Podczas badań sprawozdania finansowego za 2022 r. wiele firm zostało zaskoczonych żądaniem przez audytorów złożenia oświadczenia, że ich firmy uczyniły zadość obowiązkom wynikającym z przepisów o schematach podatkowych lub upewniły się, że nie podlegają tym obowiązkom. Co oznaczają te pytania i jak na nie odpowiedzieć?
Podsumowanie
- Przepisy Ordynacji podatkowej nakładają obowiązek raportowania schematów podatkowych nie tylko przez prawników i firmy doradcze, ale i przez podatników.
- Schemat podatkowy to nie optymalizacja podatkowa ani obejście prawa podatkowego. Jest to pojęcie znacznie szersze i dotyczy zasadniczo wszystkich podatków.
- Aby upewnić się, że nie podlegamy obowiązkom MDR, warto przeprowadzić „audyt MDR”, czyli kompleksowy przegląd dokumentów, procesów i zdarzeń w firmie w celu wykrycia schematów podatkowych.
MDR, czyli o co pytają audytorzy?
Pytania audytorów odnoszą się do obowiązujących od początku 2019 r. (lecz odnoszących się do zdarzeń nawet z 2018 r.) przepisów o tzw. schematach podatkowych. Zgodnie z przepisami schemat podatkowy to tzw. uzgodnienie, które:
- spełnia kryterium głównej korzyści oraz posiada ogólną cechę rozpoznawczą, lub
- posiada szczególną cechę rozpoznawczą, lub
- posiada inną szczególną cechę rozpoznawczą.
Kryterium głównej korzyści jest spełnione, w sytuacji gdy podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej, mógłby zasadnie wybrać inny sposób postępowania, z którym nie wiązałoby się uzyskanie korzyści podatkowej, a korzyść podatkowa jest główną lub jedną z głównych korzyści, którą podmiot spodziewa się osiągnąć w związku z wykonaniem uzgodnienia.
Ważne!
Jeżeli spełnione zostanie kryterium głównej korzyści, nie oznacza to automatycznie istnienia schematu.
Konieczne jest również jednoczesne wystąpienie jednej z ogólnych cech rozpoznawczych, które obejmują sytuacje takie jak: zachowanie w tajemnicy uzgodnień przez doradcę i podatnika, wynagrodzenie doradcy za wdrożenie uzgodnień w formie success fee, czyli wynagrodzenia uzależnionego od osiągnięcia korzyści itp., oparcie na ujednoliconej dokumentacji, nabycie spółki ze stratą podatkową w celu skorzystania z niej, zmiany kwalifikacji dochodów, okrężnego obiegu środków pieniężnych lub transferu dochodów do krajów o niższym opodatkowaniu pomiędzy powiązanymi podmiotami.
Ważne!
Jeśli uzgodnienie posiada szczególną lub inną szczególną cechę rozpoznawczą, to nawet jeśli kryterium głównej korzyści nie zostanie spełnione, mamy do czynienia ze schematem podatkowym.
Kiedy muszę raportować MDR?
Samo istnienie schematu podatkowego nie oznacza że nałożono na nas obowiązki w zakresie MDR – musimy jeszcze znajdować się w sytuacji, w której przepisy nakładają na nas obowiązek raportowania. Przekazywanie informacji o schematach podatkowych może dotyczyć następujących trzech kategorii podmiotów w rozumieniu przepisów o MDR:
- Promotora,
- Korzystającego lub,
- Wspomagającego.
Co do zasady obowiązek przekazywania informacji o schemacie podatkowym dotyczy promotorów. Nie jest jednak nałożony tylko na niektóre grupy zawodowe (np. radców prawnych, adwokatów czy doradców podatkowych). Może on również obejmować podmioty, które nie wykonują żadnego zawodu regulowanego, np. kontrahentów proponujących postanowienia umowne stanowiące schematy – również oni stanowią promotorów w rozumieniu MDR.
Jeżeli jednak nie korzystamy ze wsparcia promotora, możemy podlegać obowiązkom jako korzystający. Korzystający będzie obowiązany do poinformowania Szefa KAS o schemacie podatkowym w następujących przypadkach:
- Promotor nie istnieje,
- Promotor nie wypełnił obowiązku przekazania informacji o schemacie podatkowym,
- Promotor nie poinformował Korzystającego o nadaniu schematu NSP,
- Korzystający nie zwolnił Promotora z zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. Dotyczy to tych Promotorów, którzy z mocy prawa są objęci obowiązkiem zachowania tajemnicy.
Wreszcie, możemy być zobowiązani do raportowania jako wspomagający, co jednak w praktyce dotyczy raczej podmiotów działających profesjonalnie w branży prawnej, podatkowej, księgowej czy finansowej, ew. centrów usług wspólnych.
Jak odpowiedzieć na pytanie audytora o MDR?
Całokształt przepisów o MDR prowadzi do wniosku, że aby odpowiedzieć na pytania audytorów, czy wypełniliśmy obowiązki wynikające z przepisów MDR lub im nie podlegamy – musimy te przepisy bardzo dobrze znać lub z pomocą doskonale znających je specjalistów przeprowadzić „Audyt MDR” – czyli ocenić sytuację jednostki na gruncie przepisów MDR.
W skład kompleksowego audytu powinny wchodzić następujące działania:
- Zidentyfikowanie osób/jednostek w strukturze organizacji, które są szczególnie narażone na kontakt z schematami podatkowymi. Dotyczy to przede wszystkim jednostek, które uczestniczą w procesach rozliczeniowych lub mają wpływ na zmianę warunków umownych, ale nie tylko. Mogą to być również jednostki odpowiedzialne wyłącznie za np. transakcje zakupu lub sprzedaży.
- Analiza umów i dokumentów wewnętrznych w celu identyfikacji schematów podatkowych. Przede wszystkim należy przeanalizować umowy i inne dokumenty, w których zawarte są postanowienia korzystne podatkowo, takie jak regulaminy wynagradzania.
Przygotowanie informacji dotyczących schematów podatkowych w przypadku ich identyfikacji. Dotyczy to zwłaszcza MDR-1 (informacja o schemacie podatkowym) oraz MDR-3 (informacja o zastosowaniu schematu podatkowego w określonym okresie rozliczeniowym) dla podmiotu korzystającego z takiego schematu.
Skomplikowane przepisy czasem „wychodzą” dopiero przy audytach i podobnych okazjach – dobrze kiedy audytorzy wyprzedzają tu kontrolujących pracowników organów podatkowych.
Pytania audytorów o MDR to „ostatni dzwonek” dla firm, które jeszcze nie pochyliły się nad zagadnieniem, na nadrobienie zaległości.
Autor: Łukasz Kempa
