[Pobierz raport lub przeczytaj poniżej streszczenie]
Segment spółek rodzinnych na GPW
W skład segmentu spółek rodzinnych wchodzą 172 firmy z głównego rynku Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. To ponad 40% wszystkich notowanych podmiotów. Tak znaczny udział spółek rodzinnych, potwierdza istotną rolę, jaką pełnią one w ramach krajowej gospodarki. Firmy rodzinne w Polsce wyróżniają się długoterminową wizją i stabilnością, co czyni je kluczowym elementem rodzimego rynku kapitałowego.
Przypominamy, że Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie – podobnie jak wiele innych giełd na świecie – definiuje spółki rodzinne jako podmioty, w przypadku których osoba, która założyła lub przejęła firmę, wraz z jej krewnymi i zstępnymi, posiadają co najmniej 25% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy tej spółki.
Rodziny mają kontrolę
W przypadku ponad 60% spółek rodzinnych z warszawskiej giełdy pakiet przekraczający 50% akcji posiada jedna rodzina lub porozumienie akcjonariuszy. W zdecydowanej większości analizowanych spółek to nestorzy dysponują znaczną częścią udziałów, co świadczy o ich silnej pozycji i wpływie na kluczowe decyzje biznesowe. Sukcesorzy, choć coraz bardziej zaangażowani w zarządzanie, dysponują relatywnie niewielkim pakietem akcji w porównaniu do nestorów. Oznacza to, że w przypadku wielu przedsiębiorstw to nestorzy zachowują kontrolę nad firmą, przekazując stopniowo własność młodszemu pokoleniu.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że tylko 9 spośród 172 analizowanych firm rodzinnych, czyli zaledwie 5% wszystkich firm rodzinnych notowanych na GPW, ujawniło w swoim akcjonariacie fundacje rodzinne (fundacja posiada ponad 5% akcji). To wynik podobny jak przed rokiem. Brak dynamiki w tym obszarze może wynikać z faktu, że wielu przedsiębiorców, antycypując ewentualne zmiany przepisów w zakresie fundacji rodzinnej, wykorzystuje to narzędzie jako efektywny wehikuł inwestycyjny, nie lokując w nim jednocześnie całego swojego majątku.
Senior Counsel, Radca Prawny, Lider zespołu doradztwa dla firm rodzinnych
Kluczowym wyzwaniem dla firm rodzinnych pozostaje formalizacja procesów sukcesji oraz zwiększenie udziału sukcesorów we własności i zarządzaniu spółkami, co w dłuższej perspektywie umocni pozycję firm rodzinnych na rynku
Rodziny kierują i nadzorują
W 87% analizowanych spółek rodzinnych przynajmniej jeden członek rodziny pełni funkcje zarządcze lub nadzorcze. Można jednak zaobserwować, że firmy rodzinne coraz częściej korzystają z doświadczenia i wiedzy menedżerów spoza rodziny – takich spółek jest już 13%, gdy jeszcze dwa lata temu odsetek ten wynosił 6%. Przekazanie kierownictwa firmą może oznaczać bardziej profesjonalne podejście do zarządzania i lepsze dostosowanie się do dynamicznych wymagań rynkowych. Analiza wykazała również, że zarówno nestorzy, jak i sukcesorzy odgrywają kluczową rolę w kierowaniu i nadzorowaniu firmami rodzinnymi na GPW, choć to tych pierwszych spotkamy częściej w zarządach i radach nadzorczych.
W większości analizowanych spółek rodzinnych na GPW w zarządach i radach nadzorczych obecni są przedstawiciele rodziny, co pokazuje ich silne zaangażowanie w codzienne zarządzanie spółką. Widać jednak wyraźne różnice w reprezentacji kobiet i mężczyzn. Kobiety stanowią zdecydowaną mniejszość zarówno w zarządach, jak i radach nadzorczych – jest to element niezmienny względem wcześniejszych raportów. Utrzymująca się dominacja mężczyzn – zarówno nestorów, jak i sukcesorów – pokazuje, przed jakimi wyzwaniami stoją biznesy rodzinne w kontekście równouprawnienia w procesie sukcesji, a także zapowiadanych zmian w przepisach, które już wkrótce mogą zobowiązać część spółek giełdowych do co najmniej 33-proc. udziału kobiet w zarządach i radach nadzorczych.
Wiceprezes, Partner zarządzający, Departament Doradztwa
Chociaż spółki rodzinne powszechnie postrzegają rodzinność jako atut i chętnie wykorzystują ją w komunikacji marketingowej, potencjalne konflikty wewnątrzrodzinne oraz brak transparentności w planowaniu sukcesji mogą znacząco podważyć zaufanie inwestorów. Dlatego kwestie sukcesji oraz jasnej i otwartej komunikacji w tym obszarze powinny znaleźć się w centrum uwagi firm rodzinnych, by zapewnić stabilność oraz długoterminową wiarygodność.
Finanse spółki rodzinnej
Przeciętna polska spółka rodzinna osiąga ponad miliardowe przychody, generuje ponad 100 milionów złotych wyniku EBITDA, a jej wartość rynkowa przekroczyła w 2023 r. miliard złotych. Spółka rodzinna jest mniejsza niż przeciętna spółka na GPW, a to głównie za sprawą gigantów branżowych z segmentu przemysłu i produkcji, a także energetyki, których znajdziemy w tej drugiej grupie. Warto jednak zauważyć, że spółka rodzinna wypracowała w ubiegłym roku wyższy poziom marży zysku netto.
Partner, Corporate Finance
Polskie spółki rodzinne od lat zwiększają przychody, stabilizują wyniki finansowe oraz świadomie kształtują strukturę finansowania mając na względnie poprawę efektywności działania oraz zarządzania.
W przypadku spółek rodzinnych sektorem generującym najwyższe przychody oraz wynik finansowy na poziomie EBITDA jest branża artykułów codziennego użytku.
Warto dodać, iż mediana mnożnika EV/EBTDA, czyli wskaźnika najczęściej wykorzystywanego w transakcjach M&A, w roku 2023 kształtowała się w przedziale 6,10 – 6,24. Oznacza to wzrost w porównaniu do 2022 r. Sytuacja taka może być spowodowana ustabilizowaniem się rynku po okresie niepewności spowodowanym pandemią oraz trwającą wojną w Ukrainie.
