W Dzienniku Ustaw z 8 września 2015 r., pod poz. 1333, opublikowano ustawę z dnia 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja wprowadziła przede wszystkim uproszczenia dla jednostek małych (w związku z implementacją postanowień dyrektywy UE 2013/34/UE). Wprowadzono jednak również zmiany dotyczące innych podmiotów stosujących ustawę o rachunkowości.
Generalnie zmiana ustawy o rachunkowości miała zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2016 r. Jednakże przepisy te mogły mieć również zastosowanie już do sprawozdań finansowych za rok obrotowy kończący się po dniu wejścia w życie zmian, tj. za rok obrotowy 2015.
Najważniejsze zmiany mające wpływ na sporządzenie sprawozdania finansowego:
Zmiana wzoru bilansu oraz rachunku zysków i strat
W bilansie dokonano zmian sposobu prezentacji wybranych pozycji:
- powiązania kapitałowe
Do należności oraz zobowiązań długoterminowych i krótkoterminowych a także inwestycji dodano nowe powiązanie kapitałowe:
„od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale”
Wyjaśnienie definicji „zaangażowanie w kapitale” zawiera art. 3 ust. 1 pkt 37d ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem, przez zaangażowanie w kapitale rozumie się jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania; trwałe powiązanie występuje zawsze w przypadku nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale jednostki stowarzyszonej, chyba że zbycie udziału w krótkim okresie od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie jest wysoce prawdopodobne, poprzez zawarcie umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia.
Ustawa nie precyzuje udziału procentowego przy określeniu powiązania jedynie wskazuje trwały charakter powiązania, sprawowanie kontroli czy zależność. Wprowadzenie pojęcia udziału w krótkim czasie oznacza nie dłużej niż rok.
Jednostka sporządzając sprawozdanie finansowe powinna określić katalog jednostek powiązanych, jednostek w których posiada zaangażowanie w kapitale oraz pozostałych jednostek.
Prezentacja zgodna z ustawą powinna dotyczyć:
- jednostek powiązanych tzn. jednostki dominującej oraz jednostek zależnych,
- pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale, tzn. jednostek które nie są jednostkami zależnymi i w których jednostka,
- posiada jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania tzn. jednostek stowarzyszonych, współzależnych,
- pozostałych jednostek nie wymienionych w powyższych grupach,
- udziały (akcje) własne.
Zmiana dotyczy prezentacji, udziały (akcje) własne nie będą już prezentowane w pasywach ze znakiem ujemnym, lecz w aktywach w dodatkowej pozycji D
- należne wpłaty na kapitał podstawowy
Podobnie jak przy udziałach (akcjach) własnych, należne wpłaty na kapitał nie będą prezentowane w pasywach ze znakiem ujemnym lecz w aktywach w pozycji C
W rachunku zysków i strat usunięto pozycje zysków i strat nadzwyczajnych jednocześnie zmieniając prezentacje zdarzeń losowych. Oznacza to, iż jednostki sporządzające rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości wykazują koszty i przychody związane ze zdarzeniami losowymi odpowiednio w pozycji „Inne koszty operacyjne” i „Inne przychody operacyjne”.
Ponadto w przychodach i kosztach finansowych dodano nowy wiersz „Aktualizacja wartości aktywów finansowych”. Podobnie jak w bilansie dodano podział ze względu na „zaangażowanie w kapitale”.
Sprawdź Outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton
Zmiany dokonano również w dodatkowych informacjach oraz objaśnieniach do sprawozdania finansowego
Należy zwrócić uwagę na składniki aktywów lub pasywów, które są wykazywane w więcej niż jednej pozycji bilansu ponieważ należy wskazać jego powiązanie między tymi pozycjami. Dotyczy to głównie podziału należności i zobowiązań na część długoterminową i krótkoterminową.
Jednostka powinna również podać informację wraz z kwotami o wszelkich zobowiązaniach wynikających z emerytur i świadczeń o podobnym charakterze dla byłych członków organów zarządzających, nadzorujących a także zobowiązaniach zaciągniętych w związku z tymi emeryturami.
Natomiast w przypadku gdy składniki aktywów niebędące instrumentami finansowymi a są wyceniane według wartości godziwej należy podać istotne założenia przyjęte do ustalenia tej wartości a dla każdej kategorii składnika podać wartość godziwą a także skutki przeszacowania.
Główną i jednocześnie pracochłonną zmianą jest wskazanie nowego powiązania kapitałowego jakim jest „zaangażowanie w kapitale”. Jednostki, powinny również pamiętać aby odpowiednio przekształcić dane porównawcze. Równocześnie zmiany dokonane w zakresie dodatkowych informacji i objaśnień nałożyły na jednostki obowiązek prezentacji większej ilości ujawnień niż dotychczas.
