Projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, przewidujący wprowadzenie do polskiego systemu prawnego szeregu zmian, w tym regulacji prawa holdingowego, wkroczył w fazę uzgodnień międzyresortowych. Ustawa może wiązać się z nowymi obowiązkami dla przedsiębiorców prowadzących działalność w formie spółek prawa handlowego, a w szczególności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Podsumowanie:
- Projekt nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, przygotowany przez Ministerstwo Aktywów Państwowych, zakłada wprowadzenie do polskiego porządku prawnego regulacji prawa holdingowego.
- Spółki uczestniczące w grupie spółek zobowiązane będą do ujawnienia tego faktu poprzez wzmiankę w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.
- Poza przepisami dotyczącymi funkcjonowania grup spółek, projekt ustawy zakłada szereg zmian w zasadach działania organów spółek, w tym m. in. poszerzenie kompetencji rad nadzorczych w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.
Prawo holdingowe już wkrótce?
Projekt ustawy zmieniającej Kodeks spółek handlowych zakłada wprowadzenie do polskiego systemu prawnego regulacji prawa holdingowego, która normować miałaby funkcjonowanie grup kapitałowych. Przepisy, według założeń Ministerstwa Aktywów Państwowych przyjąć mają charakter fakultatywny, co oznacza, że spółki same zdecydują, czy chcą, aby zasady nowoprojektowanego prawa holdingowego znalazły do nich zastosowanie.
Grupy spółek, które zdecydują się na wybór nowego reżimu prawnego, będą mogły skorzystać m. in. z instytucji „wiążącego polecenia”, wydawanego przez spółkę dominującą, dotyczącego kwestii prowadzenia spraw spółki i uzasadnionego określonym interesem grupy spółek.
Spółka dominująca i spółka zależna będą miały obowiązek ujawnienia uczestnictwa w grupie spółek poprzez wpis wzmianki w tym przedmiocie w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W przypadku spółki dominującej posiadającej siedzibę za granicą wystarczające będzie ujawnienie w rejestrze uczestnictwa w grupie spółek przez spółkę zależną, ze wskazaniem spółki dominującej.
Zmiany w funkcjonowaniu rad nadzorczych w spółkach z o.o.
Ważny fragment
Nowelizacja, poza regulacją prawa holdingowego, wprowadza szereg zmian dotyczących funkcjonowania organów spółek kapitałowych. Doprecyzowaniu ulegną m. in. zasady działania rad nadzorczych w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością.
Rady nadzorcze otrzymają uprawnienie do ustanawiania doraźnych lub stałych komitetów, składających się z członków rady nadzorczej, do pełnienia określonych funkcji nadzorczych. Skorzystanie z uprawnienia nie zwolni jednak członków rady nadzorczej z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru.
Ponadto, umowa spółki będzie mogła upoważnić radę nadzorczą do podjęcia uchwały w sprawie zbadania na koszt spółki określonego zagadnienia dotyczącego działalności spółki bądź jej sytuacji majątkowej przez wybranego, fachowego doradcę. Zarząd w takim wypadku będzie miał obowiązek zapewnić doradcy dostęp do dokumentów stanowiących podstawę badania, jak również udzielać wyczerpujących informacji i wyjaśnień niezbędnych do przeprowadzenia badania.
Doprecyzowane zostały również zasady zwoływania posiedzeń rad nadzorczych. Projektodawca zakłada przy tym wymóg zwoływania posiedzenia rady nadzorczej co najmniej raz na kwartał. Uchwały podejmowane w trakcie posiedzenia rady nadzorczej będą musiały być protokołowane.
Nasz ekspert Łukasz Wojdanowicz jest do Twojej dyspozycji.
Protokołowanie uchwał zarządu
Ustawa nowelizująca zakłada nałożenie na zarządy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązku protokołowania swoich uchwał. Zgodnie z zamysłem projektodawcy, protokół zawierać miałby porządek obrad, nazwiska i imiona obecnych członków zarządu, liczbę głosów oddanych na poszczególne uchwały, a także zdania odrębne członków zarządu wraz z ich ewentualnym umotywowaniem.
Protokół musiałby zostać podpisany co najmniej przez członka zarządu prowadzącego posiedzenie lub zarządzającego głosowanie, chyba że inaczej ustalono w regulaminie zarządu albo w umowie spółki.
Zaproponowaną zmianę w tym zakresie ocenić należy negatywnie. Formalizacja zasad funkcjonowania organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na kształt spółki akcyjnej stanowić będzie kolejną barierę w prowadzeniu biznesu w Polsce, nieznajdującą swojego uzasadnienia w potencjalnych korzyściach wynikających z takiego rozwiązania. Nie przekonuje również wyrażone przez Ministerstwo Aktywów Państwowych stanowisko, że obowiązek protokołowania wszystkich uchwał zarządu wywodzić można już z aktualnie obowiązującej regulacji. Pogląd taki faktycznie funkcjonuje w doktrynie prawa spółek handlowych, natomiast ma on charakter mniejszościowy i w praktyce duża część spółek rezygnuje ze sporządzania protokołów z podejmowanych uchwał zarządu.
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych: pozostałe zmiany
W przypadku wejścia w życie ustawy, zmianie ulegną również przepisy dotyczące odpowiedzialności członków organów spółek, które zostaną oparte o zasadę biznesowej oceny sytuacji (business judgment rule). Zgodnie z nią, piastun spółki będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę w majątku spółki, gdy dowiedzie, że postępował w sposób lojalny wobec spółki, działając w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny biznesowej.
Inną zmianą zaproponowaną przez Ministerstwo Aktywów Państwowych jest nowelizacja kwestii wyłączenia uprawnienia i obowiązku członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którego mandat wygasł, do złożenia wyjaśnień w toku sporządzania sprawozdania zarządu z działalności i sprawozdania finansowego, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, oraz do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym te sprawozdania. Obecnie takie uprawnienie i obowiązek dotyczy wyłącznie odwołanego członka zarządu i można je wyłączyć w akcie odwołania. Po zmianach będzie ono obejmować wszystkich byłych członków zarządu (a więc również tych, którzy zrezygnowali z pełnienia swoich funkcji) i będzie mogło zostać wyłączone wyłącznie uchwałą zgromadzenia wspólników.
Wspomnianą propozycję również uznać należy za nieprzystającą do praktyki rynkowej w tym zakresie. O ile wprowadzenie w tej materii fakultatywnego rozwiązania pozwalającego spółce wezwać jej byłego członka zarządu na zwyczajne zgromadzenie wspólników byłoby rozwiązaniem akceptowalnym i niebudzącym większych wątpliwości, o tyle zmuszanie wszystkich byłych członków zarządu do udziału w zwyczajnych zgromadzeniach spółek z ograniczoną odpowiedzialnością nie znajduje zrozumienia na gruncie zasad zdrowego, biznesowego rozsądku. Wyłączenie takiego obowiązku uchwałą zgromadzenia wspólników wymagałoby natomiast zwołania osobnego, nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników poprzedzającego zwyczajne zgromadzenie wspólników, co wiązałoby się z dużym wysiłkiem organizacyjnym.
O ile sam zaproponowany przez Ministerstwo Aktywów Państwowych kierunek zmian, zakładający m. in. wprowadzenie do polskiego systemu prawa handlowego regulacji prawa holdingowego, czy też doprecyzowanie niejasnych zagadnień prawa spółek wydaje się słuszny, o tyle niektóre z przedstawionych rozwiązań budzą duże wątpliwości. Mogą się one bowiem przyczynić do zwiększenia liczby obowiązków ciążących na przedsiębiorcach, nie znajdując racjonalnego uzasadnienia w korzyściach z nich wynikających. Należy się spodziewać, że ustawa, której wejście w życie planowane jest na 2021 rok, ulegnie jeszcze pewnym zmianom, a jej ostateczny kształt poznamy dopiero po zakończeniu prac ministerialnych i sejmowych.
AUTOR: Łukasz Wojdanowicz
