Odpowiedzialność spółki z o.o. za zobowiązania podatkowe
Spółki kapitałowe, takie jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, prosta spółka akcyjna czy spółka akcyjna, działają jako niezależne podmioty – na swój rachunek i we własnym imieniu. Mają osobowość prawną, co oznacza, że to one, a nie ich właściciele czy zarząd, formalnie ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania firmy – w tym podatki.
Prowadzenie spółki oznacza jednak szereg obowiązków wobec urzędów skarbowych. Jeśli powstaną zaległości podatkowe, to co do zasady to właśnie spółka odpowiada za ich uregulowanie – całym swoim majątkiem.
Problem pojawia się wtedy, gdy spółka nie ma z czego zapłacić, a egzekucja okazuje się nieskuteczna. W takim przypadku do odpowiedzialności może zostać pociągnięty członek zarządu.
google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Spółka nie płaci podatków – odpowiada członek zarządu
Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki zostały określone w art. 116 Ordynacji podatkowej.
Członek zarządu odpowiada za zobowiązania podatkowe spółki subsydiarnie (pomocniczo, zapasowo). Odpowiedzialność majątkowa członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki uzależniona jest od braku możliwości uzyskania zaspokojenia roszczenia bezpośrednio od spółki. Zgodnie z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej podstawową przesłanką odpowiedzialności majątkowej członka zarządu za zobowiązania podatkowe jest całkowita lub częściowa bezskuteczność egzekucji prowadzonej wobec członka spółki.
Egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna, jeżeli nie zachodzi możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z majątku podatnika (spółki). Bezskuteczność musi odnosić się do całego majątku spółki, a nie tylko do jego części.
O bezskuteczności egzekucji z majątku spółki nie przesądza wyłącznie postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Bezskuteczność egzekucji może być także stwierdzona na podstawie innych działań organu podatkowego. Działania te muszą wykazać, że egzekwowana wierzytelność nie może być zaspokojona z jakiejkolwiek części majątku spółki. Przykładami potwierdzającymi bezskuteczność egzekucji może być np. postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.
Co do zasady członek zarządu Spółki ponosi odpowiedzialność jedynie za zobowiązania podatkowe, których termin płatności upływał w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki może dotyczyć także byłych członków zarządu spółki. Członek zarządu odpowiada za zobowiązania podatkowe spółki, które powstały w chwili, gdy pełnił swoją funkcję. Dlatego nawet jeśli bezskuteczność egzekucji zostanie stwierdzona po zakończeniu kadencji członka zarządu, nadal ponosi on odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spółki, które powstały w trakcie jego kadencji.
Zasady odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki
Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki kapitałowej ma charakter osobisty, nieograniczony i solidarny oraz subsydiarny.
Ważny fragment
Członek zarządu ponosi subsydiarną (zapasową, pomocniczą) odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki. Odpowiedzialność majątkowa członka zarządu za długi spółki jest uzależniona od braku możliwości uzyskania zaspokojenia roszczenia podatkowego bezpośrednio od spółki.
Osobista i zupełna odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe oznacza, że w przypadku spełnienia przesłanek określonych w art. 116 OP ponosi on nieograniczoną odpowiedzialność za długi spółki. Wówczas egzekucja może być prowadzona z jego majątku prywatnego, bez ograniczeń.
Solidarny charakter odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania podatkowe spółki ma dwojaki charakter. Po pierwsze odnosi się do odpowiedzialności pomiędzy zobowiązanym członkiem zarządu a podatnikiem – spółką. Po drugie odnosi się do relacji pomiędzy członkami zarządu. Oznacza to, że wszyscy członkowie zarządu spółki są w tym samym stopni odpowiedzialni za spłatę tego samego zobowiązania podatkowego. Organ podatkowy może żądać spłaty całości długu nawet od jednego członka zarządu. Wówczas musi on spełnić żądanie. Jeżeli jeden członek zarządu spłaci całe zobowiązanie podatkowe, ma on prawo żądać od pozostałych członków zarządu zwrotu odpowiedniej części zapłaconego podatku.
Czytaj więcej: Jak członek zarządu odpowiada za długi spółki?
Członek zarządu wolny od odpowiedzialności podatkowej – jak to zrobić?
Pomimo spełnienia przesłanek określonych w art. 116 § 1 OP członkowie zarządu mają możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania podatkowe spółki
Ważny fragment
W art. 116 § 1 pkt 1 i 2 OP wskazano przesłanki uwalniające członka zarządu od odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania podatkowe spółki. Katalog przesłanek ma charakter zamknięty. Spełnienie choćby jednego z warunków określonych w art. 116 § 1 pkt 1 i 2 OP pozwoli na uchylenie się członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki.
Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki, jeżeli wykaże, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub we właściwym czasie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu;
- nie ponosi winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości;
- wskaże mienie (majątek) spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
1. Zgłoszenie wniosku o upadłość we właściwym czasie
Do określenia „właściwego czasu”, w którym spółka powinna wykonać swoje obowiązki stosuje się pomocniczo art. 21 Prawa upadłościowego. Jest to termin 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości spółki.
Podstawą do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki lub wszczęcia postępowania naprawczego jest stan niewypłacalności. Niewypłacalność spółki zachodzi, gdy spółka utraci zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań. Przepisy przewidują domniemanie, że utrata zdolności do wykonania zobowiązań powstaje, gdy:
- opóźnienie spółki w opłacaniu wierzytelności przekracza trzy miesiące;
- zobowiązania majątkowe spółki przekraczają wartość jej majątku, a stan ten utrzymuje się przez ponad 24 miesiące.
Uchybienie terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości może spowodować odpowiedzialność majątkową członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki.
2. Członek zarządu wykaże brak winy
Członek zarządu nie odpowiada za zobowiązania podatkowe spółki, jeżeli wykaże, że nie ponosi winy za brak zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.
Wykazanie, że członek zarządu nie ponosi winy w braku zgłoszenia wniosku o upadłość jest niezwykle trudne w praktyce. Zgodnie z art. 2091 § 1 KSH członek zarządu przy wykonywaniu swoich obowiązków powinien dołożyć staranności z zawodowego charaktery swojej działalności. Dlatego brak winy w zgłoszeniu wniosku o upadłość spółki zachodzi wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach.
Orzecznictwo sądów administracyjnych restrykcyjnie podchodzi do przesłanki braku winy członka zarządu w zgłoszeniu wniosku o upadłość. Na brak winy można się powoływać np. w sytuacji, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak tych możliwości wynikał np. z ciężkiej i nagłej choroby.
3. Istnienie majątku spółki
Członek zarządu może uchylić się od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki, jeżeli wykaże, że w spółce istnieje inny majątek, z którego możliwe jest zaspokojenie organu podatkowego.
Mienie (majątek) spółki wskazany przez członka zarządu musi umożliwić organowi podatkowemu zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Pojęcie to nie zostało jednoznacznie sprecyzowane. Na ogół przyjmuje się, że musi to być takie zaspokojenie, na podstawie którego można przewidzieć z dużą dozą pewności, że egzekucja będzie skuteczna i doprowadzi do wyegzekwowania należności, a ich wysokość będzie miała wartość stanowiącą znaczny (duży) odsetek w porównaniu z wysokością zaległości podatkowych spółki.
Organ podatkowy musi mieć faktyczną możliwość przeprowadzenia egzekucji ze wskazanego mienia. Dlatego mienie powinno mieć jakąkolwiek wartość rynkową i istnieć w momencie, w którym toczy się postępowanie dotyczące przeniesienia odpowiedzialności spółki na członka zarządu.
Warto zatem zapamiętać, że członek zarządu nie musi dobrze znać się na prawie podatkowym i obawiać się odpowiedzialności wobec fiskusa, o ile będzie skutecznie i na bieżąco monitorował finanse spółki i zareaguje na czas, składając wniosek o ogłoszenie upadłości.
AUTORZY: Kacper Kobierski, Junior Associate oraz Magdalena Bilicka, Counsel, Radca Prawny w Kancelarii Prawnej Grant Thornton