Choć obowiązek ten został przesunięty o dwa lata dla wielu podmiotów, presja ze strony kontrahentów, banków, ubezpieczycieli i inwestorów nie maleje. W tym kontekście Komisja Europejska zaproponowała rozwiązanie: dobrowolny standard raportowania ESG dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw – VSME.
Wysłuchaj artykuł* lub czytaj dalej
*Artykuł czytany głosem wygenerowanym przez AI
Czym jest VSME?
VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for non-listed SMEs) to uproszczony, dwumodułowy standard raportowania ESG, opracowany przez EFRAG i oficjalnie rekomendowany przez Komisję Europejską w grudniu 2024 r. Jego celem jest umożliwienie MŚP prezentacji działań ESG w sposób proporcjonalny i zrozumiały, uporządkowanie danych oczekiwanych przez kontrahentów, banki i inwestorów, przygotowanie firm do przyszłych obowiązków raportowych wynikających z CSRD oraz ograniczenie tzw. „efektu domina” w łańcuchach dostaw – czyli nadmiernych wymagań informacyjnych wobec MŚP.
Standard VSME jest przeznaczony dla mikroprzedsiębiorstw (do 10 pracowników), małych i średnich firm (do 250 pracowników), a tymczasowo także dla dużych firm zatrudniających do 1000 osób oraz MŚP notowanych na giełdzie, których obowiązek raportowania ESG został przesunięty przez Pakiet Omnibus „Stop the Clock” o 2 lata.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Struktura standardu VSME
Moduł podstawowy standardu VSME wymaga ujawnienia między innymi informacji o zużyciu energii, emisjach gazów cieplarnianych w zakresie 1 i 2, zanieczyszczeniach, bioróżnorodności, gospodarce cyrkularnej, warunkach pracy, bezpieczeństwie oraz uczciwości w biznesie. Aby przygotować raport zgodny z modułem kompleksowym, który obejmuje dodatkowe dane dotyczące strategii ESG, celów klimatycznych, ryzyk klimatycznych, polityk praw człowieka, incydentów ich naruszenia, różnorodności płci w zarządzie oraz przychodów z sektorów wykluczonych z unijnych benchmarków, konieczne jest wcześniejsze opracowanie modułu podstawowego.
Formalne podstawy i status prawny
VSME pozostaje standardem dobrowolnym, ale jego rekomendacja przez Komisję Europejską nabiera mocy instytucjonalnej. Po przyjęciu jako akt delegowany, zyska oficjalny status w prawie UE, podobnie jak ESRS. W ramach pakietu Omnibus IV (maj 2025), Komisja zapowiedziała, że VSME stanie się narzędziem ograniczającym zakres informacji, jakich duże firmy mogą żądać od MŚP w swoich łańcuchach dostaw. Co istotne, 30 lipca 2025 r. Komisja Europejska oficjalnie przyjęła zalecenie w sprawie stosowania standardu VSME jako tymczasowego rozwiązania, które ma ułatwić MŚP raportowanie danych ESG i ograniczyć presję informacyjną ze strony instytucji finansowych oraz dużych przedsiębiorstw.
Ważny fragment
Komisja zachęca również duże podmioty do ograniczania swoich zapytań do zakresu określonego w VSME, co wzmacnia jego pozycję jako rynkowego punktu odniesienia.
Korzyści dla firm
Przygotowanie do przyszłych obowiązków – choć obowiązek raportowania ESG został przesunięty, to nie został zniesiony. VSME pozwala firmom uporządkować dane, zrozumieć strukturę ESRS i uniknąć „szoku wdrożeniowego”. Firmy raportujące ESG są bardziej wiarygodne, lepiej oceniane w przetargach i atrakcyjniejsze dla inwestorów. Raport VSME zwiększa szanse na kredyty ESG, granty i fundusze UE oraz ułatwia uzyskanie lepszych warunków kredytowych. Duże firmy objęte CSRD wymagają danych ESG od dostawców – raport VSME spełnia te oczekiwania i może być warunkiem utrzymania kontraktów. Wdrożenie VSME angażuje pracowników, wspiera identyfikację ryzyk i szans oraz wzmacnia zarządzanie strategiczne. Standard oferuje dwa poziomy raportowania: moduł podstawowy – dla początkujących oraz moduł kompleksowy – dla bardziej zaawansowanych.
Wyzwania i bariery wdrożenia
Choć standard VSME został zaprojektowany jako znacznie uproszczony w stosunku do ESRS – nie wymaga analizy istotności, pozwala na pominięcie śladu węglowego w zakresie 3 i opiera się na zasadzie „jeśli dotyczy” – przygotowanie pierwszego Raportu ESG VSME może wciąż stanowić pewne wyzwanie dla wielu mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Firmy często nie dysponują zespołem ESG ani formalnymi politykami, nie prowadzą systematycznego monitoringu danych środowiskowych i społecznych, a dynamiczne zmiany regulacyjne powodują dezorientację i trudności w planowaniu.
Presja ze strony kontrahentów, banków czy inwestorów sprawia, że przedsiębiorstwa czują się zmuszone do raportowania, mimo że nie mają jeszcze obowiązku prawnego. Wiele organizacji obawia się także ujawniania danych wrażliwych. Dlatego warto rozważyć przygotowanie pierwszego raportu ESG we współpracy z doświadczonym konsultantem, który nie tylko pomoże zinterpretować wymagania i uporządkować dane, ale także wskaże właściwe priorytety, dobierze odpowiednie narzędzia i zadba o spójność komunikacji z interesariuszami. Taka współpraca może znacząco skrócić czas wdrożenia, zminimalizować ryzyko błędów i zwiększyć wartość raportu jako narzędzia strategicznego.
Narzędzia wspierające wdrożenie
EFRAG udostępnia cyfrowy szablon raportu VSME w formacie Excel, taksonomię XBRL do raportowania maszynowego oraz przewodniki tematyczne, które pomagają w przygotowaniu ujawnień dotyczących strategii ESG, celów klimatycznych czy praw człowieka. Narzędzia te są dostępne bezpłatnie i wspierają automatyzację oraz spójność raportowania.
Podsumowanie
VSME to nie tylko narzędzie raportowe – to strategiczna inwestycja w przyszłość firmy. Wdrożenie raportu ESG w tym standardzie pozwala budować zaufanie, wzmacniać pozycję rynkową i przygotować się na nadchodzące zmiany regulacyjne. Warto działać już teraz – zanim raportowanie stanie się obowiązkowe.