Niemal w każdym postępowaniu podatkowym oraz kontroli podatkowej czy celno-skarbowej organ podatkowy wzywa stronę lub jej pełnomocnika do przedłożenia dokumentów, wyjaśnień czy udostępnienia przedmiotu do oględzin. Zdarza się, strona czy pełnomocnik nie wywiązują się z wezwania, za co może na nich zostać nałożona kara porządkowa.
Podsumowanie:
- Kara porządkowa może zostać nałożona tylko w określonych w Ordynacji podatkowej sytuacjach i to tylko wówczas, gdy nie istniały uzasadnione przyczyny niewywiązania się przez ukaranego z żądanych przez organ czynności
- Zawsze jednak przysługuje prawo do kwestionowania nałożonej kary.
Kara porządkowa jest narzędziem, dzięki któremu organ podatkowy może dyscyplinować podmiot kontrolowany oraz osoby uczestniczące w postępowaniu czy kontroli, tak aby postępowanie czy kontrola przebiegały sprawnie i bez zakłóceń.
Kiedy i na kogo organ może nałożyć karę porządkową
Kara taka może zostać nałożona na stronę, pełnomocnika strony, świadka lub biegłego, którzy pomimo prawidłowego wezwania organu podatkowego:
- nie stawili się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani
- bezzasadnie odmówili złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin, przedłożenia tłumaczenia dokumentacji obcojęzycznej lub udziału w innej czynności lub nie dokonali ww. czynności w wyznaczonym terminie
- bezzasadnie odmówili okazania lub nie przedstawili w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach lub też
- bez zezwolenia tego organu opuścili miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem
Nasz ekspert Elżbieta Ślusarczyk jest do Twojej dyspozycji.
Ważny fragment
Katalog czynności, za które organ podatkowy może nałożyć karę porządkową, jest więc zamknięty – nie można nałożyć kary za coś, co nie zostało wymienione w przepisach Ordynacji podatkowej.
Ponadto, jeżeli stroną nie jest osoba fizyczna, ale osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, organ podatkowy może ukarać karą porządkową osobę, która jest jej ustawowym reprezentantem, członkiem organu uprawnionego do jej reprezentowania (Zarządu) lub jest upoważniona do prowadzenia jej spraw.
Kara porządkowa może być też nałożona na osoby trzecie, które bezzasadnie odmawiają okazania przedmiotu oględzin czy na uczestników rozprawy, którzy poprzez swoje niewłaściwe zachowanie utrudniają jej przeprowadzenie.
Należy również pamiętać, że ukarane karą porządkową może być biuro rachunkowe, jako podmiot któremu podatnik zlecił prowadzenie lub przechowanie ksiąg podatkowych lub dokumentów będących podstawą zapisów w tych księgach, jeżeli bezzasadnie odmówi okazania lub nie przedstawią w wyznaczonym terminie ksiąg rachunkowych lub dokumentów będących podstawą zapisów w tych księgach.
Organ podatkowy może nałożyć karę w wysokości, która co roku jest odrębnie określana (w 2021 to kwota do 2.900 zł), przy czym jest to maksymalny poziom. Kara może być niższa, przy jej wymierzaniu pod uwagę bierze się okoliczności, sytuację ukaranego oraz stopień jego zawinienia.
Kiedy kary porządkowej można uniknąć
Należy pamiętać o tym, że niespełnienie żądania organu nie zawsze oznacza, że nałoży on karę porządkową. Kara może bowiem zostać nałożona jedynie w przypadku, gdy podatnik, pełnomocnik lub inna osoba bezzasadnie nie wywiązały się z nałożonego w drodze wezwania obowiązku.
Ważny fragment
. Kara nie może być nałożona, jeżeli niespełnienie żądania organu było usprawiedliwione okolicznościami. Zgodnie z orzecznictwem, za usprawiedliwione traktować należy takie okoliczności, które w sposób niezależny od strony i w normalnych warunkach trudnych do przezwyciężenia uniemożliwiały jej zadośćuczynienie obowiązkom nałożonym przez organ podatkowy, nawet przy dołożeniu należytej staranności.
Kara porządkowa może być nałożona nie tylko za niedokonanie określonej czynności ale także niedokonanie jej w terminie wskazanym przez organ. Dlatego też warto pamiętać, że termin na dokonanie czynności jest terminem instrukcyjnym – oznacza to, że można wnioskować o jego przedłużenie. Przedłużenie terminu to wyraz chęci współpracy z organem podatkowym, może pomóc w uniknięciu kary finansowej.
Ważny fragment
Trzeba również pamiętać, że otrzymanie kary porządkowej jest wzruszalne, tzn. podmiot ukarany może – w zależności od okoliczności – złożyć zażalenie na postanowienie o nałożeniu kary porządkowej lub też wniosek o jej uchylenie.
Zażalenie wnosi się, jeżeli ukarany kwestionuje zasadność zastosowania kary porządkowej (bo np. nie został prawidłowo wezwany do dokonania czynności lub został ukarany za coś, za co Ordynacja podatkowa nie przewiduje kary). Natomiast wniosek o uchylenie kary porządkowej można złożyć, gdy istniały uzasadnione powody niewykonania wezwania. Termin na złożenie zażalenia oraz wniosku o uchylenie kary to 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu kary porządkowej.
Kara porządkowa to sankcja finansowa nakładana przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej, celno-skarbowej czy postępowania podatkowego. Jest narzędziem dyscyplinującym kontrolowanego i podmioty uczestniczące w kontroli czy postępowaniu. Istnieją jednak prawne granice jego używania, a podatnikowi zawsze przysługuje prawo do kwestionowania nałożonej kary.
