Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych definiuje wypadek przy pracy jako zdarzenie: nagłe, związane z wykonywaną pracą, wywołane przyczyną zewnętrzną oraz powodujące uraz lub śmierć. Zakażenie Covid-19 zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy nie spełnia jednej z ww. przesłanek, dlatego nie może być rozpatrywane jako wypadek przy pracy. Choroba ta jednak może być uznana za chorobę zawodową.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- Której przesłanki nie spełnia zakażenie Covid-19, przez co wg PIP nie może być uznane za wypadek przy pracy.
- Kiedy zdarzenie stanowi wypadek przy pracy.
- Czy Covid-19 znajduje się w wykazie chorób zawodowych.
Zakażenie Covid-19 to schorzenie, a nie uraz
Wydarzenie uznaje się za wypadek przy pracy, gdy: (1) wystąpiło podczas wykonywania polecenia przełożonego lub rutynowych czynności pracowniczych, (2) etatowiec wykonywał czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia, (3) wydarzenie miało miejsce w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązków pracowniczych.
Aby zakażenie Covid-19 mogło zostać uznane za wypadek, musiałyby zostać spełnione łącznie wszystkie cztery wymienione na początku przesłanki: nagłość zdarzenia, jego związek z wykonywaną pracą, zewnętrzna przyczyna oraz spowodowanie urazu lub śmierci.
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy zakażenie koronawirusem nie stanowi wypadku przy pracy, ponieważ nie może zostać uznane za „uraz.” Uraz jest definiowany jako uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Jego wystąpienie u pracownika musi zostać szczegółowo udokumentowane, co wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej i może zostać potwierdzone np. przez kartę informacyjną ze szpitala czy pogotowia ratunkowego, albo wynik badania diagnostycznego (np. RTG, USG) etc. W praktyce oznacza to tyle, że poszkodowany etatowiec powinien przedstawić zespołowi powypadkowemu dokument, z którego jednoznacznie będzie wynikało, jakie są następstwa wypadku – rodzaj urazu oraz jego umiejscowienie. Według Głównego Inspektora Pracy zachorowanie na koronawirusa należy zatem rozpatrywać w kategorii schorzenia, a nie urazu, stąd jako takie nie jest ono uznawane za wypadek przy pracy.
W styczniowym stanowisku PIP brakuje jednak odniesienia do zakażenia koronawirusem jako wypadku przy pracy, w sytuacji gdy nastąpi śmierć pracownika – por. Wypadki przy pracy. Czy można potraktować zakażenia koronawirusem jako wypadek przy pracy?
Podczas rozmowy telefonicznej udało nam się jednak ustalić, że i w tym przypadku PIP nie uzna śmierci w wyniku zakażenia Covid-19 za wypadek przy pracy, ponieważ – podobnie jak w zachorowaniach np. na boreliozę – praktycznie nie sposób udowodnić, że do wypadku, tj. zakażenia, doszło w pracy.
Zakażenie Covid-19 może być uznane za chorobę zawodową
Zakażenie koronawirusem może zostać uznane za chorobę zawodową, o ile zachorowanie pojawiło się w warunkach narażenia zawodowego, co oznacza wystąpienie zachorowania w środowisku pracy bądź w związku ze sposobem jej wykonywania.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami chorobę zawodową stanowi schorzenie, które pojawiło się w związku z wykonywaniem pracy w szkodliwych warunkach oraz jest uwzględnione w oficjalnym wykazie rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1367).
Powyższe potwierdza stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisława Szweda, będące odpowiedzią na interpelację nr 5073 w sprawie ujęcia COVID-19 w wykazie chorób zawodowych:
"Uprzejmie informuję, że w mojej ocenie nie ma potrzeby nowelizacji przepisów, gdyż obecny stan prawny pozwala na stwierdzenie zaistnienia choroby zawodowej w przypadku zachorowania na COVID-19. Zgodnie z art. 2351 Kodeksu pracy za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".
W związku z powyższym pragnę zwrócić uwagę na fakt, że w wykazie chorób zawodowych zawartym w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1367) znajdują się m.in.: „choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa”.
Ponadto w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. poz. 716, z późn. zm.) w wykazie szkodliwych czynników biologicznych znajduje się wirus SARS (zakwalifikowany do 3. grupy zagrożenia). Warto podkreślić, że załącznik 2. do ww. rozporządzenia stanowi wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych, w którym znajduje się m.in. praca w jednostkach ochrony zdrowia, praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych czy praca w innych okolicznościach, podczas której zostało potwierdzone narażenie na działanie czynników biologicznych.
W celu oceny, czy dany przypadek choroby stanowi chorobę zawodową, należy ustalić, czy znajduje się ona w wykazie chorób zawodowych a następnie określić związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy jej powstaniem a narażeniem zawodowym. Spełnienie łącznie powyższych przesłanek umożliwia stwierdzenie wystąpienia choroby zawodowej. Choroby zakaźne (a do takich należy choroba COVID-19 wywołana wirusem SARS-CoV-2) znajdują się w wykazie chorób zawodowych, należy zatem ustalić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, czy zarażenie nastąpiło w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, czy też nie miało związku z pracą. W przypadku gdy zarażenie nastąpiło w związku z wykonywaniem pracy zawodowej, jest to pierwsza przesłanka (przyczynowa) dla rozpatrzenia uznania takiej choroby za chorobę zawodową. Towarzyszyć jej powinna także druga przesłanka (skutkowa), tj. potwierdzenie zmian chorobowych stanowiących skutek przebytej choroby, które świadczą o trwałym pogorszeniu stanu zdrowia.
W związku z powyższym należy także zauważyć, że zakres świadczeń z tytułu choroby zawodowej uzależniony będzie od skutków zdrowotnych, jakie ta choroba spowoduje w organizmie oraz od ich wpływu na zdolność do wykonywania pracy.
Wobec przytoczonych powyżej informacji w mojej opinii nie ma konieczności wprowadzania zmian do obowiązujących przepisów, gdyż na ich podstawie zachorowanie na COVID-19 (oraz następstwa tej choroby – w tym śmierć) w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych może zostać uznane za chorobę zawodową.”
AUTOR: Ewa Gulczyńska, Specjalista ds. kadr i płac, Outsourcing kadr i płac
