Spółki w prowadzonej przez siebie działalności zawierają umowy, które mają na celu zabezpieczenie spłaty zobowiązań innej jednostki wobec podmiotu trzeciego. Do takich umów należą umowy poręczeń spłat wierzytelności, gwarancje i akredytywy.
Podsumowanie
- Zgodnie z MSSF 9 „Instrumenty finansowe” umowy, których celem jest rekompensowanie innym podmiotom strat powstałych na skutek niedokonania płatności przez dłużników są rozpoznawane jako umowy gwarancji finansowej; zalicza się do nich m.in. umowy: poręczeń, gwarancji, akredytyw
- Umowy gwarancji finansowej są na moment początkowy ujmowane w wartości godziwej jako zobowiązania finansowe zgodnie z MSSF 9
Spółki sporządzając sprawozdanie finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości zadają sobie pytanie: czy umowy te należy pokazać jako zobowiązania warunkowe, ująć pozabilansowo, czy rozpoznać jako umowy ubezpieczeniowe?
Pytanie o to jak ujmować poręczenia i gwarancje na gruncie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości wynika głównie z faktu, że w praktyce ugruntowało się podejście wynikające z Krajowych Standardów Rachunkowości (KSR 6 Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe), gdzie takie umowy są zaliczane do zobowiązań warunkowych. I to pomimo faktu, że w rozporządzeniu Ministra Finansów ws. ujmowania instrumentów finansowych regulacje dotyczące umów gwarancji finansowych są zbliżone do tych, które występują w MSR. Intuicyjnie, umowy takie mogą nie kojarzyć się ani z instrumentami finansowymi ani z umowami ubezpieczeniowymi.
Czym są umowy gwarancji finansowych?
MSSF 9 definiuje umowę gwarancji finansowej następująco: Wystawca zobowiązuje się do płatności rekompensujących poniesione przez stronę (Posiadacza) straty, jakie poniosła ona na skutek niedokonania przez Dłużnika płatności w terminach ustalonych w warunkach instrumentu dłużnego (kredytu, obligacji, czy innego).
Zgodnie z tą definicją poręczenia, gwarancje, zabezpieczenia spłat wierzytelności mogą kwalifikować się do umów gwarancji finansowych.
Sprawdź Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR) Grant Thornton
Czy znaczenie ma forma podpisanej umowy?
Forma umowy nie ma znaczenia dla ujęcia w sprawozdaniu finansowym. Niezależnie od formy prawnej podpisanej umowy (poręczenie, gwarancja, akredytywa, zabezpieczenie spłat wierzytelności) należy ją ocenić pod kątem tego, czy spełnia definicję umowy gwarancji finansowej. Forma prawna nie wpływa na ujęcie księgowe, istotne jest to, czy celem umowy jest zabezpieczenie Posiadacza przez Wystawcę w przypadku braku płatności przez Dłużnika.
Czy każda umowa np. poręczenia będzie automatycznie ujęta zgodnie z MSSF 9?
Nie każda taka umowa będzie rozpoznana zgodnie z MSSF 9. Oceniając umowę, należy także uwzględnić to, że w niektórych przypadkach umowy te mogą kwalifikować się do rozpoznania zgodnie z MSSF 4 „Umowy ubezpieczeniowe” jako umowy ubezpieczeniowe. Szczegółowe przypadki opisane są w Standardach.
Księgowe ujęcie gwarancji finansowych według MSSF 9
MSSF 9 zawiera wytyczne co do ujęcia umowy gwarancji finansowej przez Wystawcę na moment początkowy i rozliczania w kolejnych okresach. Ujęcie i wycena będą uzależnione od warunków i okresu, na jaki jest zawarta umowa.
Wystawca ujmuje umowę gwarancji finansowej w momencie początkowego ujęcia w bilansie jako zobowiązanie w wartości godziwej. Najczęściej jest nią kwota otrzymanej za poręczenie zapłaty.
Następnie gwarancję wycenia się w wyższej z dwóch kwot:
- w wartości początkowej pomniejszonej o amortyzację, którą ujmuje się jako przychody zgodnie z MSSF 15. Czyli wartość początkowa pomniejszana jest, na przykład, o liniowe odpisy w przychody,
- w kwocie odpisu z tytułu oczekiwanych strat kredytowych, gdzie kwota strat kredytowych jest ustalana jako zdyskontowana oczekiwana kwota wydatku, którego spółka się spodziewa. W miarę wzrostu ryzyka kredytowego, kwota szacowanej straty/zobowiązania rośnie do maksymalnego poziomu jakim jest kwota poręczonej wierzytelności.
Umowy zawierane przez Spółkę, które mają na celu zabezpieczenie podmiotów przed stratami powstałymi na skutek braku płatności przez dłużników, takie jak poręczenia, gwarancje, zabezpieczenia płatności wierzytelności, są umowami gwarancji finansowej, które należy zaprezentować nie tylko w informacji dodatkowej, ale również wśród zobowiązań w bilansie.
