Aby móc dokonać wykupu muszą zostać spełnione przesłanki przewidziane w kodeksie spółek handlowych. Konstrukcja tzw. squeeze out stanowi często środek obrony większości przed takimi działaniami mniejszości, które utrudniają efektywne funkcjonowanie spółki. Niekiedy procedura ta stosowana jest również przez akcjonariuszy większościowych, aby ograniczyć koszty funkcjonowania spółki, jednak zazwyczaj jest to cel poboczny.
Cały proces przymusowego wykupu akcji jest procesem złożonym, obejmującym szereg czynności prawnych i faktycznych, a czas niezbędny na jego realizację należy szacować na około 2-4 miesiące. Poniżej wskazujemy najważniejsze elementy procedury squeeze out.
Rozpoczęcie procedury przymusowego wykupu akcji
Etap wstępny procedury przymusowego wykupu akcji stanowi identyfikacja akcji, które mają być przedmiotem przymusowego wykupu. Następnie, w standardowej procedurze przewidzianej dla spółek akcyjnych, należy zwołać walne zgromadzenie, na którym planowane jest podjęcie uchwały w przedmiocie przymusowego wykupu przez akcjonariuszy większościowych akcji należących do akcjonariuszy mniejszościowych. W ogłoszeniu wskazany powinien zostać porządek obrad uwzględniający podjęcie uchwały w przedmiocie przymusowego wykupu oraz uchwały w przedmiocie wyznaczenia konkretnego biegłego, który ustali wartość godziwą wykupywanych akcji.
Właściwy etap squeeze out rozpoczyna podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie. Uchwała walnego zgromadzenia w przedmiocie przymusowego wykupu wymaga większości kwalifikowanej 95% głosów oddanych. Co istotne, statut spółki może zaostrzać ten warunek, nie może jednak przewidywać mniejszej większości niż wskazana. Uchwała powinna zostać podjęta w drodze jawnego i imiennego głosowania oraz ogłoszona. Wymóg jawności i imienności głosowania związany jest z solidarną odpowiedzialnością za spłacenie całej ceny wykupu. Dokładniejsze informacje dotyczące treści samej uchwały zostały opisane w naszym artykule Przymusowy wykup akcji (squeeze out) – na czym polega i kiedy można go dokonać?
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Obowiązek wykupu akcji pozostałych akcjonariuszy mniejszościowych
Przepisy uzależniają skuteczność przymusowego wykupu akcji od procedury zwanej reverse squeeze out, zgodnie z którą akcjonariusze mniejszościowi, których akcje nie były przedmiotem uchwały o wykupie, mogą złożyć spółce żądanie wykupu ich akcji mniejszościowych. Wówczas, akcjonariusze większościowi, jeżeli chcą sfinalizować procedurę squeeze out, muszą dokonać wykupu również tych akcji. Akcjonariuszy, którzy w terminie nie zgłoszą żądania wykupienia ich akcji uważa się za wyrażających zgodę na pozostanie w spółce.
Ustalenie ceny wykupu
Kolejnym krokiem po podjęciu uchwały w przedmiocie wykupu akcji jest ustalenie ceny akcji, po której winien nastąpić przymusowy wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez akcjonariuszy większościowych. Zasady ustalania ceny zależą od tego, czy dotyczy ona akcji, których cena jest notowana na rynku regulowanym, czy też nie. W pierwszym przypadku cena ustalana jest co do zasady według przeciętnego kursu z ostatnich trzech miesięcy przed powzięciem uchwały. Gdy cena nie jest notowana na rynku regulowanym, należy ustalić cenę godziwą według wytycznych biegłego rewidenta, którego wybiera walne zgromadzenie w uchwale, o której była mowa powyżej. Jeżeli akcjonariusze nie wybiorą biegłego na walnym zgromadzeniu, zarząd zwróci się w terminie tygodnia od dnia walnego zgromadzenia do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego celem wyceny akcji będących przedmiotem wykupu. Po otrzymaniu wyceny od biegłego zarząd spółki powinien ogłosić cenę wykupu.
Wykup akcji
Po ogłoszeniu ceny wykupu akcjonariusze większościowi powinni uiścić na konto spółki cenę wykupu. Wykup akcji dokonywany jest za pośrednictwem spółki przez zarząd. Przez cenę wykupu rozumie się również cenę za akcje akcjonariuszy mniejszościowych nieobjęte pierwotnie wykupem, a objęte procedurą reverse squeeze out. Do dnia uiszczenia całej sumy wykupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji. Po uiszczeniu ceny wykupu, zarząd powinien niezwłocznie przenieść wykupione akcje na nabywców tj. akcjonariuszy większościowych. Kolejno zarząd odpowiedzialny jest za spłacenie akcjonariuszy mniejszościowych. Po skutecznym dokonaniu procedury squeeze out należy zaktualizować dane akcjonariuszy w rejestrze akcjonariuszy.
Procedura przymusowego wykupu akcji spółki niepublicznej jest wieloetapowa i wymaga starannego działania. Należy pamiętać, że tego typu procesom często towarzyszą napięte relacje między akcjonariuszami. W takich sytuacjach nawet drobne błędy proceduralne mogą prowadzić do uchylenia, a czasem nawet stwierdzenia nieważności uchwały. Dla akcjonariuszy większościowych taka pomyłka może spowodować niepowodzenie całego procesu, natomiast dla akcjonariuszy mniejszościowych być podstawą do walki o utrzymanie swoich praw.
Wsparcie Grant Thornton przy squeeze out:
- doradztwo przedwdrożeniowe – wsparcie w oszacowaniu ryzyka oraz analiza, czy przeprowadzenie procedury w spółce jest możliwe;
- kompleksowe przeprowadzenie procedury squeeze out;
- reprezentowanie zarządu lub akcjonariuszy (zarówno większościowych jak i mniejszościowych) przy procedurze squeeze out;
- weryfikacja poprawności przeprowadzonego procesu i rekomendacje dot. podjęcia możliwych działań.
AUTORKA: Karolina Idziak, Associate, Zespół Doradztwa w Procesach Reorganizacji
