W dzisiejszych realiach gospodarczych rozwój przedsiębiorstwa coraz częściej prowadzi do wydzielania ich części i tworzenia samodzielnych podmiotów gospodarczych, co skutkuje powstawaniem grup kapitałowych. Takie rozwiązanie niesie ze sobą szereg korzyści, takich jak: dywersyfikacja ryzyka, większa elastyczność operacyjna czy optymalizacja podatkowa. Jednocześnie wzrasta stopień skomplikowania raportowania na rzecz właścicieli, banków, organów podatkowych i innych interesariuszy, ponieważ wymaga ono gromadzenia i analizy danych z wielu podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej. Każda z tych spółek raportuje swoje dane indywidualnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami rachunkowości i standardami sprawozdawczości. Jednak suma wyników finansowych poszczególnych podmiotów nie odzwierciedla zazwyczaj rzeczywistego wyniku całej grupy, ponieważ działalność poszczególnych spółek jest często ze sobą ściśle powiązana. Wzajemne transakcje wewnątrzgrupowe, takie jak: sprzedaż towarów i usług, udzielanie pożyczek, zaangażowanie kapitałowe i wynikające z niego transfery, mogą znacząco wpływać na końcowy obraz finansowy grupy. Konieczność eliminacji tych transakcji w procesie konsolidacji sprawia, że raportowanie grupowe wymaga zaawansowanych procedur, spójnych metod wyceny, dostosowania systemów księgowych, tak, aby wiernie odzwierciedlało sytuację ekonomiczną grupy postrzeganej jako jednolity organizm gospodarczy.
Wyzwania w procesie konsolidacji sprawozdań finansowych
Proces konsolidacji sprawozdań finansowych wiąże się z licznymi trudnościami. Jeżeli więc Wasza firma staje przed wyzwaniem przygotowania skonsolidowanego sprawozdania finansowego, powinniście sobie odpowiedzieć czy jesteście gotowi i będziecie w stanie zmierzyć się z poniższymi obszarami:
- Określenie obowiązku konsolidacji – należy dokładnie przeanalizować przepisy w celu prawidłowej identyfikacji jednostek podlegających konsolidacji, określić stopień sprawowania kontroli nad jednostkami zależnymi oraz ustalić ewentualne zwolnienia i wykluczenia z obowiązku konsolidacji. Przykład: nie będą podlegały obowiązkowi konsolidacji jednostki dominujące, których wszystkie jednostki zależne zostały nabyte w celu ich odsprzedaży w ciągu jednego roku lub zostały wyłączone z tego obowiązku ze względu na brak istotności.
- pozyskanie i przygotowanie danych – przygotowanie przez całą grupę odpowiednich danych do konsolidacji w terminie umożliwiającym sporządzenie SSF na czas nie jest łatwe: należy ujednolicić i zsumować dane finansowe wszystkich jednostek zależnych podlegających konsolidacji. Dane te często pochodzą z różnych systemów księgowych, a jednostki stosują różne plany kont, co wymaga dodatkowych działań związanych z mapowaniem i dostosowaniem danych do jednolitego standardu całej grupy.
- ujednolicenie metod wyceny – brak jednolitej polityki rachunkowości może skutkować odmiennymi zasadami wyceny, uznawania przychodów i kosztów, tworzenia rezerw itp., co wymaga dostosowania na etapie konsolidacji. W przypadku grup działających w wielu krajach konieczne jest przeliczenie danych finansowych spółek zależnych na walutę prezentacji sprawozdania skonsolidowanego.
- określenie metody konsolidacji – w zależności od struktury właścicielskiej i stopnia kontroli nad jednostkami zależnymi i stowarzyszonymi należy wybrać właściwą metodę spośród następujących:
– metoda pełna – stosowana dla jednostek zależnych, czyli tych, nad którymi grupa sprawuje kontrolę,
– metoda proporcjonalna – w przypadku jednostek współzależnych, nad którymi grupa sprawuje współkontrolę
– metoda praw własności – w przypadku jednostek stowarzyszonych, w których jednostka dominująca posiada mniejsze zaangażowanie kapitałowe
- wprowadzenie korekt konsolidacyjnych – kluczowym wyzwaniem bywa ustalenie kompletnego zestawu korekt, takich jak: wyłączenie kapitałów oraz transakcji dokonywanych pomiędzy jednostkami w grupie (np. sprzedaż towarów i usług, wypłata dywidend, pożyczka), uzgodnienie i wyeliminowanie wzajemnych sald, wyłączenie niezrealizowanych marż, a także wyodrębnienie udziałów mniejszości.
- Termin sporządzenia i zbadanie SSF – czas na przygotowanie skonsolidowanego sprawozdania jest ograniczony i pokrywa się z terminem sporządzania jednostkowych sprawozdań, czyli do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku obrotowego, co dodatkowo obciąża dział finansowy. Ponadto obowiązek przeprowadzenia audytu sprawozdań jednostkowych oraz sprawozdania skonsolidowanego dodatkowo wydłuża czas potrzebny na ukończenie tego procesu.
- dobór odpowiednich narzędzi – wiele firm nie posiada odpowiednich narzędzi i know-how umożliwiających poprawne sporządzenie arkuszy konsolidacyjnych, co może prowadzić do błędów i opóźnień;
- wysokie kompetencje personelu i jego dostępność – konsolidacja wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu rachunkowości. Nie każda firma zatrudnia pracowników z odpowiednimi kompetencjami, co może stanowić istotną barierę.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Sankcje za brak sporządzenia SSF
Niedopełnienie obowiązku konsolidacji lub jego nieprawidłowe albo nieterminowe wykonane może skutkować poważnymi konsekwencjami. Wśród możliwych sankcji znajdują się:
- odpowiedzialność członków zarządu za naruszenie przepisów Ustawy o Rachunkowości,
- problemy w trakcie obowiązkowego badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta,
- utrata wiarygodności wobec banków, inwestorów i kontrahentów,
- kary finansowe nakładane przez organy nadzoru (np. Komisję Nadzoru Finansowego).
Dlatego kluczowe jest, aby zarządy jednostek dominujących miały świadomość ryzyka i odpowiednio przygotowały się do realizacji tego obowiązku.
Ze względu na złożoność procesu konsolidacji oraz wysokie wymagania dotyczące terminowości i zgodności z przepisami, wiele firm decyduje się na wsparcie biura rachunkowego specjalizującego się w obsłudze grup kapitałowych. Profesjonalne usługi księgowe mogą pomóc w:
- ujednoliceniu metod rachunkowości w ramach grupy,
- doborze odpowiednich narzędzi do konsolidacji,
- poprawnym i terminowym sporządzeniu SSF,
- ograniczeniu ryzyka błędów i potencjalnych sankcji.
Konsolidacja sprawozdań finansowych to proces wymagający doświadczenia i dużego nakładu pracy. Aby uniknąć problemów i zapewnić zgodność z przepisami, warto rozważyć współpracę z ekspertami, którzy pomogą sprawnie przeprowadzić cały proces.