Pracodawcy, którzy nielegalnie zatrudniają pracowników lub nie ujawniają całości bądź części ich wynagrodzeń, od stycznia 2022 roku będą musieli się liczyć z poważnymi konsekwencjami. Dotychczas ciężar sankcji leżał także po stronie pracowników. Polski Ład ma to zmienić.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- Co obecnie grozi za zatrudnianie „na czarno” oraz płacenie „pod stołem”.
- Jakie kary będą groziły pracodawcom za nielegalne zatrudnianie pracowników lub płacenie im części bądź całości wynagrodzenia „pod stołem”.
- Jakie sankcje dotykają obecnie pracowników otrzymujących nieoficjalnie wynagrodzenie.
Projekt dużej nowelizacji ustaw podatkowych z 26 lipca br. (z jego treścią można się zapoznać tutaj) przewidziany w ramach tzw. Polskiego Ładu (obejmujący zmiany m.in. w ustawach o podatkach dochodowych PIT i CIT oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) ma być lekiem na różnorakie złe, w tym zmniejszyć tzw. szarą strefę w Polsce. W jaki sposób? Ustawodawca postanowił przenieść odpowiedzialność za podatek oraz składki ZUS na pracodawców i przekierować na nich wektor sankcji za zatrudnianie „na czarno” i płacenie „pod stołem”
Polski Ład – co się zmieni dla pracodawców działających w „szarej strefie”?
Zgodnie z zapisami ww. projektu nowelizacji, od 1 stycznia 2022 roku pracodawcy działający w szarej strefie będą:
- obciążeni dodatkowym przychodem – stanowiącym równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę – za każdy miesiąc nielegalnego zatrudniania pracownika; to oznacza, że będą musieli zapłacić podatek od przychodu z tyt. nielegalnego zatrudnienia;
„Proponuje się przypisanie pracodawcy, za każdy miesiąc nielegalnego zatrudnienia przychodu w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na podstawie przepisów ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę na dzień stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia. Przy czym, przychód ten przypisany będzie niezależnie od tego, czy nieuczciwy pracodawca faktycznie wypłacał nielegalnie zatrudnionemu pracownikowi wynagrodzenie i w jakiej wysokości” – wyjaśniają autorzy projektu zmian.
- ponadto, w przypadku wykrycia nielegalnego opłacania całości lub części wynagrodzeń, pracodawcy nie będą mogli odliczyć kosztów podatkowych z tyt. wypłaconego w nielegalny sposób wynagrodzenia – także kosztów składek na ubezpieczenie emerytalne opłacanych z własnych środków;
- pracodawcy nielegalnie zatrudniający pracowników lub zaniżający podstawę wymiaru składek zostaną także w całości obciążeni kosztem wszystkich składek (społecznych i zdrowotnych) od wynagrodzenia wypłacanego „pod stołem” czy wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika; po wejściu w życie nowych przepisów i stwierdzeniu nieprawidłowości, będą musieli uregulować wszystkie zaległe składki.
Polski Ład – co się zmieni dla pracowników zatrudnianych lub opłacanych w „na czarno”?
W aktualnym systemie prawnym to pracownik wynagradzany „pod stołem” ma obowiązek wykazania dochodu od pracodawcy nieopłacającego za niego składek. Dodatkowo musi samodzielnie wyliczyć i zapłacić podatek niezapłacony od swojej pensji, wraz z ustawowymi odsetkami. Za nierozliczenie uzyskiwanego dochodu w corocznym zeznaniu podatkowym do 30 kwietnia grozi mu odpowiedzialność karnoskarbowa.
To nie wszystko. Pracodawca, który zatrudniał go na czarno i został zobowiązany do zapłacenia za niego zaległych składek, ma prawo domagać się od niego równowartości części wpłaconych składek finansowanych – zgodnie z przepisami – przez pracownika. To nie sprzyja ujawnianiu przez pracowników nielegalnych działań pracodawców.
Zaplanowana nowelizacja ma rozbić solidarność pracowników i pracodawców działających w szarej strefie. Jak tłumaczy wiceminister Jan Sarnowski, po zmianach prawo ma „chronić pracownika, a nie pracodawcę, który określa jego warunki zatrudnienia”. Od początku nowego roku pracownik ma być zwolniony z sankcji podatkowych związanych z uzyskiwanym „pod stołem” wynagrodzeniem.
Co istotne – dzięki przeniesieniu ciężaru wszystkich składek od nielegalnie wypłacanego wynagrodzenia na pracodawców, pracownicy zachowają pełne prawo do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych – mimo tego, że nie uczestniczyli w opłacaniu składek za siebie.
Kary dla pracodawców za zatrudnianie „na czarno” w obecnym stanie prawnym
| Od PIP: | • 2000 zł za niesporządzenie pisemnej umowy między pracodawcą a pracownikiem |
| • 5000 zł za powtórzenie tego wykroczenia | |
| Od sądu pracy (jeśli sprawa zostanie skierowana przez PIP): | • 1000 - 5000 zł |
| • 3000 - 5000 zł za niewykazywanie danych do prawidłowego naliczania składek na Fundusz Pracy | |
| Od ZUS-u: | • 5000 zł za nieopłacanie składek |
| Od urzędu skarbowego: | • 720 stawek dziennych lub pozbawienie wolności do 3 lat w przypadku uznania pracodawcy winnego przestępstwa skarbowego. |
W skrajnych przypadkach, gdy to co robił pracodawca można zakwalifikować jako przestępstwo karno-skarbowe, może mu grozić nawet do 3 lat pozbawienia wolności.
AUTOR: Honorata Zakrzewska-Krzyś, Starszy specjalista ds. content marketingu, Outsourcing
