1 marca 2019 r. weszły w życie zmiany Kodeksu spółek handlowych, obejmujące swoim zakresem m.in. kwestie związane z obowiązkiem zwrotu zaliczek na poczet zysku, określeniem dnia dywidendy, czy też sukcesją przy podziale spółek.
Podsumowanie
- Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wprowadza zmiany dotyczące między innymi zasad wypłaty dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
- Nowelizacja określa także adresata oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji przez ostatniego członka zarządu spółki kapitałowej, a także precyzuje zasady odpowiedzialności za zobowiązania i sukcesji procesowej obowiązujące przy podziale spółek.
Nowe zasady wypłaty dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
Jedną ze zmian wprowadzonych do KSH jest obowiązek zwrotu pobranych przez wspólników w danym roku obrotowym zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy w przypadku poniesienia przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością straty albo osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od sumy wypłaconych zaliczek. Dotychczas w przepisach KSH brakowało jednoznacznej podstawy do żądania przez spółkę od wspólników zwrotu wypłaconych zaliczek w sytuacji, gdy spółka poniosła stratę bądź osiągnęła zysk mniejszy niż pierwotnie przewidywano.
Doprecyzowano również zasady określania dnia dywidendy oraz terminu wypłaty dywidendy w sytuacji, w której nie zostały one wskazane w uchwale zgromadzenia wspólników. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami dniem dywidendy w takim wypadku jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku, a wypłata dywidendy powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy.
Określenie adresata oświadczenia o rezygnacji z pełnienia funkcji przez ostatniego członka zarządu spółki kapitałowej
Wprowadzone zmiany rozstrzygają ponadto komu należy złożyć oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki kapitałowej w przypadku, gdy rezygnację składa członek zarządu jednoosobowego bądź ostatni członek zarządu wieloosobowego. Dotychczas w orzecznictwie dominował pogląd, że oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji członka zarządu spółki kapitałowej złożone powinno zostać zgodnie z zasadą reprezentacji spółki, a w przypadku braku organu uprawnionego do reprezentacji, powinno ono zostać doręczone na adres spółki. Omawiana nowelizacja wprowadza zasady odmienne od wskazanych powyżej. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników. Złożona rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników. Nieco inne zasady obowiązują w odniesieniu do spółki akcyjnej. W tożsamej sytuacji, ostatni z członków zarządu powinien złożyć swoją rezygnację radzie nadzorczej. Dopiero w wypadku, w którym żaden mandat w radzie nadzorczej nie byłby obsadzony, członek zarządu powinien złożyć rezygnację akcjonariuszom, na takich samych zasadach, jak w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zmiany w zakresie zasad obowiązujących przy podziale spółek
Ważny fragment
Zgodnie z wyrażoną w KSH zasadą sukcesji, z dniem podziału lub dniem wydzielenia spółki przejmujące lub nowo zawiązane stają się podmiotami praw i obowiązków spółki dzielonej przypisanych im w planie podziału.
Na tym tle pojawiały się jednak wątpliwości dotyczące kwestii możliwości wstąpienia do toczącego się procesu sądowego przy podziale przez wydzielenie, w sytuacji gdy spółka przejmująca lub nowo zawiązana w trakcie toczącego się postępowania o prawo objęte wydzielonym majątkiem, nabyła w wyniku podziału część majątku spółki dzielonej. Rozbieżne poglądy prezentował w tym zakresie również Sąd Najwyższy – według jednego stanowiska w takim wypadku konieczne było uzyskanie przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną zgody strony przeciwnej na wstąpienie do toczącego procesu, w innych orzeczeniach Sąd Najwyższy prezentował z kolei pogląd, że zasada sukcesji obowiązująca przy podziale obejmuje również następstwo procesowe w toczącym się postępowaniu sądowym. Z tym ostatnim poglądem zgodził się również ustawodawca – zgodnie z wprowadzonymi zmianami, w przypadku nabycia w wyniku podziału przez wydzielenie części majątku spółki dzielonej, spółka nabywająca określone prawo wstępuje do postępowania o to prawo w miejsce spółki dzielonej bez potrzeby uzyskania zgody strony przeciwnej.
Konsekwencją wskazanej wyżej zasady sukcesji jest również to, że dla dotychczasowych wierzycieli spółki dzielonej nowym dłużnikiem staje się podmiot, który przejął tylko część majątku dotychczasowego dłużnika (spółki dzielonej). Przepisy KSH w dotychczasowym brzmieniu przewidywały, że za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej solidarnie odpowiadały pozostałe spółki, na które został przeniesiony majątek spółki dzielonej. Na tle dotychczasowej regulacji powstawały wątpliwości co do zakresu odpowiedzialności w sytuacji, gdy podział następował przez wydzielenie jednej tylko spółki czy przeniesienie składników majątkowych na jedną spółkę przejmującą. W takim wypadku za zobowiązania przypisane konkretnej spółce przejmującej lub nowo utworzonej, zgodnie z literalną wykładnią przepisów KSH, odpowiadała tylko ta spółka, na którą przeniesiono składniki majątkowe spółki dzielonej, jako jedyna, ponieważ przepisy KSH nie wskazywały wprost na spółkę dzieloną, jako podmiot odpowiedzialny za te zobowiązania. Taka interpretacja prowadziła jednak do naruszenia interesów wierzycieli spółki dzielonej. Dzięki wprowadzonym zmianom potwierdzona normatywnie została solidarna odpowiedzialność spółki dzielonej oraz spółki przejmującej lub nowo zawiązanej za zobowiązania związane z wydzielaną częścią majątku. Odpowiedzialność solidarna trwa trzy lata od dnia ogłoszenia o podziale i jest ograniczona do wartości aktywów netto przyznanych każdej spółce w planie podziału.
Pozostałe zmiany
Poza zmianami wskazanymi powyżej, ustawodawca dokonał również szeregu drobnych zmian, wyjaśniających praktyczne wątpliwości związane z wykładnią przepisów KSH, a także zmniejszających liczbę formalnych obowiązków ciążących na osobach pełniących w spółkach funkcje kierownicze. Wprowadzona została między innymi możliwość podjęcia uchwał w sprawach przewidzianych dla zwyczajnego zgromadzenia wspólników (związanych z rozpatrzeniem i zatwierdzeniem sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, powzięciem uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty, a także z udzieleniem członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków) w trybie obiegowym. Zniesiony został obowiązek dołączania oryginału pełnomocnictwa do udziału i wykonywania prawa głosu w imieniu wspólnika na zgromadzeniu wspólników do księgi protokołów. Doprecyzowano, iż podmiot zwołujący zgromadzenie wspólników, ma również prawo do jego odwołania. Wskazano również, iż zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, z wyjątkiem umowy zawartej przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym, wymaga zawarcia umowy przez wspólników, a nie tak jak dotychczas wskazywała doktryna prawa handlowego, jedynie uchwały wspólników.
Zmiany w Kodeksie spółek handlowych wchodzące w życie dnia 1 marca 2019 r. powinny korzystnie wpłynąć na warunki prowadzenia w Polsce działalności gospodarczej. Nowe regulacje pozwolą uniknąć wielu wątpliwości, które pojawiały się dotychczas przy stosowaniu przepisów KSH.
AUTOR: Łukasz Wojdanowicz
