Wyzwanie inwestycji w w Polsce
Jednym z zasadniczych wyzwań dla polskiej gospodarki jest utrzymująca się niska stopa nakładów inwestycyjnych, mierzona w odniesieniu do PKB.
W roku 1999 nakłady brutto na środki trwałe sięgnęły równowartości 25% PKB, później odnotowały jeszcze odczyt na poziomie prawie 24% PKB w roku 2008 – zaś od tego czasu stopa inwestycji była systematycznie coraz niższa. W roku 2023 znalazła się na poziomie 17,9% PKB – by w roku 2024 spaść do 16,9% PKB – a w trzecim kwartale 2025 (najnowsze dane na moment aktualizacji tego tekstu) stopa inwestycji spadła do 16,3% PKB. Jest to poziom niepokojąco niski biorąc pod uwagę z jednej strony wyzwania związane z demografią (prace ludzką w coraz większym stopniu trzeba zastępować pracą maszyn i automatów i coraz mocniej wspierać uczeniem maszynowym i sztuczną inteligencją) – a z drugiej strony biorąc pod uwagę wyzwania związane z transformacją energetyczną.
Inwestycje w 2026: mocne dzięki środkom z UE oraz nakładom na zbrojenia
Według danych Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej do końca listopada 2025 wpłynęło do Polski 93mld PLN z KPO, zaś przewidywany na 2026 r. napływ środków z tego tytułu to ponad 100mld zł.
Jeśli chodzi o środki z europejskich polityk spójności, to w ramach perspektywy finansowej 2021-2027 Polska ma do dyspozycji 76 mld EUR środków łącznie, z czego 33 mld EUR w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, ok 26mld EUR z Funduszu Spójności, ok 13mld EUR z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus oraz prawie 4mld EUR z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Wydatkowanie tych środków było znacznie opóźnione w obecnej perspektywie, ze względu na skutki COVID19, niepewność związaną z kryzysem energetycznym i wojną na Ukrainie, oraz zamrożenie przekazywania środków w związku ze sporem o praworządność, za poprzedniej koalicji rządzącej w Polsce. Obecnie kontraktowanie i przesyłane wnioski o płatności wyraźnie przyspieszyły, co przyniesie „falę” wykorzystania środków również z tego źródła, która będzie szczególnie widoczna w danych za ostatni kwartał 2025 oraz w roku 2026.
Biorąc pod uwagę te dwa mocne strumienie zasilania inwestycji, rok 2026 będzie rokiem boomu inwestycyjnego w Polsce, napędzanego tak przez KPO jak i fundusze spójności – i prawdopodobnie większość kwartałów przyniesie odczyty dynamiki rok do roku na poziomach zbliżonych do – bądź przekraczających dwu-cyfrowe.
To dobre wiadomości dla tempa naszego wzrostu. Jeszcze lepszą byłoby szerokie „przyłączenie się” sektora prywatnego, inwestującego czy to ze środków własnych, czy z kredytu – który będzie w 2026 wyraźnie tańszy niż rok wcześniej.
google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Zwiększenie inwestycji szansą na stabilny, bezinflacyjny wzrost gospodarczy
- Przyczyny systemowej słabości inwestycji w naszym kraju wymagają pogłębionej analizy i adekwatnych środków zaradczych, natomiast bez wątpienia zwiększeniu inwestycji przedsiębiorstw sprzyjałyby następujące działania:
- Uspokojenie „frontu regulacyjnego”. Ostatnie lata stały pod znakiem częstych, znacznych zmian regulacji prawnych i podatkowych biznesu, często niewystarczająco skonsultowanych i wprowadzanych bez należytej oceny skutków tych regulacji. Należy powrócić do rzetelnych konsultacji propozycji zmian legislacyjnych, pełnej, wieloaspektowej Oceny Skutków Regulacji, oraz zapewnienia odpowiedniego czasu zarówno na same konsultacje jak i na późniejsze przygotowanie się podmiotów do czekających ich zmian (vacatio legis) – czytaj raport: Zwolnij, szkoda firm! Vacatio legis w polskim prawie gospodarczym. Nowy rząd deklarował wydłużenie standardowego czasu vacatio legis do pół roku, jednak nie zawsze dotrzymywał tego terminu. Trzymamy kciuki za wprowadzenie 12-miesięcznego okresu vacatio legis, zaproponowane przez komisję deregulacyjną Rafała Brzoski.
- Przegląd regulacji najbardziej uciążliwych i najmniej klarownych, celem ich wyjaśnienia bądź usunięcia z systemu prawno-regulacyjnego. Po utworzeniu nowego rządu w 2023 podjęto prace deregulacyjne, natomiast przyjęte podejście okazało się otwierać „zbyt wiele frontów na raz”, było zbyt szerokie i zbyt mało ustrukturyzowane, co doprowadziło do zawieszenia większości prac. Nowy impuls tym pracom nadało utworzenie „komisji Brzoski” oraz szybkie procedowanie proponowanych zmian przez stronę rządową.
- Patrząc szerzej, wskazanym byłoby powstrzymanie nieustannej „inflacji prawa” – jak wskazuje Barometr Prawa Grant Thornton – od 2020 mamy do czynienia z nieustającym przyspieszeniem w odniesieniu do liczby nowych regulacji prawnych. Należy jak najszybciej zatrzymać ten trend jako bardzo szkodliwy dla gospodarki.
- Przegląd istniejących regulacji podatkowo-prawnych dotyczących inwestycji pod kątem ich rekalibracji tak, aby silniej stymulowały inwestycje.
Obok licznych negatywnych trendów w krajowym ustawodawstwie gospodarczym należy odnotować także pozytywy. Wśród tych pozytywów są m.in. regulacje zachęcające do inwestycji, takie jak m.in. ulgi na automatyzację i robotyzację, ulgi na badania i rozwój oraz tzw. IP-BOX, „podatek estoński” i inne. W związku z ciągłą zmianą rzeczywistości gospodarczej, tego typu regulacje powinny być periodycznie monitorowane pod kątem tego, czy nadal spełniają postawione przed nimi zadania, i czy przykładowo niektóre parametry (bądź całe regulacje) nie powinny być dostosowane do nowych okoliczności („ocena skutków regulacji ex post”).
Patrząc szerzej, w procesie stanowienia prawa należałoby uwzględnić model czterech etapów rzetelnej i przemyślanej regulacji, opracowany przez ekspertów Grant Thornton w ramach działań Rady Przedsiębiorczości. Pełny dokument można znaleźć tutaj: „Legislacyjny Polski Ład” – standard dobrego prawa, natomiast kluczowe jego rekomendacje to:
- Jakość – rzetelna ocena skutków regulacji,
- Dialog – konsultacje publiczne,
- Czas – na dostosowanie się do zmian
- Monitoring i wnioski – ocena skutków regulacji ex post.
Wobec wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństwa, koniecznością coraz szerszego zastosowania robotyzacji i automatyzacji, Polska powinna mieć wyższą stopę inwestycji niż w poprzedniej dekadzie. Istotną rolę odegrają działania nakierowane na ustabilizowanie i uproszczenie otoczenia regulacyjno-prawnego gospodarki.
Czytaj: Prognozy dla polskiej gospodarki na 2026 – PKB, inflacja, konsumpcja prywatna, inwestycje