Wyrok sądu a stanowisko organów podatkowych
Sąd potwierdził, że koszty zakwaterowania i transportu ponoszone przez pracodawcę nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. To rozstrzygnięcie może mieć istotne konsekwencje dla pracodawców, którzy oddelegowują pracowników zarówno w kraju, jak i za granicę.
Stanowisko polskich organów podatkowych przez długi czas było jednolite, iż przychód ze stosunku pracy stanowią nie tylko dodatkowe środki finansowe wypłacane pracownikom oddelegowanym, ale także wszystkie świadczenia zapewniane im w naturze.
Natomiast pierwszymi wyrokami zmieniającymi dotychczasowe podejście do powyższej kwestii były wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 sierpnia 2023 r. (II FSK 270/21), a także z 9 stycznia 2024 r. (II FSK 434/21; II FSK 1332/21) oraz z 6 lutego 2024 r. (II FSK 609/21). Potwierdzały one zmianę podejścia organów i zastosowanie się do unijnej Dyrektywy 96/71/WE według, której nie należy wliczać do wynagrodzenia pracownika oddelegowanego kosztów transportu oraz kosztów zakwaterowania.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Kluczowe ustalenia sądu
Sąd Okręgowy w Poznaniu, w wyroku z dnia 3 grudnia 2024 r. (Sygn. akt VIII U 1936/24), uznał, że wydatki ponoszone na zakwaterowanie i transport w trakcie podróży służbowych nie mają charakteru wynagrodzenia, ponieważ służą realizacji obowiązków służbowych. W związku z tym nie powinny zostać wliczane do podstawy obliczania składek na ubezpieczenie społeczne.
W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał:
Ponadto z art. 4 ust. 3 lit. f Dyrektywy 2014/67/UE wynika, że do oceny, czy delegowany pracownik tymczasowo wykonuje swoją pracę w innym państwie członkowskim niż państwo, w którym zwyczajowo pracuje, uwzględnia się wszystkie elementy faktyczne cechujące taką pracę i sytuację danego pracownika. Do elementów tych może należeć w szczególności fakt, że pracodawca delegujący pracownika zapewnia mu transport i zakwaterowanie lub samo zakwaterowanie lub zapewnia zwrot odnośnych kosztów, a jeżeli tak - w jaki sposób jest to zapewniane lub jaka jest metoda stosowana przy zwrocie kosztów.
Z powyższych unormowań wynika, że zarówno wartość świadczeń rzeczowych pracodawców jak i dokonywany przez nich zwrot ewentualnych wydatków czynionych samodzielnie przez pracowników oddelegowanych z tytułu zatrudnienia w innym Państwie Członkowskim w zakresie kosztów podróży i zakwaterowania nie jest uznawany za część wynagrodzenia. Wszelakie wydatki z tego tytułu nie stanowią wobec tego przysporzenia pracowników i obciążają w całości pracodawcę delegującego pracownika z terytorium jednego Państwa Członkowskiego UE do innego kraju. Skoro wydatki na zapewnienie zakwaterowania pracownikom delegowanym do pracy za granicą ponoszone są w interesie pracodawcy, a nie pracowników, pracownicy ci nie otrzymują nieodpłatnego świadczenia, nie uzyskują z tego tytułu przychodów ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Znaczenie wyroku dla pracodawców i pracowników
Ważny fragment
Orzeczenie to jest niezwykle istotne dla pracodawców oddelegowujących swoich pracowników do pracy w innych miastach lub krajach. Do tej pory przepisy budziły liczne wątpliwości interpretacyjne, a ZUS uznawał świadczenia związane z zakwaterowaniem czy transportem za składnik wynagrodzenia, co skutkowało koniecznością odprowadzania składek.
Warto zauważyć, że podobne podejście stosowane jest w wielu krajach Unii Europejskiej, gdzie świadczenia związane z oddelegowaniem są traktowane jako koszty służbowe, a nie przychód pracownika. W niektórych systemach prawnych uznaje się, że jeżeli świadczenie nie wzbogaca pracownika, lecz służy wyłącznie realizacji obowiązków służbowych, nie powinno podlegać składkom na ubezpieczenia społeczne. Takie podejście zwiększa konkurencyjność przedsiębiorstw oraz ułatwia mobilność pracowników na rynku europejskim.
Możliwe konsekwencje i dalszy rozwój sytuacji
Należy podkreślić, że powyższy wyrok jest wyrokiem sądu okręgowego. Istotne jest czy stanowisko pozostanie utrzymane w wyroku sądu apelacyjnego. Natomiast już samo podejście sądu okręgowego do tego tematu pokazuje możliwość zmiany podejścia w stronę bardziej przychylną pracownikom. Zgodnie z podejściem sądu koszty zakwaterowania i transportu w czasie oddelegowania ciężko uznać za benefity pracownika:
Organizacja wykonywania pracy należy do pracodawcy, także w okresie i w warunkach oddelegowania pracownika, skoro więc ze względu na oddalenie od miejsca zamieszkania pracownika oraz miejsca świadczenia pracy w Polsce właściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych wymaga zakwaterowania za granicą, to koszty jego zorganizowania obciążają wyłącznie pracodawcę, jako że w jego interesie leży należyte wykonywanie pracy przez pracownika oddelegowanego.
Ważny fragment
Wyrok ten może wywołać dalsze zmiany w interpretacji przepisów przez organy administracyjne oraz ZUS. Należy zauważyć, że jeżeli orzecznictwo w podobnych sprawach będzie spójne, może to doprowadzić do ujednolicenia praktyki stosowania przepisów w odniesieniu do pracowników oddelegowanych. To z kolei zwiększy pewność prawną dla przedsiębiorców i umożliwi bardziej przewidywalne planowanie kosztów związanych z delegowaniem pracowników.
Jedocześnie, w przypadku ujednolicenia podejścia pojawia się możliwość korekt wstecznych, od momentu nowelizacji Ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług. Korekty te mogą wiązać się z powstaniem nadpłaty podatku oraz zwrotami z ZUS nienależnie zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne.
Podsumowanie
Wyrok dotyczący składek ZUS od świadczeń dla pracowników oddelegowanych może znacząco wpłynąć na praktykę rozliczeń w firmach. Ostateczne konsekwencje będą zależały od reakcji ZUS oraz ewentualnych dalszych rozstrzygnięć sądowych.
Czytaj więcej:
