Po ponad dwóch latach funkcjonowania Rejestru, niewiele można znaleźć informacji dotyczących kontrolowania wpisów lub stwierdzania ich braku w CRBR przez organy. Nie oznacza to jednak, że nie są podejmowane żadne czynności sprawdzające, czy wszystkie zobowiązane podmioty ujawniły informację o beneficjencie rzeczywistym.
Spis treści
Podsumowanie
- Zostały wszczęte pierwsze kontrole dotyczące ujawnienia beneficjenta rzeczywistego w CRBR i do tej pory skontrolowano najwięcej spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
- Organy kontrolują nie tylko podmioty, które nie dokonały wpisu, ale sprawdzają również, czy zgłoszenie zostało dokonane w terminie.
- Nałożone kary są relatywnie niskie w porównaniu do wysokości kar przewidzianych ustawą z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej: ustawa AML)
Czym jest Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych
O Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych i obowiązku dokonania zgłoszenia przypominaliśmy wielokrotnie – zaraz po wejściu w życie przepisów (tutaj: Ruszył Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych!), przy okazji zmian dotyczących wprowadzenia obowiązku ujawnienia beneficjenta przez fundacje, stowarzyszenia i spółdzielni, (tutaj: Jak zgłosić beneficjenta rzeczywistego fundacji, stowarzyszenia i spółdzielni?) jak również przy okazji zmian dotyczących zakresu ujawnianych danych (tutaj: Zmiany w zakresie danych zgłaszanych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych). Pomimo upływu dwóch lat od wejścia w życie przepisów dotyczących obowiązku ujawniania danych beneficjenta rzeczywistego w CRBR, nadal duża liczba podmiotów zobowiązanych do ujawnienia beneficjenta rzeczywistego nie zastosowała się do nowego obowiązku i nie ujawniła danych swojego beneficjenta rzeczywistego w CRBR, a przy tym nie została na nie nałożona kara pieniężna. Próbowaliśmy zweryfikować, czy organy zobowiązane do kontroli faktycznie dokonują czynności sprawdzających w tym zakresie.
Postępowania kontrolne
Z uzyskanych przez nas informacji wynika, że do 10 grudnia 2021 r. organ Krajowej Administracji Skarbowej, wyznaczony do podejmowania działań w celu zapewnienia prawidłowości oraz aktualizacji informacji zawartych w CRBR oraz nakładania w drodze decyzji kar pieniężnych, zweryfikował ponad 20 tysięcy podmiotów, z czego w przypadku blisko 7 tysięcy z nich stwierdzono brak wpisów do CRBR. Dodatkowo, blisko 3 tysiące podmiotów otrzymały pisma informujące o niezgodności treści zgłoszenia w CRBR ze stanem faktycznym (w zakresie błędnej firmy, adresu, innych danych identyfikacyjnych podmiotu, braku beneficjenta czy też błędnego oznaczenia udziałów).
W odniesieniu do podmiotów, które nie dokonały wpisu do CRBR, zostało wszczętych 59 postępowań, z czego ponad połowa z nich zakończyła się wydaniem decyzji o nałożeniu kary pieniężnej. Pozostała część postępowań jest ciągle w toku i tylko jedno z nich zostało umorzone.
W odniesieniu do podmiotów, które co prawda dokonały zgłoszenia, ale po upływie wskazanego w ustawie AML terminu, zostało wszczętych 9 postępowań, z czego 8 zakończyło się wydaniem decyzji nakładającej karę pieniężną.
Czy podmioty zobowiązane do ujawnienia beneficjenta rzeczywistego są kontrolowane według określonych kryteriów?
Zgodnie z uzyskaną informacją, kryteria wyszukiwania podmiotów, które nie dopełniły ustawowych obowiązków nie podlegają udostępnieniu. Wiemy natomiast, że zdecydowany prym w liczbie podmiotów, przeciwko którym zostały wszczęte postępowania (czy to z uwagi na brak zgłoszenia, czy też zgłoszenie po terminie) wiodą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które stanowiły ponad 90% z podmiotów, względem których wszczęto postępowania. Pozostałe 10 % rozkłada się po równo pomiędzy spółki jawne i komandytowe. Dane te są bardzo zastanawiające z uwagi na dużą dysproporcję pomiędzy spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością a pozostałymi formami. Nie wiadomo, czy to przypadek wynikający ze stosunkowo niskiej liczby wszczętych postępowań (59 postępowań wszczętych z uwagi na brak zgłoszenia vs. 6827 podmiotów, które nie dokonały zgłoszenia), czy też kontrolujący w pierwszej kolejności przeprowadzają czynności sprawdzające w odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. W praktyce, to właśnie w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością identyfikacja beneficjenta wydaje się najprostsza, z uwagi na treść definicji beneficjenta.
Kary za niedopełnienie obowiązku zgłoszenia lub aktualizacji informacji o beneficjencie rzeczywistym
Zgodnie z brzmieniem art. 153 ustawy AML, podmioty, które nie dopełniły obowiązku zgłoszenia lub aktualizacji informacji o beneficjencie rzeczywistym w terminie wskazanym w ustawie lub podały informacje niezgodne ze stanem faktycznym, podlegają karze pieniężnej do wysokości 1.000.000,00 zł. Należy pamiętać, że nałożenie kary pieniężnej możliwe jest zarówno, gdy wpisu w CRBR nie dokonano w ogóle, jak i wówczas, gdy wpis dokonano, ale podano w nim informacje niezgodne ze stanem faktycznym.
Do tej pory najwyższa nałożona kara dotyczyła braku zgłoszenia do CRBR i wynosiła 35.000,00 zł. Natomiast średnia wysokość dotychczas nałożonych kar pieniężnych (bez wskazania, czy chodzi tutaj o karę za brak wpisu czy też wpis po terminie) to 11.230,00 zł. Kryteria określania wysokości kary nie są znane, ale można przypuszczać, że brany jest pod uwagę przede wszystkim rodzaj i charakter naruszenia przepisów (brak wpisu w ogóle lub jego nieprawidłowość).
Pomimo długiego okresu obowiązywania przepisów nakładających obowiązek identyfikacji i ujawnienia danych beneficjenta rzeczywistego w CRBR zdarza się, że przedsiębiorcy o nim zapominają. Nadal wiele podmiotów nie dopełniło tego obowiązku wcale, wielu dokonuje zgłoszeń, w tym zgłoszeń aktualizacyjnych, po terminie. Tymczasem, z przedstawionych danych wynika wyraźnie, że podmioty zobowiązane do ujawnienia beneficjenta są kontrolowane, a brak ujawnienia beneficjenta rzeczywistego lub jego zgłoszenie po terminie może wiązać się z karami finansowymi. Co więcej, mając na względzie zmiany w ustawie AML, które weszły w życie 31 października 2021 r. (m.in. nałożenie na instytucje obowiązane obowiązku raportowania niezgodności o treści wpisu w CRBR ze stanem faktycznym) można przypuszczać, że liczba postępowań kontrolnych będzie wzrastała w przyszłości.
