Zgodnie z art. 845 kodeksu cywilnego jeśli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca ma prawo rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy).
Czas oraz miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o PCC od umowy depozytu nieprawidłowego płaci się podatek w wysokości 2% podstawy opodatkowania – czyli tyle samo co od pożyczki.
Depozyt nieprawidłowy a pożyczka
Innymi słowy, depozyt nieprawidłowy to przechowywanie cudzych pieniędzy lub rzeczy z możliwością rozporządzania nimi. W takim przypadku (nawet bez formalnej umowy) po stronie przechowawcy spoczywa obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Podstawą opodatkowania jest kwota depozytu nieprawidłowego, która jak wcześniej wspomniano wynosi 2% całości przechowywanej sumy (podobnie jak w przypadku pożyczki). Przechowawca nabywa przedmiot depozytu i ma prawo do rozporządzania nim tak, jak w umowie pożyczki. Mimo, że depozyt nieprawidłowy wywołuje podobne konsekwencje na tle PCC, nie należy utożsamiać go z pożyczką. Depozyt nieprawidłowy różni się od pożyczki tym, że zawierany jest w interesie składającego, zobowiązanie podatkowe spoczywa na przechowawcy (w przypadku umowy pożyczki PCC ma obowiązek uiścić biorący pożyczkę) oraz nie mają do niego zastosowania zwolnienia przewidziane dla najbliższej rodziny. Warunkiem koniecznym dla istnienia depozytu nieprawidłowego jest upoważnienie do zarządzania przekazanymi do przechowania pieniędzmi.
Ważny fragment
W sytuacji, gdy przechowawca nie ma prawa do dysponowania pieniędzmi, nie musi płacić PCC, ponieważ umowa przechowania nie podlega temu podatkowi.
Obowiązek uiszczenia PCC w przypadku depozytu nieprawidłowego – przykłady
Często możemy spotykać się z sytuacją powstania depozytu nieprawidłowego wśród przedsiębiorców. Przykładem może być zawarcie umowy, w ramach której osoba fizyczna przekazuje spółce określoną sumę pieniędzy na uzgodniony okres. Kwota ulokowana zostaje na rachunku prowadzonym przez bank, z którym spółka ma zawartą umowę. Po upływie określonego w umowie okresu spółka wypłaca osobie fizycznej przekazaną kwotę. Drugim przykładem może być sytuacja, w której członek zarządu spółki z o.o. wpłaca utarg spółki na swoje konto prywatne, a później przelewa całą sumę na konto firmowe spółki. Jeżeli członek zarządu nie jest upoważniony do dysponowania daną sumą pieniędzy, to taka sytuacja nie zobowiązuje żadnej ze stron do uiszczania PCC w wysokości 2%. Natomiast, jeśli członek zarządu rozporządza określoną sumą, którą wpłacił na swoje konto prywatne, to w takim przypadku mamy już do czynienia z depozytem nieprawidłowym, który podlega opodatkowaniu PCC.
Warto zaznaczyć, że wielokrotnie podatnicy nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że zawarli umowę depozytu nieprawidłowego. Takie sytuacje często mają miejsce w życiu codziennym. Przykładem depozytu nieprawidłowego może być oddanie na przechowanie córce przez matkę określonej sumy pieniędzy. Córka może z nich korzystać, np. pokryć ujemne saldo na koncie. W tym wypadku mamy już do czynienia z depozytem nieprawidłowym. W sytuacjach, gdy do takiej transakcji dochodzi między najbliższą rodziną, korzystniej jest zawrzeć umowę pożyczki, ponieważ po spełnieniu pewnych warunków pożyczka może być zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych.
