Na gruncie Ustawy VAT spółce cywilnej, jako organizacji wspólników, a nie samym wspólnikom, przyznano podmiotowość podatkowoprawną. Tym samym wszelkie obowiązki i uprawnienia podatników tego podatku wynikające z tej Ustawy, odnoszą się do spółek cywilnych, a nie bezpośrednio do wspólników tych spółek. Jednakże w przypadku rozwiązania spółki cywilnej określenie zobowiązania w prawidłowej wysokości może nastąpić w decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
Wydanie takiej decyzji okazuje się nie lada wyzwaniem nie tylko dla organów podatkowych. Również sądom administracyjnym zdarza się popełnić błąd w rozpoznaniu właściwego toku postępowania.
Jak wskazywaliśmy na początku naszego cyklu odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej ma charakter solidarny, bowiem odpowiadają oni całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki.
W zasadzie ugruntowała się już linia orzecznicza wskazująca, iż organ podatkowy nie może sobie wybierać, przeciwko któremu wspólnikowi skieruje decyzję orzekającą o odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Każdy ze wspólników rozwiązywanej spółki cywilnej ma przymiot strony, ponieważ decyzja dotyczy jego interesu. Oznacza to, że określenie wysokości zobowiązania rozwiązanej spółki cywilnej z tytułu podatku VAT może nastąpić tylko w postępowaniu o odpowiedzialności osób trzecich, w którym uczestniczą wszyscy byli wspólnicy spółki cywilnej, a postępowanie to, dotyczące odpowiedzialności poszczególnych wspólników za zobowiązania nieistniejącej spółki, powinno być uwieńczone wydaniem decyzji o odpowiedzialności solidarnej wskazanych z imienia i nazwiska byłych wspólników za – określone co do wielkości za dany okres rozliczeniowy – zobowiązania podatkowe rozwiązanej spółki cywilnej i będące ich konsekwencją zaległości podatkowe.
Sprawdź Interpretacje indywidualne Grant Thornton
W wyroku z dnia 18 października 2012 r., sygn. akt I FSK 1970/11, Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, uchylając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku oraz organów podatkowych obu instancji, stwierdził, iż „Za kuriozalną przy tym należy uznać sytuację, w której wydano decyzję o odpowiedzialności podatkowej za zaległość podatkową spółki jedynie w stosunku do jednego z byłych wspólników, określając w jej rozstrzygnięciu o solidarnej jego odpowiedzialności z drugim wspólnikiem określonym co do tożsamości, o odpowiedzialności którego za tę zaległość jednak nie orzeczono, gdyż zobowiązanie to uległo w stosunku do niego przedawnieniu. Tym samym doszło do orzeczenia solidarnej odpowiedzialności skarżącego z inną osobą, która tej odpowiedzialności nie ponosi(…)”.
W sytuacji będącej przedmiotem rozważań NSA wadliwie zaakceptowano prowadzenie odrębnych postępowań w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej wspólników rozwiązanej spółki cywilnej, podczas gdy – aby właśnie zapobiegać m.in. takowym sytuacjom jak w tej sprawie – postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności wspólników rozwiązanej spółki cywilnej za jej zaległości podatkowe, z uwagi na specyfikę tegoż postępowania, powinno być prowadzone w ramach jednego postępowania w stosunku do wszystkich wspólników takiej spółki i zakończyć się wydaniem jednej decyzji orzekającej o ich odpowiedzialności.
