We wtorek 4 lipca 2023 r. zapadł rewolucyjny wyrok Trybunału Konstytucyjnego w zakresie podatku od nieruchomości. Trybunał stwierdził niezgodność definicji budowli zawartej w Ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (PoN) z Konstytucją. Skutki tego orzeczenia są trudne do przewidzenia. Z pewnością jednak kolejne miesiące nie będą nudne w branży nieruchomościowej.
Podsumowanie
- Wyrok TK jest niezwykle istotny – odnosi się bowiem do kwestii kluczowej, jaką jest przedmiot opodatkowania w podatku od nieruchomości
- Zakwestionowanie konstytucyjności definicji legalnej budowli oznacza konieczność dokonania przez ustawodawcę zmiany tej definicji i określenie (na nowo?) przedmiotu opodatkowania w ustawie podatkowej
- Pod znakiem zapytania pozostaje na dzisiaj kierunek zmian w zakresie opodatkowania PoN, a zatem także zakres ewentualnych obciążeń przedsiębiorców
- TK orzekł również o odroczeniu o 18 miesięcy utraty mocy niekonstytucyjnych przepisów
Czego dotyczy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r. ( SK 14/21)?
We wtorkowym wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1a ust. 1 pkt 2 PoN, tj. przepis definiujący pojęcie budowli, jest niezgodny z art. 84 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Jak wynika z ustnego uzasadnienia orzeczenia przyczyną takiego rozstrzygnięcia jest fakt, że ustawodawca w ustawie podatkowej nie definiuje w sposób prawidłowy kluczowego elementu, tj. przedmiotu opodatkowania. Definicja budowli od lat budzi szereg wątpliwości interpretacyjnych, podatnicy mają spore problemy z jasnym określeniem, czy dany obiekt w ogóle podlega opodatkowaniu. Trybunał wskazał, że zdefiniowanie podstawy opodatkowania poprzez odesłanie do „prawa budowlanego” nie spełnia konstytucyjnych wymogów określoności prawa podatkowego. Definicja przedmiotu opodatkowania powinna znajdować się w ustawie podatkowej, a nie w nawet bliżej nieokreślonym „prawie budowlanym”.
Ważny fragment
TK zwrócił uwagę na konieczność modyfikacji nie tylko definicji budowli, ale także budynku – ponieważ także w tym zakresie Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych odwołuje się do prawa budowlanego.
Niewątpliwe definicja budowli była i nadal jest jedną z najbardziej problematycznych i budzących bardzo dużo wątpliwości interpretacyjnych. Niejednokrotnie już sam Trybunał w wydawanych orzeczeniach wskazywał na wadliwość tych przepisów i na konieczność ich modyfikacji, wskazywał także kierunek interpretacji wątpliwych przepisów. Jednak do tej pory nie zdecydował się orzec niekonstytucyjności tych przepisów. Podatnicy musieli radzić sobie w tej niepewnej rzeczywistości, co wielokrotnie skutkowało sporami z organami podatkowymi w zakresie właśnie przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Wystarczy tutaj wymienić choćby opodatkowanie gazociągów, silosów, farm wiatrowych czy fotowoltaicznych – gdzie tak naprawdę zasady ich opodatkowania kształtowały się (i zmieniały!) wraz z kolejnymi orzeczeniami sądowymi.
Czytaj więcej: Podatek od przychodów z budynków nie dotyczy hotelarzy
Jakie są skutki wyroku Trybunału?
Jakkolwiek pozytywnie należałoby określić fakt, że w końcu jest nadzieja na zmianę niejasnej definicji budowli, to otwarte pozostaje pytanie, jak będzie brzmiała nowa definicja i kiedy ustawodawca ją wprowadzi oraz czy zdecyduje się w szerszym zakresie zmienić przepisy o podatku od nieruchomości?
Ważny fragment
TK odroczył w czasie utratę mocy niekonstytucyjnego przepisu o 18 miesięcy, co oznacza, że w tym okresie przepis ten (o ile wcześniej nie zostanie uchylony bądź zmieniony przez ustawodawcę), mimo że obalone zostało w stosunku do niego domniemanie konstytucyjności, powinien być przestrzegany i stosowany przez wszystkich adresatów.
Wydaje się jednak, że przepis ten powinien być interpretowany w duchu orzeczenia TK (nie mamy na razie pisemnego uzasadnienia wyroku) – do takiego wniosku składania m.in. komunikat Trybunału wydany po wyroku dot. podatku od dochodów nieujawnionych, gdy również odroczono wejście w życie wyroku.
Następne 18 miesięcy to dla ustawodawcy podatkowego czas na zmianę przepisów. Niewątpliwie konieczne jest możliwie szybkie przedstawienie założeń projektu ustawy w tym zakresie, tak aby przedsiębiorcy, dla których podatek od nieruchomości stanowi niejednokrotnie istotne obciążenie finansowe, wiedziały na jakim poziomie będą kształtowały się te koszty. Ustawodawca może teoretycznie całkowicie na nowo ustalić definicję budowli, co może przełożyć się na wzrost/spadek wpływów budżetowych w tym zakresie.
Wznowienie postępowań podatkowych
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, podatnikowi przysługuje prawo wnioskowania o wznowienie postępowania podatkowego zakończonego decyzją ostateczną w przypadku, gdy decyzja ta została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją orzekł Trybunał Konstytucyjny. Zatem ci podatnicy, którzy w wyniku przeprowadzonego u nich postępowania podatkowego zapłacili podatek od nieruchomości w odniesieniu do budowli, mają szansę go odzyskać. Z uwagi na brak pisemnego uzasadnienia orzeczenia TK, trudno jeszcze wyrokować, w jak szerokim zakresie będzie taka możliwość, niemniej wydaje się, że wszędzie tam gdzie istniały wątpliwości co do tego czy dana budowla jest objęta podatkiem od nieruchomości, taka szansa jest realna. W naszej ocenie, podatnicy powinni przeanalizować otrzymane decyzje, bo istnieje duża szansa na ich podważenie i odzyskanie podatku.
Ważny fragment
Naszym zdaniem fakt, że Trybunał Konstytucyjny odroczył wejście w życie orzeczenia i utratę mocy przepisu PoN, nie stoi na przeszkodzie do wnioskowania o wznowienie postępowania. Należy jednak pamiętać, że wniosek o wznowienie postępowania musi być złożony w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Uznanie przez Trybunał Konstytucyjny definicji budowli za niezgodną z Konstytucją RP jest wydarzeniem niezwykle istotnym dla podatników podatku od nieruchomości, ale także organów podatkowych czy sądów. Z jednej strony bowiem orzeczenie daje szansę wznowienia zamkniętych już spraw i odzyskania podatku, z drugiej zaś wprowadza ogromną niepewność co do tego, jak w przyszłości będzie kształtowało się opodatkowanie podatkiem od nieruchomości budynków i budowli.
