Podsumowanie
- Istotą majątkowych praw autorskich jest monopol na korzystanie z utworów i czerpanie z nich korzyści. Uprawniony z tych praw powinien jednak pamiętać, że monopol ten może doznawać pewnych ograniczeń.
- Istotną autorskich praw osobistych jest ochrona więzi twórcy z utworem. Obejmują one w szczególności prawo do autorstwa utworu oraz decydowania o jego oznaczeniu.
- Autorskie prawa majątkowe, w przeciwieństwie do praw osobistych, można swobodnie przenieść z twórcy na inny podmiot.
Autorskie prawa majątkowe
Prawa autorskie dzielą się na prawa majątkowe oraz osobiste. Prawa majątkowe odnoszą się do sfery ekonomicznej uprawnionego. Składają się na nie prawo do wyłącznego korzystania z utworu (obejmujące czynności faktyczne polegające na eksploatacji utworu) i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji (obejmujące zawieranie umów dotyczących autorskich praw majątkowych do utworu), oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Prawa majątkowe są zbywalne – można je zatem swobodnie przenieść z twórcy na inny podmiot. Aby nie narazić się na nieskuteczność przeniesienia należy przestrzegać wymogów, które stawia ustawodawca w odniesieniu do takich umów. O tym, jakich błędów nie popełniać, pisząc umowy o przeniesieniu praw autorskich, dowiesz się w naszym następnym artykule. Prawa majątkowe autorskie można też nabyć z mocy ustawy, co ma miejsce na przykład w przypadku pracowniczego programu komputerowego.
Warto pamiętać, że prawa autorskie są ograniczone w czasie. Zazwyczaj trwają przez 70 lat od śmierci autora.
Istotą majątkowych praw autorskich jest monopol na korzystanie z utworów i czerpanie z nich korzyści. Uprawniony z tych praw powinien jednak pamiętać, że monopol ten może doznawać pewnych ograniczeń.
Ograniczenia autorskich praw majątkowych– dozwolony użytek
Podstawowym przykładem ograniczenia autorskich praw majątkowych jest tzw. dozwolony użytek. Polega on na tym, że w określonych w ustawie przypadkach można legalnie korzystać z utworu stworzonego przez osobę trzecią bez konieczności uzyskania jej zgody. Przykładowo, z dozwolonym użytkiem mamy do czynienia, gdy w ramach własnego utworu cytujemy innego twórcę (prawo cytatu). Podobnie wygląda sytuacja, gdy w sposób niezamierzony do naszego utworu włączymy inny utwór, o ile włączony utwór nie ma znaczenia dla tego utworu (np. gdy w kadrze fotograficznym uchwycone są elementy chronione prawem autorskim osób trzecich).
Instytucja ta jest wyjątkiem od reguły wyłącznego uprawnienia podmiotu autorskich praw majątkowych i jako taka powinna być interpretować ściśle. Ustawa częstokroć wskazuje również określone warunki, które należy spełnić, by można mówić o korzystaniu z utworu w ramach dozwolonego użytku. Warto zatem zawsze zastanowić się, czy dane działalnie nie wykracza poza dozwolony użytek, i czy jego podjęcie nie wymaga zgody twórcy.