W wyroku z dnia 25 lutego 2021 r., sygn. akt I SA/Po 720/20 WSA w Poznaniu badał zagadnienie, czy uchylenie decyzji zabezpieczającej zobowiązanie podatkowe wpływa na byt postępowania zabezpieczającego prowadzonego w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w celu wykonania tej decyzji. Sąd doszedł do korzystnych dla podatników wniosków.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- W postępowaniu zabezpieczającym należy stosować odpowiednio regulacje dotyczące umorzenia postępowania egzekucyjnego
- Uchylenie decyzji zabezpieczającej w przypadku braku decyzji wymiarowej oznaczać powinno brak podstawy do prowadzenia postępowania zabezpieczającego i w konsekwencji konieczność jego umorzenia - uchylenie decyzji zabezpieczającej usuwa z obrotu prawnego podstawę prawną zarządzenia zabezpieczenia
- Konsekwencją umorzenia postępowania zabezpieczającego jest uchylenie podjętych w jego toku czynności
Skutki uchylenia decyzji zabezpieczającej – stanowisko organów podatkowych
Wobec Spółki została wydana przez naczelnika urzędu celno-skarbowego decyzja zabezpieczająca, w której określono przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego w VAT oraz kwotę odsetek za zwłokę należnych od tego zobowiązania na dzień wydania decyzji o zabezpieczeniu. Wykonanie decyzji o zabezpieczeniu powierzono w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji naczelnikowi urzędu skarbowego. Organ ten, na podstawie własnych zarządzeń zabezpieczenia, po nadaniu im klauzuli o przyjęciu do wykonania, przystąpił do zabezpieczenia majątku Spółki przez zajęcie jej rachunków bankowych oraz wierzytelności przysługujących wobec kontrahentów. Spółce doręczono odpisy zawiadomień o zajęciu wraz z odpisami zarządzeń zabezpieczenia.
Ważny fragment
Co istotne, już w trakcie postępowań zabezpieczających uchylona została decyzja zabezpieczająca.
Cały czas nie została jednak wydana decyzja wymiarowa (określająca zobowiązanie podatkowe w VAT). Stało się to podstawą do żądania przez Spółkę umorzenia postępowań zabezpieczających oraz uchylenia dokonanych w ich toku zabezpieczeń. Naczelnik urzędu skarbowego rozpatrzył wniosek Spółki odmownie, argumentując, że uchylenie decyzji zabezpieczającej nie powoduje skutku w postaci konieczności umorzenia postępowań zabezpieczających oraz uchylenia dokonanych zabezpieczeń, gdyż naczelnik urzędu celno-skarbowego uprawniony jest do wydania w terminie określonym w art. 154 § 6 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: Ustawa PEwA) nowej decyzji, o której mowa w tym przepisie. Rozstrzygnięcie to następnie podtrzymał dyrektor izby administracji skarbowej.
Tym samym organy stwierdziły, że uchylenie decyzji zabezpieczającej nie ma wpływu na byt postępowania zabezpieczającego i dokonanych w jego trakcie zabezpieczeń, o ile wydanie następnej decyzji zabezpieczającej nastąpi przed upływem 6 miesięcy od dnia doręczenia decyzji organu odwoławczego organowi właściwemu do wydania tej decyzji.
Skutki uchylenia decyzji zabezpieczającej – stanowisko Sądu
Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem organów podatkowych i wniosła skargę do WSA. Jak się okazało, Sąd przyznał rację Spółce, że art. 154 § 6 Ustawy PEwA nie ma zastosowania w jej sprawie, gdyż odnosi się on do sytuacji, gdy podstawą zabezpieczenia jest decyzja wymiarowa nie zaś decyzja zabezpieczająca, która nie stanowi decyzji nakładającej obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Sąd stwierdził, że decyzja zabezpieczająca nie będzie nigdy podstawą wystawienia tytułu wykonawczego, w związku z czym podzielił pogląd Spółki o niedopuszczalności rozszerzającej wykładni wskazanego przepisu. Brak zastosowania powyższego przepisu w niniejszej sprawie oznacza, że postępowanie zabezpieczające nie powinno się dalej toczyć.
WSA potwierdził słuszność rozumowania Spółki, że w postępowaniu zabezpieczającym należy stosować odpowiednio regulacje Ustawy PEwA dotyczące umorzenia postępowania egzekucyjnego. Jak wynika z ówczesnego brzmienia art. 59 § 1 pkt 2 Ustawy PEwA postępowanie egzekucyjne umarza się jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał.
Ważny fragment
Sąd zauważył, że co prawda decyzja zabezpieczająca nie kreuje żadnego obowiązku, który podlegałby egzekucji i nigdy nie będzie podstawą wydania tytułu wykonawczego, jednakże stanowi ona podstawę prawną do wydania zarządzenia zabezpieczenia, które z kolei jest podstawą do wszczęcia postępowania zabezpieczającego. Trzeba bowiem podkreślić, że uchylenie decyzji zabezpieczającej nie powoduje przecież jej wygaśnięcia a tylko ono pozwalałoby pozostać w obrocie prawnym zarządzeniu zabezpieczenia, co wynika z art. 33a § 2 Ordynacji podatkowej.
Słusznie więc orzekł Sąd, że skoro wskutek uchylenia decyzji zabezpieczającej upadła podstawa prawna zarządzenia zabezpieczenia, to tym samym upada także zabezpieczenie na jej podstawie dokonane, gdyż z chwilą uchylenia decyzji zabezpieczającej stało się ono bezprzedmiotowe.
Wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji zabezpieczającej przy jednoczesnym braku decyzji wymiarowej oznaczać powinno, że nie ma podstawy do prowadzenia postępowania zabezpieczającego i w konsekwencji należy je umorzyć. Umorzenie postępowania zabezpieczającego skutkować powinno z kolei uchyleniem podjętych w jego toku czynności zgodnie z art. 60 § 1 Ustawy PEwA.
AUTOR: Błażej Materna, Konsultant, Kontrola i postępowanie podatkowe
