i dawały prawo do stawki 0%.
- W przypadku wywozu towarów poza terytorium kraju przez nabywcę towaru zobowiązany on będzie do dostarczenia sprzedawcy pisemnego oświadczenia już do 10-go dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy.
- Nowe regulacje jednocześnie nie przekreślają całkowicie innych form dokumentowania WDT. Wręcz przeciwnie, przepisy unijne wprowadzają domniemanie, że WDT miało miejsce, a dopiero w toku kontroli organ podatkowy może domniemanie to obalić przedstawiając odpowiednie dowody przeczące dokonaniu WDT.
Podstawa zmian w zakresie sposobu dokumentowania obrotu towarowego z innymi krajami UE
Już od 1 stycznia 2020 r. zaczną obowiązywać nowe wymogi w zakresie sposobu dokumentowania obrotu towarowego z innymi krajami UE. Wynikają one m.in. z nowelizacji rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011 rozporządzeniem wykonawczym Rady nr 2018/1912 z dnia 4 grudnia 2018 r. (dalej: Rozporządzenie).
Z uwagi na fakt, że zasady wynikające z rozporządzeń unijnych obowiązują w naszym systemie prawnym bezpośrednio – nie ma konieczności ich wdrożenia do krajowych przepisów poprzez uchwalenie nowych przepisów.
Co się zmieni w zakresie rozliczania transakcji transgranicznych od 2020 roku?
Od 1 stycznia 2020 r. na mocy Rozporządzenia obowiązywać będzie domniemanie, że towary będące przedmiotem WDT zostały przemieszczone z Polski do innego kraju UE (dostawa może korzystać ze stawki 0%), jeżeli podatnik dokonujący WDT posiadać będzie co najmniej dwa niebędące ze sobą w sprzeczności dowody, które zostały wydane przez dwie różne strony, które są niezależne od siebie nawzajem i niezależne od sprzedawcy i nabywcy.
Dowodami takimi w myśl Rozporządzenia mogą być:
- Grupa A dowodów: dokumenty odnoszące się do wysyłki lub transportu towarów, takie jak podpisany list przewozowy CMR, konosament, faktura za towarowy przewóz lotniczy lub faktura od przewoźnika towarów;
- Grupa B dowodów::
-
- polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów;
- dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, na przykład notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia;
- poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim.
Co do zasady sprzedawca powinien posiadać co najmniej dwa dowody z grupy A lub jeden dowód z grupy A oraz jeden dowód z grupy B.
Wymogi w zakresie dokumentowania WDT są zatem bardziej rygorystyczne, niż przewidziane aktualnie w Ustawie VAT. Trudny do spełnienia może okazać się warunek posiadania dwóch różnych dokumentów od dwóch różnych podmiotów, skoro zazwyczaj dokument CMR wystawiany jest przez przewoźnika, który również wystawia fakturę za transport towarów. Wskazać jednak należy, że niespełnienie warunków domniemania nie powinno skutkować uznaniem, że stawka 0% nie ma zastosowania. W takiej sytuacji na dostawcy będzie ciążył obowiązek udowodnienia w inny sposób, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione.
Skutki Rozporządzenia na tle krajowych przepisów
Rozporządzenie wprowadza bowiem domniemanie dokonania WDT przy spełnieniu określonych warunków, a nie wprost wymóg posiadania wyspecyfikowanych dowodów. Rozporządzenie wprost nie wskazuje jak należy rozumieć wprowadzaną instytucję domniemania. Wyjaśnień w tym zakresie udziela natomiast krajowy ustawodawca w uzasadnieniu do planowanych zmian (uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy).
Organ podatkowy może obalić przyjęte domniemanie, poprzez przedstawienie dowodów świadczących o tym, że towary w rzeczywistości nie zostały wysłane lub przetransportowane z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy podczas kontroli organy podatkowe stwierdzą, że towary nadal znajdują się w magazynie dostawcy. Przepis skonstruowany w taki sposób przenosi ciężar dowodowy na organ podatkowy. Konsekwencją obalenia tego domniemania jest niemożliwość zastosowania stawki 0%. Nie jest możliwe stosowanie domniemania w odwrotny sposób. Niespełnienie warunków domniemania nie oznacza automatycznie, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji na dostawcy ciąży obowiązek udowodnienia w inny sposób, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione – czytamy w uzasadnieniu.
Stanowisko zaprezentowane w uzasadnienie daje szansę zastosowania stawki 0% dla WDT także w sytuacji braku posiadanych dowodów wynikających z Rozporządzenia – pod warunkiem, iż transakcja WDT faktycznie miała miejsce. Posiadanie wyłącznie dokumentów wskazanych w przepisach krajowych również nie wyłącza możliwości zastosowania stawki 0% w transakcjach WDT.
Taką interpretację unijnych przepisów potwierdzają też objaśnienia Komisji Europejskiej dostępne TUTAJ.
… a jeszcze pisemne oświadczenie nabywcy
Często w transakcjach unijnych dochodzi do sytuacji, gdy transport jest wykonywany przez nabywcę (lub na jego rzecz). Po zmianach w takiej sytuacji podatnik dodatkowo powinien dysponować pisemnym oświadczeniem nabywcy, potwierdzającym że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub na jego rzecz, oraz wskazującego państwo członkowskie przeznaczenia towarów. Oświadczenie powinno zawierać również datę jego wystawienia, dane nabywcy, specyfikację towarów, datę i miejsce przybycia towarów oraz dane osoby przyjmującej towar u nabywcy. Wymogi w zakresie oświadczenia nabywcy są zatem nieco szersze niż przewidziane w Ustawie VAT.
Ważny fragment
Nabywca powinien dostarczyć sprzedawcy pisemne oświadczenie do 10-go dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy.
Dodatkowe wymogi wynikające z Ustawy VAT
Wskazać również należy, że na stronie Rządowego Centrum Legislacji znajduje się projekt ustawy zmieniającej Ustawę VAT i wprowadzający kolejne warunki dla stosowania stawki 0% przy WDT. Jednym z nich jest konieczność podania przez nabywcę podatnikowi właściwego i ważnego numeru VAT UE nabywcy. Niespełnienie ww. warunku będzie skutkowało obowiązkiem opodatkowania transakcji na zasadach krajowych.
Kolejnym warunkiem dla stosowania stawki 0% byłaby konieczność prawidłowego wykazania transakcji w informacji podsumowującej. Trudno wyrokować, czy projekt Ustawy zostanie uchwalony jeszcze w tym roku, aby zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2020 r.
Istotność ww. zmian może mieć daleko idące konsekwencje w zakresie rozliczenia transakcji unijnych. A zatem już dzisiaj warto zadbać o stosowne procedury lub modyfikacje istniejących procedur w celu ich dostosowania do nowych przepisów i zabezpieczenia możliwości stosowania stawki 0% od stycznia 2020 r.
Bez wątpienia stanowisko zaprezentowane w uzasadnieniu łagodzi rygorystyczne wymogi określone w Rozporządzeniu. Pozostaje mieć nadzieję, iż zerowe stawki dla transakcji WDT przy posiadaniu innych dowodów niż wynikające z Rozporządzenia nie będą kwestionowane.
Jednak praktyczne podejście organów podatkowych w tym zakresie będzie się kształtować dopiero po nowym roku.
AUTOR: Darya Lukouskaya
