Ratio legis przepisów określających zwiększony obowiązek dokumentacyjny w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów jest zapewnienie prawidłowego poboru podatku VAT oraz zapobieżenie oszustwom podatkowym. Stanowisko Ministerstwa Finansów z każdym kolejnym rokiem wydaje się być coraz bardziej liberalne i wyważone. Nadal jednak da się odczuć brak rozwagi urzędników skarbowych, którzy wykorzystując dostępne im środki w walce z oszustami uderzają w uczciwych podatników.
Podatnicy dokonujący wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów poza spełnieniem wymogów materialnych zobowiązani są także posiadać komplet dokumentów, które łącznie potwierdzają dostarczenie towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego.
W art. 42 ust. 3 Ustawy VAT ustawodawca wymienia podstawowy katalog dowodów, które są warunkiem formalnym do zastosowania preferencyjnej stawki 0%. Są to dokumenty przewozowe, otrzymane od przewoźnika (spedytora), odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego innym, niż terytorium kraju – w przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi) oraz specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku. Jeżeli jednak powyższe dokumenty nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia towarów do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju towarów, dowodami mogą być w szczególności:
- korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie;
- dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu;
- dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie, w takim przypadku inny – dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania;
- dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.
Stosowanie przepisów ustawy VAT w praktyce interpretacyjnej i orzeczniczej
Wzorcową sytuacją jest posiadanie przez podatnika wszystkich dokumentów, o których mowa w art. 42 ust. 3 ustawy VAT, tj. listu przewozowego oraz specyfikacji towaru, które jednoznacznie potwierdzą dostarczenie towarów. Częstokroć jest to niemożliwe do zrealizowania ze względu na braki dokumentów lub braki w dokumentach w postaci podpisów, pieczątek, nieczytelności podpisów itp. Z naszych doświadczeń wynika, że przewoźnicy często nie dbają o kompletne uzupełnienie dokumentów, w tym w szczególności listów przewozowych przez odbiorcę i na otrzymanych dokumentach brak jest podpisów lub pieczątek.
Organy podatkowe kwestionują wartość dowodową takich dokumentów wskazując, że nie potwierdzają one jednoznacznie dokonania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. W związku z tym podatnicy na potrzeby zwrotu podatku VAT często próbują zastąpić lub uzupełnić dokumenty CMR innymi dokumentami przewozowymi, które uprościłyby obieg dokumentów i potwierdziłyby dostarczenie towarów do nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego. Przykładem takiej próby jest zapytanie skierowane do MF (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 3 listopada 2015 r. sygn. IPTPP2/4512-448/15-4/JSz). Wnioskodawca rozważał zastąpienie podpisanej kopii listu przewozowego dokumentem przygotowanym przez spółkę, zawierającym wszystkie elementy listu przewozowego z tą różnicą, że zamiast podpisu odbiorcy dokument ten zawierałby oświadczenie spedytora, że towar został dostarczony do miejsca przeznaczenia, do właściwego odbiorcy.
Ponadto spółka byłaby również w posiadaniu potwierdzenia zapłaty za dokonaną dostawę. W jego ocenie dokumentem przewozowym w rozumieniu art. 42 ust. 3 Ustawy VAT może być list przewozowy, jak i każdy inny dokument, który jednoznacznie potwierdzi, że towary będące przedmiotem dostawy zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Ze stanowiskiem wnioskodawcy nie zgodził się Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi wskazując, że oświadczenie spedytora jest tylko dowodem wykonania usługi transportowej i z takiego oświadczenia nie wynika, że nabywca odebrał towar.
W konsekwencji, w ocenie organu podatkowego, posiadane przez wnioskodawcę oświadczenia spedytora, kopii faktury, specyfikacji poszczególnych sztuk ładunku oraz potwierdzenia zapłaty za towar, nie stanowią wystarczającej dokumentacji dla zastosowania preferencyjnej stawki podatku VAT.
Podobne stanowisko prezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach. Jednakże w związku z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 października 2014 r., sygn. akt I FSK 1497/13, musiał uznać stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe. Przeciwwagą dla tych interpretacji jest interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 sierpnia 2015 r., sygn. IBPP4/4512-180/15/LG, który stwierdził, że jeżeli potwierdzenie dostarczenia towaru wydrukowanego ze strony internetowej firmy kurierskiej będzie zawierało niezbędne informacje, jednoznacznie potwierdzające fakt wywiezienia i dostarczenia towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów do nabywcy, to nie ma powodu odmawiać podatnikowi prawa do zastosowania 0% stawki VAT ze względów formalnych.