Jeszcze do niedawna uprawnienia związane z wypełnianiem funkcji rodzicielskich przysługiwały na podstawie przepisów Kodeksu Pracy wyłącznie osobom mającym status pracownika. Nowe przepisy wprowadzane na przestrzeni ostatniego roku, umożliwiły korzystanie z niektórych uprawnień także osobom wykonującym pracę zarobkową niepozostającym w stosunku pracy.
Urlopy i zasiłki macierzyńskie
Urlopy: macierzyński, dodatkowy macierzyński i rodzicielski, są uprawnieniem przysługującym pracownikom.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą jedynie mieć prawo do wypłaty zasiłku macierzyńskiego przez okres odpowiadający okresowi pracowniczego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego, czyli łącznie max. 52 tygodnie.
Warunkiem nabycia takiego prawa jest urodzenie dziecka w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Zatem prawo do zasiłku uzyskają kobiety, które przystąpiły do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przed porodem. W przypadku zasiłku macierzyńskiego nie obowiązuje okres wyczekiwania, który przy zasiłku chorobowym wynosiłby 90 dni.
Celem uzyskania zasiłku niezbędne będzie złożenie w ZUS następujących dokumentów:
- akt urodzenia dziecka,
- ZUS Z-3b,
- wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego z podaniem okresu w jakim ubezpieczona zamierza skorzystać z uprawnienia (na takich samych zasadach jak pracownik/pracownica wnioskuje o urlop macierzyński).
Sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem – urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy, podobnie jak urlopy macierzyńskie i rodzicielskie, jest uprawnieniem pracowniczym, a więc nie przysługuje osobom nie mającym statusu pracownika.
Jednak na skutek zmian wprowadzonych w przepisach od dnia 01/09/2013, osoby prowadzące działalność gospodarczą (lub zleceniobiorcy), jeśli zdecydują się na sprawowanie opieki nad dzieckiem, uzyskają prawo do składek na ubezpieczenia społeczne za ten okres finansowanych przez budżet państwa.
Zakres ubezpieczenia i wysokość składek będą uzależnione od długości stażu ubezpieczeniowego, jaki posiadał rodzic zanim rozpoczął opiekę nad dzieckiem.
Sprawdź Outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton
Znowelizowane przepisy stanowią, że w przypadku osób sprawujących osobista opiekę nad dzieckiem, które mają co najmniej półroczny staż ubezpieczeniowy, budżet sfinansuje składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne, pod warunkiem zaprzestania działalności zarobkowej będącej tytułem do ubezpieczenia.
W przypadku osób, których staż ubezpieczeniowy jest krótszy lub nie przypada na okres bezpośrednio poprzedzający opiekę, sfinansowana przez budżet zostanie jedynie składka na ubezpieczenie emerytalne.
Warunek prowadzenia działalności gospodarczej lub zarobkowej przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się za spełniony jeśli osoba sprawująca opiekę:
- nieprzerwanie podlegała z danego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania opieki,
- opłacała składki na te ubezpieczenia.
Zawieszenie działalności w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem może trwać przez okres do 3 lat, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia. Może zostać wykorzystane jednorazowo lub w nie więcej niż 4 częściach.
Zgłoszenia do ubezpieczeń będzie dokonywał ZUS, po złożeniu przez ubezpieczoną/ubezpieczonego:
- skróconego aktu urodzenia dziecka,
- oświadczenia zawierającego dane osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem (imię, nazwisko, PESEL) , imię nazwisko dziecka, datę urodzenia dziecka , daty rozpoczęcia i zakończenia okresu sprawowania opieki objętego ubezpieczeniem, informacje o korzystaniu (lub niekorzystaniu) z prawa do ubezpieczenia z tego tytułu przez drugiego rodzica dziecka.
