W czasie pandemii SARS-CoV-2 wielu przedsiębiorców rozważa przekształcenie, połączenie lub podział spółek. Takie działania wynikają najczęściej z potrzeby ograniczenia kosztów działalności, ograniczenia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania, ochrony majątku prywatnego, czy też zabezpieczenia firmy na niepewną przyszłość. Jak procesy reorganizacji wpływają na udzielone firmom wsparcie w postaci subwencji z Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR)?
Aktualizacja na dzień: 11 stycznia 2021 r.
Podsumowanie:
- Skutki procesów przekształceń, aportów, połączeń i podziałów nie zostały uregulowane w dokumentach PFR, obejmujących zasady przyznawania subwencji mikro-, małym i średnim przedsiębiorcom.
- W braku szczególnych zapisów regulaminu i umów z PFR, zastosowanie powinny znaleźć zasady ogólne, zgodnie z którymi w przypadku omawianych procesów występuje zasada kontynuacji albo sukcesji uniwersalnej.
- Wobec specyfiki procesów reorganizacyjnych, a także warunków utrzymania subwencji pojawiają się pewne wątpliwości interpretacyjne, które częściowo zostały rozstrzygnięte przez PFR.
Wątpliwości przedsiębiorców, którzy otrzymali subwencje z PFR
Zarówno mikroprzedsiębiorcy, jak i mali i średni przedsiębiorcy, którzy otrzymali subwencje z PFR w ramach tzw. tarczy finansowej zobowiązani będą do zwrotu części lub całości subwencji. Do warunków utrzymania subwencji przez mikroprzedsiębiorców (w wysokości do 75%) należy prowadzenie działalności gospodarczej przez okres 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji oraz utrzymanie zatrudnienia. Dodatkowym warunkiem dla małych i średnich przedsiębiorców jest wykazanie straty gotówkowej na sprzedaży większej niż̇ 25% wartości subwencji. Zarówno przekształcenia oraz aporty jak i połączenia i podziały mogą zostać uznane za zdarzenia, które wpływają na działalność firmy, jej wynik finansowy i poziom zatrudnienia. Co prawda z Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju Dla Małych i Średnich Firm” wynika, że:
jakakolwiek zmiana statusu spełniania przez beneficjenta warunków programowych po dacie umowy subwencji finansowej nie stanowi przesłanki do zmiany statusu spełnienia bądź nie spełniania warunków programowych.
Niemniej specyfika procesów reorganizacyjnych może budzić istotne wątpliwości przedsiębiorców w kontekście zwrotu subwencji z PFR.
Przekształcenie spółki w inną spółkę w kontekście subwencji z PFR
Proces przekształcenia spółki w inną spółkę w trybie art. 551 i n. Kodeksu spółek handlowych wydaje się budzić najmniej wątpliwości w kontekście subwencji z PFR. Co prawda spółka przekształcana zostaje wykreślona z KRS, niemniej przekształcenie charakteryzuje się zasadą kontynuacji. Działalność spółki przekształcanej jest w pełni kontynuowana w zmienionej formie prawnej. Zasada ta znajduje odzwierciedlenie zarówno na płaszczyźnie cywilno- i administracyjnoprawnej, jak i prawnopracowniczej. Ponadto proces przekształcenia co do zasady nie wpływa na wynik finansowy spółki. W związku z przekształceniem NIP i REGON również pozostają bez zmian. Zmienia się zatem wyłącznie forma prawna prowadzonej działalności oraz firma (nazwa) spółki. Podobnie wygląda proces przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę z o.o. lub akcyjną, z tą różnicą, że w wyniku przekształcenia zmianie ulegają NIP i REGON. W naszej ocenie przekształcenie skutkuje zatem kontynuacją praw i obowiązków wynikających z umowy z PFR i przyznanej subwencji.
Zgodnie z § 7 ust. 1 lit. d) umowy subwencji finansowej beneficjent zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia PFR o wszelkich okolicznościach mających wpływ na realizację zobowiązań wynikających z umowy subwencji finansowej. W naszej ocenie przekształcenie, z którym wiąże się chociażby zmiana firmy beneficjenta, powinno zostać zgłoszona do PFR.
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone przez PFR w wydanym komunikacie w sprawie przekazywania Polskiemu Funduszowi Rozwoju S.A. informacji w zakresie reorganizacji podmiotowych Beneficjentów (przekształcenia, połączenia, podziały) w rozumieniu Kodeksu Spółek Handlowych. PFR wskazuje przy tym, że informację o przekształceniu wystarczy przekazać mailowo na adres: tf_msp@pfr.pl. Nie ma natomiast konieczności uzyskiwania uprzedniej zgody PFR na dokonanie przekształcenia.
Aporty
PFR wypowiedział się natomiast negatywnie na temat przekształcenia polegającego na wniesieniu aportem do spółki przedsiębiorstwa przedsiębiorcy jednoosobowego. W takim przypadku bowiem spółka, do której wniesiono przedsiębiorstwo aportem nie jest uznawana za kontynuatora działalności, prowadzonej dotychczas przez przedsiębiorcę. PFR interpretuje taką sytuację jako zaprzestanie prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę, mimo, że de facto działalność ta jest w pełni kontynuowana w ramach spółki, do której został wniesiony aport. Wobec powyższego, należy liczyć się z tym, że dokonanie aportu przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzi subwencja udzielona przez PFR może skutkować obowiązkiem zwrotu 100% tej subwencji.
Procesy połączeń i podziałów
Najwięcej wątpliwości budzą procesy połączeń i podziałów. Z jednej strony w procesach tych występuje zasada sukcesji uniwersalnej, zgodnie z którą spółka przejmująca lub też nowo zawiązana w związku z procesem połączenia lub podziału stają się następcą prawnym spółki przejmowanej czy dzielonej. Z drugiej jednak strony procesy te wiążą się z następstwami, które mogą budzić wątpliwości PFR i przedsiębiorców. Mowa tu przede wszystkim o wynikających z procesu połączenia i podziału skutkach bilansowych, które mogą zmienić wyniki spółek.
Ważny fragment
Szczególne wątpliwości budzi to, czy przy sprawdzaniu wysokości straty PFR będzie brał pod uwagę fakt, że doszło do połączenia lub podziału.
Dodatkowo przy procesach połączenia i podziału często dochodzi do przeniesienia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę. Z formalnego punktu widzenia w wyniku przeniesienia zakładu pracy zarówno po stronie poprzedniego, jak i następnego pracodawcy dochodzi do zmiany poziomu zatrudnienia. Jednak art. 23¹ Kodeksu pracy traktuje sytuację przejścia zakładu pracy szczególnie. Spółkę przejmującą zakład pracy należy traktować jako następcę poprzedniego pracodawcy, który kontynuuje wykonywanie praw i obowiązków wobec pracowników wcześniej zatrudnionych w spółce przejmowanej czy dzielonej. W związku z omawianymi procesami może również dojść do formalnego zakończenia działalności jednej spółki na rzecz kontynuacji tej działalności w ramach innej spółki (np. w procesie połączenia przez przejęcie, spółka przejmowana jest wykreślana z KRS). W procesach połączenia czy podziału nie można jednak mówić o zakończeniu działalności spółek uczestniczących w takim procesie sensu stricte, ponieważ działalność danego podmiotu z mocy prawa jest kontynuowana przez następcę prawnego.
PFR w komunikacie w sprawie przekazywania Polskiemu Funduszowi Rozwoju S.A. informacji w zakresie reorganizacji podmiotowych Beneficjentów (przekształcenia, połączenia, podziały) w rozumieniu Kodeksu Spółek Handlowych ustosunkował się do kwestii konieczności uzyskiwania wcześniejszej zgody na podział czy połączenie, wskazując, że przeprowadzenie reorganizacji skutkującej sukcesją uniwersalną nie wymaga uprzedniej zgody PFR. O zmianach należy jednak powiadomić PFR po ich dokonaniu, poprzez wysłanie informacji mailowej na adres: tf_msp@pfr.pl.
Podejmując działania mające na celu przekształcenie, aport, połączenie i podział nadal należy zachować stosowną ostrożność i przeanalizować skutki danej reorganizacji w kontekście udzielonej subwencji z PFR.
Ryzyko konieczności zwrotu subwencji o wartości wyższej niż planowana może skutecznie odraczać decyzje przedsiębiorców o realizacji procesów reorganizacyjnych. Dla znacznej części z nich będzie to odłożenie w czasie decyzji, która mogłaby usprawnić bieżące prowadzenie biznesu w czasie kryzysu.
AUTOR: Magdalena Bilicka, radca prawny w kancelarii prawnej Grant Thornton
