W praktyce okazuje się jednak, że właściwe organy państwowe praktycznie nie korzystają z niektórych z przysługujących im w tej materii uprawnień, w tym z uprawnienia do nakładania kar pieniężnych.
Podsumowanie
- Polska ustawa sankcyjna za naruszenie przepisów sankcyjnych przewiduje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej lub finansowej.
- W aktualnym stanie prawnym, z uwagi na zastosowaną przez polskiego ustawodawcę technikę legislacyjną, naruszenie niektórych z unijnych przepisów sankcyjnych nie wiąże się wprost z negatywnymi konsekwencjami prawnymi.
- Zgodnie z informacjami uzyskanymi z Ministerstwa Finansów, do końca kwietnia 2023 r. wszczęto zaledwie jedno postępowanie dotyczące nałożenia kary pieniężnej za nieprzestrzeganie przepisów sankcyjnych.
Unijne sankcje nałożone na Rosję
Przepisy unijne w zakresie sankcji nałożonych na Rosję dzielą się na te, które skierowane są bezpośrednio do organów Unii Europejskiej oraz państw członkowskich, jak również na te, które adresowane są do wszystkich osób i podmiotów mieszkających, bądź mających swoją siedzibę na terytorium Unii.
Sankcje na Rosję dotykające unijnych przedsiębiorców, w dużym uproszczeniu sprowadzić można do:
- nakazu zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych podmiotów pozostających pod kontrolą osób wpisanych na unijne listy sankcyjne,
- zakazu dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej towarów oraz technologii podwójnego zastosowania, a także zakazu dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej innych towarów, literalnie wskazanych w przepisach unijnych,
- zakazu sprowadzania z terytorium Federacji Rosyjskiej materiałów i towarów wymienionych w przepisach unijnych.
- zakazu świadczenia określonych w przepisach unijnych usług.
Więcej na temat unijnych sankcji nałożonych na Rosję znaleźć można w artykule: Jak sankcje na Rosję wpłyną na firmy w Polsce?
Jakie konsekwencje grożą za naruszenie sankcji?
Polska ustawa sankcyjna z kwietnia 2022 r. przewiduje surowe kary za naruszenie unijnych przepisów sankcyjnych. Ustawa umożliwia m. in.:
- nałożenie kar pieniężnych w wysokości do 20 000 000 zł za niedopełnienie obowiązku zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych, a także za naruszenie zakazu udostępniania środków finansowych podmiotom objętym listami sankcyjnymi,
- możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej na czas nie krótszy od lat 3 osób odpowiedzialnych za naruszenie zakazu dostarczania towarów i technologii podwójnego zastosowania.
Co więcej, naruszenie norm sankcyjnych określonych w przepisach unijnych potraktowane może zostać jako działanie bezpośrednio lub pośrednio wspierające agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, co skutkować może wpisem na polską listę sankcyjną.
Aby dowiedzieć się, czy możesz ponieść konsekwencje naruszenia sankcji, wypełnij przygotowaną przez nas ankietę: Lista sankcyjna – czy możesz na nią trafić?
Naruszenie sankcji bez sankcji?
Co ciekawe, w aktualnym stanie prawnym, naruszenie niektórych z unijnych przepisów sankcyjnych nie wiąże się wprost z negatywnymi konsekwencjami prawnymi.
Unijne rozporządzenia w zakresie konsekwencji naruszenia tychże przepisów odsyłają bowiem do ustawodawstw państw członkowskich. Polski prawodawca w ustawie sankcyjnej z kwietnia 2022 r. stosuje technikę legislacyjną polegającą na wskazaniu konkretnych przepisów unijnych aktów prawnych, których naruszenie skutkować ma możliwością pociągnięcia do odpowiedzialności karnej bądź finansowej.
Polska ustawa sankcyjna nie jest jednak aktualizowana na bieżąco, wraz z kolejnymi pakietami sankcyjnymi, powodującymi zmiany w unijnych rozporządzeniach. Od jej wejścia w życie doszło tylko do dwóch jej znaczących nowelizacji (w sierpniu 2022 r. oraz w styczniu 2023 r.), które swoim zakresem nie obejmowały jednak przepisów dotyczących odpowiedzialności administracyjnej i karnej. Oznacza to, że naruszenie unijnych przepisów sankcyjnych wprowadzonych po 16 kwietnia 2022 r. w polskim porządku prawnym pozostaje bez bezpośredniej sankcji (finansowej bądź karnej).
Litera prawa a praktyka
Ważny fragment
Interesująco wygląda również kwestia stosowania przedstawionych wyżej przepisów przez właściwe organy państwowe. Zgodnie z informacjami uzyskanymi z Ministerstwa Finansów, do końca kwietnia 2023 r. wszczęte zostało zaledwie jedno postępowanie dotyczące nałożenia kary pieniężnej za nieprzestrzeganie przepisów sankcyjnych.
Oznacza to zatem, że na ten moment działania władz państwowych w zakresie sankcji na Rosję ograniczają się w praktyce wyłącznie do kontroli celnych, mających na celu ograniczenie handlu objętymi sankcjami towarami. Z uwagi jednak na aktualną sytuację polityczną, spodziewać można się intensyfikacji działań kontrolnych w najbliższych miesiącach.
Przedsiębiorcy unijni muszą pamiętać o bieżącym monitorowaniu aktualnego stanu prawnego dotyczącego sankcji nałożonych na Rosję, celem uniknięcia ewentualnych naruszeń w tej materii. Jednocześnie należałoby postulować do polskiego ustawodawcy, aby wraz z kolejnymi pakietami sankcyjnymi, dokonywał nowelizacji polskiej ustawy sankcyjnej, w celu zapewnienia jej zgodności systemowej z regulacjami unijnymi.
JAK MOŻEMY POMÓC?
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton zapewnia kompleksowe wsparcie w ocenie obowiązujących stosunków gospodarczych w kontekście możliwości objęcia ich sankcjami, jak również we wdrożeniu procedur, mających na celu ograniczenie ryzyka prawnego związanego z naruszeniem sankcji.
