Wielu podatników boryka się ze ściąganiem trudnych wierzytelności. Często korzystają z usług wyspecjalizowanych w tym zakresie prawników. Kiedy jednak nieściągnięta wierzytelność jest niewielka, wówczas przy spełnieniu określonych warunków można ją wpisać w koszty podatkowe bez egzekwowania. NSA wydał w tym temacie ważny wyrok.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 Ustawy CIT nie uznaje się za koszty uzyskania przychodu wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana.
Jednym ze sposóbów udokumentowania jest protokół sporządzony przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
W niektórych interpretacjach organów podatkowych można było znaleźć stanowisko, zgodnie z którym przy ustalaniu kosztów procesowych i egzekucyjnych podatnik może uwzględniać również koszty wynagrodzenia kancelarii prawnej z tytułu obsługi procesu windykacyjnego, ustalone na podstawie ceny rynkowej stosowanej przez kancelarię za przedmiotową usługę (np. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w interpretacji z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. ILPB3/423-694/08-3/DS lub z 21 sierpnia 2008 r. sygn. ILPB3/423-314/08-2/ŁM).
17 stycznia 2014 r. NSA wydał jednak wyrok, który pośrednio może wpłynąć na wysokość nieściągalnych należności, dokumentowanych protokołem sporządzanym przez podatnika.
W przywołanym wyroku Sąd utrzymał w mocy stanowisko organów oraz sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym koszty procesowe i egzekucyjne to tylko opłaty sądowe i zwrot wydatków przez sąd, jak również koszty zastępstwa procesowego i wydatki na komornika. Zdaniem NSA, obsługę prawną windykacji długu również można zaliczyć do takich kosztów, ale tylko w zakresie niezbędnym do ściągnięcia długu. Oznacza to, że do kosztów procesowych i egzekucyjnych można zaliczyć tylko minimalne wynagrodzenie kancelarii prawnej. Ustala się je w oparciu o rozporządzenie ministra sprawiedliwości dotyczące pomocy prawnej z urzędu (tzw. „urzędówka”).
NSA uzasadniając swe stanowisko wskazał, że zaliczanie do kosztów procesowych wynagrodzeń rynkowych spowodowałoby, że klienci korzystający z usług tańszych kancelarii byliby pokrzywdzeni. Mieliby niższe koszty procesowe i egzekucyjne, a przez to nie mogliby zaliczyć nieściągniętego długu do kosztów podatkowych.
Abstrahując od tego, jak rozbieżne są stawki poszczególnych prawników, nie sposób nie dostrzec, że wyrok może spowodować to, że wielu podatników nigdy nie zaliczy do kosztów podatkowych drobnych wierzytelności, na dochodzenie których musiałby poświęcić wiele czasu, a których odzyskanie i tak jest wątpliwe.
