Zasadą jest, że nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, kosztów upomnienia oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Podsumowanie:
- Aby organ mógł skutecznie z urzędu dokonać przerachowania zadeklarowanej kwoty zwrotu VAT (czy nadpłaty) na poczet zaległości podatkowej, zaległość ta musi istnieć albo w związku z zadeklarowanym przez podatnika zobowiązaniem lub na skutek wydania decyzji wymiarowej, przy czym decyzja ta musi mieć walor decyzji ostatecznej – podlegającej wykonaniu.
Decyzja wymiarowa wydana przez organ podatkowy nie ma waloru decyzji ostatecznej, zatem nie jest wymagalna w administracyjnym toku instancji. Jednak w pewnych sytuacjach organ uprawniony jest do nadania decyzji pierwszoinstancyjnej rygoru natychmiastowej wykonalności.
W sprawie będącej przedmiotem rozważań WSA w Lublinie (wyrok z dnia 7.07.2021 r. sygn. akt I SA/Lu 165/21), podatnik zadeklarował nadwyżkę podatku naliczonego nad podatkiem należnym do zwrotu. Organ podatkowy nie dokonał zwrotu, lecz skierował do podatnika postanowienie o zaliczeniu zwrotu na poczet zaległości z tytułu podatku VAT za wcześniejsze okresy rozliczeniowe. Prawa do takiego działania upatrywał w nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom pierwszoinstancyjnym, które zostały wydane w odniesieniu do wcześniejszych rozliczeń. Natomiast podatnik składając skargę podniósł, że decyzje wymiarowe nie są ostateczne, bowiem odwołania nie zostały rozpatrzone. Wobec tego zarówno zaległość z tytułu VAT, jak i zwrot VAT wynikające z tych nieostatecznych decyzji jeszcze nie istnieją w obrocie prawnym.
Czy odwołanie się przez organ do instytucji rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom nieostatecznym jest wystarczające do przerachowania zadeklarowanego zwrotu na poczet zobowiązań wynikających z tych decyzji?
Nie zawsze. W przedmiotowej sprawie postanowienia, którymi nadano rygor natychmiastowej wykonalności, były pozbawione przymiotu zgodności z prawem – innym wyrokiem WSA w Lublinie (wprawdzie nieprawomocnym) uchylił postanowienia nadające rygor, tym samym organ nie miał legalnej podstawy do podejmowania czynności zmierzających do wykonania decyzji jeszcze nieostatecznej.
Z okoliczności sprawy wynikało także, iż na dzień wydania postanowienia w sprawie przerachowania nie zostały ostatecznie rozpatrzone odwołania od decyzji wymiarowych.
Dlatego też Sąd stwierdził, iż „W tych okolicznościach organ nie był uprawniony z jednej strony do dochodzenia od spółki zaległości podatkowej z tytułu VAT za czerwiec 2015 r., a z drugiej do definitywnego dysponowania kwotą nadwyżki VAT naliczonego nad należnym za grudzień 2015 r. na poczet tej zaległości. Przepisy art. 76 § 1, art. 76a § 1 oraz art. 76b § 1 O.p., stanowiące o regułach zaliczania z urzędu zwrotu VAT na poczet zaległości podatkowych – co do zasady – znajdują bowiem zastosowanie w odniesieniu do zaległości podatkowych i zwrotu VAT prawnie ukształtowanych, w sposób wiążący zarówno podatnika, jak i organ podatkowy. Decyzja nieostateczna czy opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności niezgodnie z prawem jeszcze nie nakłada na podatnika obowiązków, a organowi podatkowemu nie przyznaje uprawnień”.
Ważny fragment
Wydanie decyzji wymiarowej nieostatecznej stwierdzającej zaniżenie zobowiązania czy też nadanie jej rygoru natychmiastowej wykonalności niezgodnie z prawem nie stanowi podstawy do przerachowania przez organ zwrotu VAT zadeklarowanego przez podatnika i zaliczenie z urzędu na poczet zaległości podatkowej.