Trzy filary kompleksowej analizy: strategiczny, operacyjny i finansowy zakres IBR
Niezależny Przegląd Biznesu to kompleksowa analiza biznesowa, która ma na celu dostarczenie pełnego obrazu kondycji przedsiębiorstwa. Aby zapewnić logiczną i wyczerpującą diagnozę, zakres IBR opiera się na trzech wzajemnie powiązanych filarach. Każdy z nich odpowiada na fundamentalne pytania dotyczące przyszłości firmy.
Filar 1: Diagnoza strategiczno-rynkowa – Gdzie jesteśmy i dokąd zmierza rynek?
Żadna firma nie działa w próżni. Dlatego pierwszym krokiem jest zrozumienie jej otoczenia konkurencyjnego i ocena, czy obrana strategia ma szanse powodzenia. Ten obszar analizy obejmuje m.in.:
- Ocenę modelu biznesowego: Analiza propozycji wartości, segmentów klientów, kanałów dystrybucji i kluczowych źródeł przychodów.
- Analizę branży i konkurencji: Badanie wielkości rynku, trendów, barier wejścia, sił konkurencyjnych (np. analiza 5 sił Portera) oraz pozycji firmy na tle głównych rywali.
- Uwarunkowania zewnętrzne: Identyfikacja kluczowych czynników makroekonomicznych, prawnych (np. regulacje unijne jak EUDR), technologicznych i społecznych, które mogą wpłynąć na działalność firmy.
Filar 2: Audyt operacyjny – Jak działamy i gdzie tracimy efektywność? Problemy finansowe bardzo często mają swoje źródło w nieefektywności operacyjnej. Bez jej zdiagnozowania i naprawy, żadne działania finansowe nie przyniosą trwałej poprawy. Dlatego ten filar koncentruje się na „silniku” firmy:
- Analiza kluczowych procesów: Ocena efektywności produkcji, logistyki, łańcucha dostaw, sprzedaży i marketingu. Identyfikacja tzw. „wąskich gardeł” i obszarów do optymalizacji.
- Ocena struktury i zarządzania: Analiza struktury organizacyjnej, kompetencji kadry zarządzającej, systemów motywacyjnych oraz ładu korporacyjnego (corporate governance).
- Analiza majątku i zasobów: Przegląd stanu technicznego i wykorzystania kluczowych aktywów trwałych, a także ocena powiązań w ramach grupy kapitałowej.
Filar 3: Szczegółowa analiza finansowa – Jak wyglądają liczby i co mówią o przyszłości?
To serce każdego IBR, które kwantyfikuje problemy zdiagnozowane w poprzednich filarach i pozwala ocenić finansową zdolność firmy do dalszego funkcjonowania i rozwoju. Kluczowe elementy to:
- Analiza historycznych wyników finansowych: Badanie rachunku zysków i strat, bilansu oraz rachunku przepływów pieniężnych z ostatnich lat w celu zrozumienia trendów i przyczyn obecnej sytuacji.
- Analiza rentowności: Badanie marżowości w podziale na produkty, usługi, klientów czy rynki geograficzne, co pozwala zidentyfikować obszary generujące zyski i straty.
- Analiza kapitału obrotowego: Ocena cykli rotacji należności, zobowiązań i zapasów w celu identyfikacji gotówki „zamrożonej” w kapitale obrotowym.
- Weryfikacja lub budowa modelu finansowego: Najważniejszym elementem tego filaru jest szczegółowa weryfikacja (lub budowa od podstaw) zintegrowanego modelu finansowego, zawierającego prognozę RZiS, bilansu i cash flow. Model ten jest następnie poddawany analizie wrażliwości i stress-testom, aby ocenić, jak zmiana kluczowych założeń (np. spadek sprzedaży o 10%) wpłynie na płynność i zdolność do obsługi długu.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
IBR szyty na miarę: jak cel przeglądu wpływa na jego zakres?
Ważne jest, aby zrozumieć, że zakres IBR nie jest monolitem. To elastyczne narzędzie, które dostosowywane jest do konkretnej sytuacji i celu przeglądu. Inne akcenty kładzie się w analizie dla firmy w głębokim kryzysie, a inne dla zdrowego przedsiębiorstwa ubiegającego się o finansowanie ekspansji. Poniższa tabela ilustruje te różnice.
Tabela 1: Porównanie Akcentów w Zakresie IBR
| Obszar Analizy | IBR dla celów naprawczych(Koncentracja na...) | IBR dla finansowania wzrostu (Koncentracja na...) |
|---|---|---|
| Model Finansowy | Krótkoterminowa prognoza płynności (np. 13/26-tygodniowa), analiza zdolności do obsługi długu (DSCR), identyfikacja luki płynnościowej, scenariusze negatywne. | Długoterminowe prognozy (3-5 lat), analiza zwrotu z inwestycji (ROI, IRR), walidacja założeń wzrostowych, ocena zdolności do obsługi nowego długu. |
| Analiza Operacyjna | Identyfikacja potencjalnych oszczędności kosztowych (OPEX), możliwości dezinwestycji (sprzedaży zbędnych aktywów), optymalizacja kapitału obrotowego. | Ocena skalowalności operacji, analiza zdolności produkcyjnych pod kątem planowanego wzrostu, weryfikacja zasadności planowanych nakładów inwestycyjnych (CAPEX). |
| Analiza Rynku | Analiza ryzyk rynkowych, presji konkurencyjnej mogącej pogłębić kryzys, ocena stabilności bazy klientów i dostawców. | Analiza potencjału wzrostu rynku, identyfikacja szans i nowych nisz, ocena trwałości przewag konkurencyjnych w perspektywie długoterminowej. |
| Zarządzanie | Ocena kompetencji zarządu do przeprowadzenia skomplikowanego procesu naprawczego, identyfikacja ewentualnych luk kompetencyjnych. | Ocena zdolności zarządu do skutecznego wdrożenia strategii wzrostu, zarządzania większą skalą działalności i realizacji projektu inwestycyjnego. |
Istotna jest również specyfika danego biznesu, branża w jakiej działa badany podmiot oraz inne cechy szczególne, które z perspektywy strony zlecającej IBR mają istotne znaczenie.
Zrozumienie tych niuansów pozwala zarządowi lepiej przygotować się do rozmów z doradcą i ukierunkować proces na te obszary, które są kluczowe z punktu widzenia celów firmy.
Jak przygotować się do IBR od strony danych?
Efektywność i koszt procesu IBR w dużej mierze zależą od jakości i kompletności danych dostarczonych przez spółkę. Przygotowanie do IBR polega na zebraniu i uporządkowaniu kluczowych informacji. Choć szczegółowa lista jest zawsze indywidualna, poniższa checklista przedstawia typowy zestaw wymaganych dokumentów:
Dane finansowe i księgowe:
- Historyczne, zbadane sprawozdania finansowe (minimum 3 lata).
- Aktualne, śródroczne dane finansowe (bilans, RZiS).
- Istniejący, aktywny model finansowy, budżety i plany wieloletnie.
- Szczegółowe wiekowanie zapasów, należności i zobowiązań.
- Rejestr środków trwałych.
Dane handlowe i operacyjne:
- Lista największych/kluczowych klientów i dostawców wraz z warunkami współpracy.
- Dane sprzedażowe w podziale na produkty/usługi, regiony, kanały dystrybucji.
- Opis kluczowych procesów m.in.: produkcyjnych, logistycznych, sprzedażowych, zakupowych itd.
- Analiza stanu i struktury zapasów.
Dane strategiczne i zarządcze:
- Aktualny biznesplan i strategia firmy.
- Plan naprawczy – jeżeli spółka już jakiś wdrożyła lub wdraża.
- Prezentacje dla zarządu, rady nadzorczej, inwestorów.
- Struktura organizacyjna i schemat grupy kapitałowej.
Dane prawne i formalne:
- Aktywne umowy kredytowe, pożyczkowe, leasingowe.
- Kluczowe umowy handlowe.
- Umowa spółki / statut.
Rzetelne przygotowanie tych danych nie tylko usprawnia pracę doradcy, ale także daje zarządowi sygnał, w jakich obszarach firma posiada, a w jakich brakuje jej uporządkowanych informacji, co samo w sobie jest cenną wiedzą.
Kompleksowy zakres IBR, obejmujący strategię, operacje i finanse, umożliwia holistyczną diagnozę firmy. Kluczowe jest jednak zrozumienie, że nie jest to proces szablonowy – jego głębia i akcenty zależą od celu i charakterystyki podmiotu, a odpowiednie przygotowanie do IBR od strony danych jest fundamentem jego sukcesu.
Czytaj więcej o IBR:
- Niezależny Przegląd Biznesu: klucz do zaufania i rozwoju firmy
- Jak przygotować się do Niezależnego Przeglądu Biznesu (IBR)?
- Co bada doradca podczas Niezależnego Przeglądu Biznesu (IBR)?