Zamknięcie ksiąg rachunkowych spółek rozpoczynających ryczałt estoński
Spółki rozpoczynające stosowanie ryczałtu od dochodów spółek powinny zadbać o prawidłową ewidencję zysków lub strat bilansowych osiągniętych zarówno w okresie poprzedzającym wejście w system ryczałtowy, czyli w czasie opodatkowania na zasadach „klasycznego CIT”, jak i wyniku finansowego wygenerowanego już w okresie stosowania ryczałtu estońskiego. Ma to istotne znaczenie praktyczne, ponieważ skutki podatkowe tych dwóch kategorii wyniku finansowego należy odrębnie określić – zarówno na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, jak i podatku dochodowego od osób fizycznych.
Ważny fragment
To właśnie ta idea przyświecała ustawodawcy przy wprowadzaniu obowiązku zamknięcia ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający rozpoczęcie stosowania ryczałtu od dochodów spółek. Krytycznie oceniam jednak pominięcie ustawy o rachunkowości w tym zakresie – kwestia ta została uregulowana wyłącznie w przepisach ustawy o CIT. Uważam, że rozwiązania dotyczące zamknięcia ksiąg powinny być spójnie i jednoznacznie określone na styku obu ustaw.
W sytuacji rozpoczęcia korzystania z ryczałtu estońskiego przez spółkę od początku jej standardowego roku obrotowego (podatkowego), sytuacja jest klarowna i nie występują żadne dodatkowe czynności natury księgowej do przeprowadzenia.
Ryczałt estoński w 2025 r. od początku roku – przykład
| 01/01/25 | rozpoczęcie roku podatkowego ryczałtowego (obrotowego) |
| 31/01/25 | Złożenie ZAW-RD oraz złożenie przez wspólników OSW-RD do spółki ryczałtowej |
| 31/03/25 | sporządzenie sprawozdania finansowego za 2024 r. w formacie XML i podpisanie podpisami elektronicznymi, sporządzenie ostatniej deklaracji CIT-8 wraz z załącznikiem CIT-KW |
| 31/12/25 | zakończenie pierwszego roku ryczałtowego |
| 31/03/26 | sporządzenie sprawozdania finansowego za 2023 r. oraz pierwszej deklaracji CIT-8E wraz z załącznikiem CIT-EZ |
| 31/06/26 | Zatwierdzenie sprawozdania finansowego wraz z decyzją dot. przeznaczenia wyniku finansowego za 2025 r. na pozostawienie w spółce lub wypłacie na rzecz wspólników (moment powstania obowiązku podatkowego w CIT ryczałtowym) |
Sytuacja komplikuje się, gdy rozpoczęcie korzystania następuje od początku innego miesiąca niż pierwszy miesiąc roku obrotowego. Wówczas należy zamknąć księgi na dzień poprzedzający rozpoczęcie ryczałtu i sporządzić za ten okres cząstkowe sprawozdanie finansowe (więcej na ten temat tutaj)
Ryczałt estoński w 2025 r. w trakcie trwającego roku – przykład
| 01/01/25 | rozpoczęcie roku podatkowego (obrotowego) |
| 31/07/25 | zakończenie roku podatkowego (klasycznego CIT) |
| 01/08/25 | rozpoczęcie korzystania z ryczałtu estońskiego (rozpoczęcie roku podatkowego ryczałtowego) |
| 31/10/25 | sporządzenie sprawozdania finansowego za okres cząstkowy w formacie XML i podpisać podpisami elektronicznymi |
| 31/12/25 | Zakończenie roku obrotowego i podatkowego (ryczałtowego) |
| 31/03/26 | sporządzenie sprawozdania finansowego za 2023 r. oraz pierwszej deklaracji CIT-8E wraz z załącznikiem CIT-EZ |
| 31/06/26 | Zatwierdzenie sprawozdania finansowego wraz z decyzją dot. przeznaczenia wyniku finansowego za 2025 r. na pozostawienie w spółce lub wypłacie na rzecz wspólników (moment powstania obowiązku podatkowego w CIT ryczałtowym) |
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Jak sporządzić sprawozdanie za rok obrotowy, w którym nastąpiło rozpoczęcie korzystania z ryczałtu estońskiego
Problem śródrocznego zamknięcia ksiąg rachunkowych nie jest zagadnieniem nowym. Dotyka on m.in. spółek przeprowadzających różnego rodzaju procesy reorganizacyjne, które – zgodnie z art. 12 ustawy o rachunkowości – są zobowiązane do zamknięcia ksiąg rachunkowych w określonych sytuacjach, choć w niektórych konfiguracjach przepisy dopuszczają rezygnację z takiego obowiązku. W kontekście tych doświadczeń reorganizacyjnych warto zwrócić uwagę na definicję roku obrotowego zawartą w ustawie o rachunkowości – rozumianego jako rok kalendarzowy lub inny okres obejmujący 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych – który jednocześnie stanowi punkt odniesienia także dla celów podatkowych.
Na tym tle nie budzi wątpliwości, że – o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej – zamknięcie ksiąg rachunkowych nie musi oznaczać zakończenia roku obrotowego spółki. Warto przy tym podkreślić, że spółka przechodząca na ryczałt estoński nie dokonuje zmiany roku obrotowego, który pozostaje zgodny z postanowieniami umowy spółki i jest ujawniony w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Z niewiadomych przyczyn Ministerstwo Finansów dotychczas nie prezentowało równie klarownego stanowiska, co doprowadziło do nieuzasadnionego chaosu interpretacyjnego. Resort oczekiwał, aby spółki przyjmowały, że rok obrotowy, za który należy sporządzić sprawozdanie finansowe w przypadku przejścia na ryczałt estoński, obejmował wyłącznie okres od pierwszego dnia stosowania ryczałtu do końca standardowego roku obrotowego. Prowadzi to do szeregu wątpliwości, m.in.: jak traktować okres od początku roku obrotowego do dnia poprzedzającego wejście w ryczałt, który okres podlega zatwierdzeniu oraz badaniu przez biegłego rewidenta, czy też jak poprawnie zaprezentować dane porównawcze i co zgłosić do Repozytorium Dokumentów Finansowych w KRS.
Na szczęście przepisy o ryczałcie estońskim powoli wychodzą z fazy „niemowlęcej”, a na tle dotychczasowych wątpliwości pojawił się pierwszy głos judykatury – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 5 marca 2025 r., sygn. I SA/Sz 614/24. Orzeczenie to w sposób zdecydowany odrzuca logikę prezentowaną przez Ministerstwo Finansów – i słusznie. WSA potwierdził pogląd od dawna przyjmowany przez praktyków, zgodnie z którym rokiem obrotowym pozostaje pełny rok wskazany w umowie spółki, obejmujący 12 kolejnych miesięcy, niezależnie od śródrocznego zamknięcia ksiąg rachunkowych i sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień tego zamknięcia. Choć wyrok jest nieprawomocny, pozostaje mieć nadzieję, że stanowisko to znajdzie potwierdzenie w orzecznictwie innych sądów administracyjnych, a docelowo również przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
Co powinno obejmować sprawozdanie za rok obrotowy, w którym firma zaczęła korzystać z estońskiego CIT
Warto przy tym pamiętać, że w informacji dodatkowej do śródrocznego sprawozdania finansowego należy wskazać okoliczności charakteryzujące ten szczególny rok obrotowy, w szczególności:
- zawrzeć informację o przejściu z klasycznego CIT na ryczałt estoński w trakcie roku,
- oprócz wyniku finansowego za cały rok, wskazać precyzyjnie, jaki jest wynik finansowy za okres przed rozpoczęciem korzystania z ryczałtu oraz – odrębnie – od rozpoczęcia korzystania z ryczałtu do końca roku,
- zawrzeć notę podatkową przygotowaną w standardowym układzie dla klasycznego CIT, ale również jej wersję dla wykazania ukrytych zysków i wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą oraz podatku eCIT od nich,
- zawrzeć wyodrębnienie wyników finansowych, niewypłaconych do wspólników, za poprzednie lata, w których spółka nie korzystała z ryczałtu estońskiego,
- zawrzeć wyodrębnienie na kontach rachunkowych danych wskazanych w art. 7aa ust. 1 pkt 2 oraz ust. 7 Ustawy CIT
Tak przygotowane sprawozdanie finansowe, będzie na pewno sprawozdaniem spełniającym oczekiwania, zarówno ustawy o rachunkowości, jak i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych CIT. Należy przy tym pamiętać, by zawsze było ono sporządzone w formacie xml oraz zawierało podpisy osoby je sporządzającej oraz kierownika jednostki – bezwzględnie złożone w terminie 3 miesięcy od dnia bilansowego.
Nie ma natomiast już dalszych wątpliwości, że każde kolejne sprawozdanie finansowe roczne powinno obejmować kolejne 12 miesięcy, z danymi porównawczymi za poprzedni pełny rok obrotowy.
Kalkulator estońskiego CIT
Odpowiedz na kilka pytań i dowiedz się czy Twój biznes jest gotowy na estoński CIT i ile dzięki temu możesz zaoszczędzić.