Aby uporządkować ten obszar i jednocześnie odciążyć MŚP, Komisja Europejska przyjęła zalecenie nowego, dobrowolnego standardu raportowania ESG – VSME (Voluntary Sustainability Reporting Standard for SMEs). Czym jest ten standard i jak może pomóc Twojej firmie?
Geneza VSME
We wrześniu 2023 roku Komisja Europejska przedstawiła European Commision’s SME Relief Package, czyli pakiet wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw. Wśród jego kluczowych elementów znalazła się propozycja opracowania VSME – dobrowolnego standardu raportowania ESG dla nienotowanych MŚP.
Za jego przygotowanie odpowiada organizacja EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). Początkowo VSME miał mieć charakter nieformalny, jednak lutowa publikacja pakietu Omnibus zmieniła kierunek – dokument ma zostać opublikowany jako akt delegowany, co znacząco zwiększy jego rangę i potencjalne zastosowanie w całej UE.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Zakres i cel VSME – dobrowolny standard, który chroni MŚP w raportowaniu ESG
VSME ma być jedynym standardem dotyczącym raportowania ESG dedykowanym dla podmiotów z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Co istotne – standard ten pozostaje dobrowolny, co ma ułatwić jego wdrożenie wśród MŚP i jednocześnie ograniczyć ich obciążenia administracyjne.
Głównym celem VSME jest zredukowanie liczby informacji ESG, jakich od MŚP mogą wymagać większe firmy zobowiązane do raportowania zgodnie z dyrektywą CSRD. Standard ma pełnić funkcję ochronną – ograniczając presję na MŚP, które często funkcjonują jako dostawcy lub partnerzy biznesowi w ramach większych łańcuchów wartości.
Standard ma ułatwić firmom:
- przygotowanie dobrowolnych raportów ESG,
- odpowiedzieć na wymagania dużych klientów,
- wewnętrzne uporządkowanie danych niefinansowych.
Warto jednak zaznaczyć, że Komisja Europejska zastrzegła, że ograniczenia co do danych, których można oczekiwać od jednostek MŚP wynikające z VSME nie obejmują „informacji zwyczajowo udostępnianych między przedsiębiorstwami w danym sektorze”. Oznacza to, że pewne dane – nawet jeśli nie zostały wskazane w VSME – mogą być nadal oczekiwane przez kontrahentów. W praktyce może to dotyczyć m.in. takich obszarów jak bioróżnorodność, zwłaszcza w kontekście implementacji dyrektywy EUDR (dotyczącej wylesiania), czy warunki pracy i pochodzenie materiałów do produkcji w przypadku sektora odzieżowego.
Ważny fragment
Standard VSME nie stanowi zatem zamkniętego katalogu danych podlegających publikacji, ale porządkuje i ogranicza ich zakres, dając MŚP solidną podstawę do uporządkowanego raportowania ESG.
Struktura raportu ESG zgodna z VSME – jak wygląda raportowanie dla MŚP?
Raport ESG przygotowany według wytycznych standardu VSME składa się z dwóch głównych modułów: Basic Module (Część B) oraz Comprehensive Module (Część C). Struktura ta została zaprojektowana z myślą o elastycznym podejściu do raportowania – tak, aby małe i średnie firmy mogły dostosować poziom szczegółowości do swoich możliwości i potrzeb.
1. Basic Module – raportowanie ESG w podstawowym zakresie
Moduł podstawowy obejmuje 11 kluczowych obszarów raportowych, takich jak:
- Podstawy opracowania raportu,
- Polityki i praktyki ESG,
- Emisje gazów cieplarnianych (zakres 1 i 2),
- Zanieczyszczenia (powietrze, woda, gleba),
- Bioróżnorodność,
- Woda,
- Gospodarka o obiegu zamkniętym i zarządzanie odpadami,
- Siła robocza – ogólna charakterystyka, zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, polityka wynagrodzeń, układy zbiorowe i szkolenia,
- Informacje o wyrokach i sankcjach związanych z korupcją i łapówkarstwem.
To podejście pozwala firmom przedstawić kluczowe dane ESG w sposób uporządkowany, lecz uproszczony, bez nadmiernego obciążenia raportowego.
2. Comprehensive Module – rozszerzony zakres raportowania ESG
Część C raportu – czyli Comprehensive Module – jest opcjonalna i dedykowana firmom, które chcą ujawniać bardziej szczegółowe informacje na temat:
- Strategii ESG i modelu biznesowego,
- Opisu polityk, praktyk i przyszłych inicjatyw w zakresie ESG,
- Celów klimatycznych i redukcji śladu węglowego,
- Ryzyk klimatycznych,
- Dodatkowych informacji w zakresie wskaźników społecznych oraz korporacyjnych,
Warto podkreślić, że Comprehensive Module nie rozwija wprost wszystkich zagadnień z części podstawowej – np. nie poszerza informacji o bioróżnorodności czy zanieczyszczeniach. Zawiera natomiast zupełnie nowe elementy, które nie występują w module podstawowym, jak np. przychody z działalności budzącej kontrowersje.
Co ciekawe, mimo rozszerzonego charakteru, niektóre punkty tego modułu są bardzo uproszczone – przykładowo sekcja C7 dotycząca poważnych naruszeń praw człowieka wymaga jedynie odpowiedzi „tak” lub „nie”, z krótkim komentarzem w razie potwierdzenia naruszeń.
Kompatybilność VSME z ESRS – uproszczone, ale spójne podejście do ESG
Choć standard VSME powstał w oparciu o tzw. metodę czystej kartki, wiele jego elementów nawiązuje bezpośrednio do istniejących wytycznych ESRS (European Sustainability Reporting Standards), które obowiązują duże firmy. W szczególności dotyczy to podobieństw w strukturze obszarów środowiskowych, czy też podejścia do konsolidacji danych.
Największą różnicą jest jednak stopień złożoności. VSME upraszcza wymogi dotyczące ujawniania danych ESG, dostosowując je do możliwości małych i średnich przedsiębiorstw. W związku z tym zrezygnowano z implementacji skomplikowanych koncepcji takich jak:
- Analiza podwójnej istotności,
- Analiza całego łańcucha wartości (poza ściśle określonymi wyjątkami).
Ważny fragment
Zamiast przeprowadzania pogłębionych konsultacji ze stronami zainteresowanymi, MŚP mogą posłużyć się zasadą „if applicable” – czyli „jeśli ma zastosowanie” – co znacząco upraszcza proces raportowania.
Atestacja i wiarygodność raportów ESG dla MŚP
Raporty przygotowane zgodnie z VSME nie będą wymagały obowiązkowego audytu. Jednak w praktyce – zwłaszcza przy współpracy z bankami czy dużymi kontrahentami – dobrowolna atestacja może stać się ważnym elementem potwierdzającym wiarygodność raportu. Dla wielu MŚP atrakcyjnym rozwiązaniem może być też wsparcie doświadczonych doradców ESG przy tworzeniu nieaudytowanych raportów ESG.
Dzięki uproszczonej strukturze standardu, a także rosnącej liczbie inicjatyw edukacyjnych ze strony EFRAG, SEG i organizacji branżowych, proces raportowania będzie stawał się coraz bardziej przystępny i powtarzalny.
Podsumowanie
Standard VSME to odpowiedź na realne potrzeby małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie raportowania ESG. Choć dokument ma charakter dobrowolny, jego wdrożenie może znacząco wzmocnić pozycję MŚP w relacjach z partnerami biznesowymi, inwestorami i instytucjami finansowymi.
Dzięki przejrzystej strukturze, uproszczonym wymogom oraz elastycznemu podejściu, VSME może stać się ważnym narzędziem budowania zaufania i konkurencyjności w zrównoważonej gospodarce.