Z punktu widzenia interesów stron tego procesu, istotna jest wiedza dotycząca tego, w jaki sposób akcje są wyceniane, a także w jaki sposób taka wycena może zostać zakwestionowana.
Wycena akcji – kluczowy element procedury przymusowego odkupu/wykupu akcji
Przymusowy wykup akcji pozwala akcjonariuszom większościowym wykupić akcje akcjonariuszy mniejszościowych. Szczegółowo o przymusowym wykupie piszemy w artykule: Przymusowy wykup akcji (squeeze out) – na czym polega i kiedy można go dokonać? Natomiast przymusowy odkup akcji, to procedura inicjowana przez akcjonariuszy mniejszościowych i nakładająca na akcjonariuszy większościowych obowiązek odkupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych uczestniczących w procesie.
W obu procesach jednym z kluczowych elementów z perspektywy akcjonariuszy spółki pozostaje wycena akcji, tj. po jakiej cenie dojdzie do odkupu/wykupu akcji. Jest to element potencjalnie konfliktowy, ponieważ naturalnie akcjonariusze nabywający akcje chcą, by cena ta była jak najniższa, z kolei w interesie akcjonariuszy których akcje są wykupywane leży, aby cena ta była jak najwyższa. Stąd bardzo istotnym jest, aby proces wyceny został przeprowadzony w sposób rzetelny i zgodny z przepisami.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Wycena w procedurze przymusowego odkupu/wykupu akcji
W zależności od tego czy mamy do czynienia w procedurą przymusowego odkupu czy wykupu, wycena akcji może zostać przeprowadzona na różne sposoby. W przypadku przymusowego wykupu akcji, które nie są notowane na rynku regulowanym, domyślną metodą jest ustalenie ceny w oparciu o wycenę biegłego, wybranego przez walne zgromadzenie. Jeżeli walne zgromadzenie nie będzie w stanie wybrać biegłego do sporządzenia wyceny, zarząd spółki powinien zwrócić się do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego, który dokona wyceny akcji podlegających wykupowi.
Z kolei w przypadku przymusowego odkupu akcji, domyślną ceną jest wartość przypadających na akcję aktywów netto wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszona o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy. Jeżeli akcjonariusz lub spółka nie zgadza się na wskazaną cenę, może wystąpić do sądu rejestrowego, który zleci ustalenie ceny rynkowej (w jej braku ceny godziwej) biegłemu rewidentowi.
Z reguły zatem, w znaczną część procesów przymusowego odkupu/wykupu zaangażowany jest biegły wyznaczony przez sąd.
Spór co do wyceny akcji – jakie kroki podjąć?
Wycena akcji wykonana przez biegłego często jest kwestionowana przez uczestników procesu. Akcjonariusze mogą nie zgadzać się z wykonaną wyceną, uznając, że odbiega ona od wartości rynkowej.
Warto pamiętać, że spółka oraz akcjonariusze mają możliwość zakwestionowania dokonanej przez biegłego wyceny – zarówno przez biegłego wyznaczonego przez walne zgromadzenie, jak i sąd. Jeżeli sąd rejestrowy uzna zgłoszone zastrzeżenia za zasadne, powinien przeprowadzić ponowną wycenę, do której może wyznaczyć kolejnego biegłego lub biegłych.
Zaskarżając wycenę, należy uzasadnić dlaczego wycena ta została wykonana w sposób nierzetelny, a cena akcji nie została prawidłowo ustalona. W niektórych przypadkach, dla wzmocnienia argumentacji podważającej wycenę biegłego sądowego, zasadnym może być sporządzenie niezależnej, prywatnej wyceny oraz złożenie jej w sądzie.
Uczestnicząc w procesie przymusowego wykupu/odkupu warto pamiętać, że proces kontroli wyceny przez sąd wiąże się z ograniczonymi możliwościami podważenia decyzji sądu przez strony. Jeżeli wskutek zgłoszonych zastrzeżeń, zostanie przez sąd zlecona kolejna wycena, z którą uczestnicy postępowania także nie będą się zgadzać, nie przysługuje już im środek odwoławczy. Stąd bardzo ważne jest już przy zgłoszeniu zastrzeżeń do opinii wskazanie istotnych czynników wpływających na wartość akcji, które biegły oraz sąd powinni rozważyć przy kolejnej wycenie.
Podważanie wyceny w procesie przymusowego wykupu/odkupu akcji
Przy zaskarżaniu wyceny, część podnoszonych zarzutów wobec opinii może dotyczyć samego procesu powołania biegłego (np. został powołany podmiot, który nie ma kompetencji/uprawnień do sporządzenia wyceny), formalnych braków opinii biegłego (np. brak wskazania ceny rynkowej), niespójności lub błędów logicznych w wycenie.
W praktyce jednak, aby w sposób rzetelny polemizować z otrzymaną wyceną, wskazane może być skorzystanie ze wsparcia specjalisty w zakresie wycen. Doradcy zajmujący się wyceną finansową, mogą przeprowadzić weryfikację wyceny akcji dokonanej przez biegłego sądowego i wspomóc w sformułowaniu zarzutów pod adresem podważanej opinii. Wreszcie, w razie potrzeby, może być konieczne wykonanie niezależnej, prywatnej wyceny celem jej przedłożenia w sądzie.
Wycena akcji przy przymusowym wykupie lub przymusowym odkupie akcji jest kluczowym elementem obu tych procesów. Aby, w ramach obowiązujących przepisów, uzyskać adekwatną cenę za akcje, warto w sposób kompleksowy podejść do tematu i już od początku procesu skorzystać ze wsparcia zespołu składającego się z prawnika oraz specjalisty z zakresu wycen.
Czytaj więcej: Przymusowy wykup akcji (squeeze out) w spółce niepublicznej – jak przebiega proces?
AUTORZY: Kacper Chachurski, Associate oraz Karolina Kulińska-Polak, Counsel, Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton
