Zmiany wiążą się z obowiązkiem pracodawcy dalszego zatrudniania pracowników podczas trwania sporów o bezskuteczność wypowiedzenia umowy o pracę albo o przywrócenie do pracy. Nowelizacja w tym zakresie zdążyła wywołać lawinę dyskusji. Trzeba podkreślić, że znacznie zwiększyła ona zakres uprzywilejowania zwalnianych pracowników, zaś ograniczyła swobodę decyzyjności sądu. Ustawodawca argumentował zmiany potrzebą urealnienia szczególnej ochrony stosunku pracy oraz istnieniem rozbieżnej praktyki sądowej w tym zakresie. Poniżej szczegóły dotyczące zmian, które weszły w życie.
Nakaz zatrudniania pracowników podczas trwania sporów – zasady ogólne
Zmiany dotyczą znowelizowanego art. 4772 § 2 k.p.c. Zgodnie z nim sąd pracy uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, na wniosek pracownika nakłada w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Przepis dotyczy pracowników będących z pracodawcą w sporze o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne albo o przywrócenie do pracy. Tak jak dotychczas, pracownicy mają możliwość złożenia wniosku o dalsze zatrudnienie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Odmienność pojawia się jednak w zakresie swobody decyzyjności sądu.
Ważny fragment
Sąd, orzekając o bezskuteczności wypowiedzenia albo o przywróceniu pracownika do pracy, obligatoryjnie nakłada na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia tego pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Do tej pory było to jedynie uprawnienie sądu, a nie jego obowiązek – sąd mógł nie uwzględnić złożonego wniosku. Według nowych przepisów sąd jest związany wnioskiem pracownika.
Czyli pracodawca, niezależnie od tego czy sąd II instancji zmieni wyrok sądu I instancji czy nie, musi zatrudniać pracownika, przez cały okres trwania postępowania pomiędzy instancjami oraz przez cały okres postępowania przed sądem II instancji (do czasu prawomocnego zakończenia postępowania).
Nakaz zatrudniania pracowników szczególnie chronionych
Podobną regulację przewidziano także w stosunku do pracowników szczególnie chronionych przez Kodeks pracy (działacze związkowi, kobiety w ciąży, pracownicy korzystający z urlopów rodzicielskich, czy wychowawczych, pracownicy w wieku przedemerytalnym, pracownicy korzystający z urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, posłowie, senatorowie, itd.). W razie wniesienia powództwa o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne albo o przywrócenie do pracy przez tę kategorię pracowników, sąd, na wniosek pracownika, na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia poprzez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Podstawą udzielenia zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, a sąd może odmówić udzielenia zabezpieczenia jedynie, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne.
Ważny fragment
Postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji. Postanowienie nie może ulec zmianie w żadnym przypadku, ale pracodawca może żądać uchylenia go jeżeli wykaże, że po udzieleniu zabezpieczenia przez sąd zaistniały przesłanki do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (czyli przesłanki dyscyplinarne, które raczej występują rzadko). A zatem do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, pracodawca ma obowiązek zatrudniania pracownika, a warunki zmiany postanowienia sądu są ograniczone.
W naszej ocenie powyższe zmiany są jednostronne, biorą pod uwagę tylko interes pracownika. Należy je ocenić raczej negatywnie.
Przepisy nowelizacji w omawianym zakresie weszły w życie 22 września 2023 r.
Zamieszczamy link do ogłoszonego w Dzienniku Ustaw tekstu nowelizacji i zachęcamy do zapoznania się z brzmieniem nowych przepisów: dziennikustaw.gov.pl
Autorki: Jolanta Zarzecka-Sawicka, radca prawny, Partner oraz Karolina Karpińska, Junior Associate, Zespół Kancelarii prawnej w Grant Thornton
