Z dniem 8 września 2016 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, które przewidują poszerzenie katalogu form czynności prawnych. Obok form dotychczas występujących w obrocie, tj. formy ustnej, pisemnej, notarialnej oraz formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, ustawodawca wprowadza dwie nowe formy czynności prawnych, mianowicie formę dokumentową oraz formę elektroniczną.
Nowelizacja przepisów kodeku cywilnego
Jak wskazuje sam ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy, celem nowelizacji jest stworzenie ram prawnych dla rozwiązań, które funkcjonują już powszechnie w obrocie, a z uwagi na coraz bardziej dynamiczny rozwój nowych technologii, stale zyskują na znaczeniu. Mamy zatem do czynienia z reakcją ustawodawcy na upowszechnienie się w obrocie cywilnoprawnym zwyczajów, które ze względu na swoją doniosłość, zdaniem ustawodawcy, wymagają unormowania w ustawie.
Warto zatem wskazać pokrótce czym charakteryzują się owe nowe formy czynności prawnych.
Forma dokumentowa czynności prawnych
Z pewnością najistotniejszą zmianą przewidzianą przez przepisy ustawy nowelizującej jest wprowadzenie do obrotu możliwości dokonywania czynności prawnych w formie dokumentowej. Zgodnie z nowo dodanym do Kodeksu cywilnego art. 772 do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej owo oświadczenie. Do ustawy wprowadzono także definicję legalną dokumentu, która zrywa z dotychczasowym pojmowaniem dokumentu, jako oświadczenia posiadającego swój papierowy substrat. Zgodnie nowo dodanym art. 773 KC przez dokument należy rozumieć każdy nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Tym samym pojęcie to zostało rozszerzone i obecnie obejmuje swoim zakresem również wiadomości SMS, maile oraz nagrania głosowe. Ponieważ powyższe formy komunikacji są powszechnie wykorzystywane do dokonywania wiążących ustaleń, również przez podmioty profesjonalne, ich ujęcie w katalogu czynności prawnych wydaję się w pełni zasadne.
Jak wskazano w projekcie ustawy nowelizującej forma dokumentowa ma stanowić formę o niższym stopniu sformalizowania niż forma pisemna, co przede wszystkim przejawia się w braku konieczności złożenia własnoręcznego podpisu. Ustawodawca przewidział jednocześnie możliwość zastrzeżenia omawianej formy czynności prawnej zarówno pod rygorem nieważności, jak i wyłącznie dla celów dowodowych. Zastrzeżenie takie może być przewidziane przez przepisy ustawy, a także przez strony w samej umowie.