28 września 2017 roku do Sejmu RP wpłynął rządowy projekt ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadzający mechanizm podzielonej płatności (z ang. „split payment”). Zgodnie treścią uzasadnienia do projektowanych zmian w ustawie, nadrzędnym celem proponowanego rozwiązania jest zapewnienie nie tylko większej stabilności wpływów z tytułu podatku od towarów i usług ale i zapobiegnięcie unikaniu płacenia podatku VAT w ogóle, co zapewni większe bezpieczeństwo podatkowe, pewność prowadzenia działalności gospodarczej oraz zachowanie równych zasad konkurencji wśród przedsiębiorców.
Podsumowanie
- Mechanizm podzielonej płatności uważany jest za jedno z rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym.
- Proponowane w projekcie ustawy rozwiązanie zakłada dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności a inicjatywa w opisanym zakresie pozostawiona została nabywcy towarów lub usług.
Charakterystyka mechanizmu podzielonej płatności
Istota tego rozwiązania sprowadza się do dokonania płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że kwota odpowiadająca wartości netto jest płacona na rachunek rozliczeniowy dostawcy (lub jest rozliczana w inny sposób) natomiast pozostała zapłata odpowiadająca kwocie podatku od towarów i usług jest płacona na specjalny rachunek dostawcy – rachunek VAT. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że mechanizm ten znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników (tzw. transakcje B2B) co oznacza, że pozostaje bez wpływu na zakupy dokonywane przez podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej. Co istotne, proponowane w projekcie ustawy rozwiązanie zakłada dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności a inicjatywa w powyższym zakresie pozostawiona została nabywcy towarów lub usług.
„Split payment” z punktu widzenia kupującego…
O czym powinien wiedzieć nabywca chcący skorzystać z takiego rozwiązania? Na wstępie należy przede wszystkim wskazać na brak konieczności informowania kontrahenta lub organów skarbowych o wyborze dokonania płatności w powyższy sposób. Ponadto, zgodnie z założeniami przedstawionymi w projekcie przez ustawodawcę, skorzystanie z opcji „split payment” nie wiąże się także z zawieraniem przez podatnika jakiejkolwiek umowy na otwarcie kolejnego rachunku bankowego. Zakres podejmowanych działań przez przedsiębiorcę w takim przypadku ograniczać się będzie tylko do odpowiedniego uzupełnienia komunikatu przelewu w banku (lub SKOK-u), za pośrednictwem którego realizowana jest płatność za otrzymaną fakturę, co w rezultacie ma sprowadzić się do wskazania w nim:
- całości lub części kwoty podatku wynikającej z faktury,
- całości lub części kwoty wartości sprzedaży brutto,
- numeru faktury lub faktury korygującej, której dotyczy płatność,
- numeru za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług
Następnie Bank (lub Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa) dokona czynności mających na celu przekazanie wpłacanej kwoty na właściwe konta, a mianowicie kwotę odpowiadającą kwocie podatku na rachunek VAT natomiast pozostałą kwotę na rachunek rozliczeniowy w banku (lub odpowiednio w SKOK-u).
Nabywca decydujący się na zapłatę poprzez „split payment” powinien także pamiętać o tym, że z mechanizmu podzielonej płatności będzie mógł skorzystać tylko dla pojedynczych faktur (brak możliwości zastosowania mechanizmu w przypadku dokonywania płatności w tzw. paczkach) i tylko wtedy, gdy płatność dokonywana będzie w formie przelewu (co wyklucza możliwość jego wykorzystania przy zapłacie gotówkowej czy przy użyciu kart płatniczych).
Sprawdź Outsourcing finansowo-księgowy Grant Thornton
… i sprzedawcy
Jak już zostało wskazane wcześniej, inicjatywa w zakresie stosowania mechanizmu podzielonej płatności pozostawiona została nabywcy towarów i usług, niemniej jednak skorzystanie przez niego z tej metody rozliczeń oznacza zaistnienie określonych konsekwencji po stronie dostawcy towarów lub usługodawcy.
Podobnie jak to było w przypadku nabywcy, dokonanie płatności za fakturę w ramach procedury „split payment” nie wiąże się dla dostawcy towarów lub usługodawcy z koniecznością zawierania umowy na otwarcie dodatkowego rachunku w banku lub SKOK-u – rachunek VAT będzie zakładany przez wymienione instytucje niejako „z automatu” dla każdego podmiotu posiadającego rachunek rozliczeniowy, co zostało zagwarantowane przez równolegle wprowadzane stosowne przepisy nakładające na banki i SKOK-i obowiązek założenia rachunków VAT wszystkim podatnikom. Tym na co dostawca/usługodawca względem którego skorzystano z opcji „split payment” powinien zwrócić szczególną uwagę jest możliwość dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku VAT wyłącznie na cele wskazanych w ustawie do których zalicza się:
- wpłatę podatku od towarów i usług na rachunek Urzędu Skarbowego (np. wynikającego dodatkowego zobowiązania podatkowego lub deklaracji podatkowej VAT-7)
- zapłatę podatku od towarów i usług na rachunek VAT kontrahenta
- zwrot kwoty podatku od towarów i usług wynikającej z wystawionej przez podatnika faktury korygującej
- przelew środków między własnymi rachunkami VAT w tym samym banku
Ustanawiane przepisy nie przewidują możliwości opłacania z rachunku VAT zobowiązań z tytułu innych podatków!
Tylko w drodze wyjątku, Naczelnik Urzędu Skarbowego będzie mógł na uprzedni pisemny i uzasadniony wniosek podatnika wyrazić zgodę na inne przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunku VAT. Czas rozpatrzenia wniosku przez organ podatkowy w takim przypadku będzie wynosił 60 dni.
Skutki prawne ustanawianych przepisów oraz ich wpływ na działalność przedsiębiorców
Mechanizm podzielonej płatności uważany jest za jedno z rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie nadużyciom i oszustwom podatkowym, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia utrudnia lub wręcz uniemożliwia powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewnia lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i utrudnia wyprowadzanie pieniędzy za granicę.
Ustawodawca w celu nakłonienia do korzystania z wdrażanego przez niego rozwiązania opracował system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W szczególności w przypadku podatników, którzy będą stosować metodę podzielonej płatności, nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem dodatkowego zobowiązania podatkowego oraz nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa ustawy o podatku od towarów i usług.
Ważny fragment
Przewiduje się również, że płacenie z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności będzie jedną z mocniejszych przesłanek dla wykazania, że nabywca dochował należytej staranności zawierając transakcję z kontrahentem, co będzie miało bardzo istotne znaczenie dla bezpieczeństwa VAT naliczonego nabywców.
Czy jednak te zachęty wystarczą, aby zdecydować się na korzystanie z mechanizmu podzielonej płatności? Przedsiębiorcy obawiają się, że pieniądze otrzymane na poczet należnego VAT nie będą mogły być wykorzystywane przez firmy do bieżących operacji niezwiązanych z rozliczeniem VAT. Dostawca towaru lub usługi będzie mógł swobodnie dysponować bowiem jedynie kwotą netto otrzymanej należności, a kwota podatku będzie zamrożona na odrębnym rachunku VAT. Tym samym przedsiębiorstwa mogą być zmuszone do poniesienia dodatkowych kosztów związanych z koniecznością zaciągnięcia kredytu na pokrycie ubytków płynności lub utratą korzyści związanych z zarządzaniem dostępnymi środkami.
Nowa regulacja miałaby zacząć obowiązywać od 1 kwietnia 2018 roku.
