Propozycja KE zmian w przepisach EUDR
Wejście w życie kluczowych obowiązków przewidzianych w EUDR było pierwotnie zaplanowane na dzień 30 grudnia 2024 r. i 30 czerwca 2025 r. (dłuższy okres przejściowy dotyczył mikro i małych przedsiębiorców posiadających ten status na dzień 31 grudnia 2020 r.).
W dniu 2 października 2024 r. Komisja Europejska wyszła jednak z propozycją przesunięcia terminu wejścia w życie rozporządzenia EUDR o 12 miesięcy, co ostatecznie nastąpiło dnia 23 grudnia 2024 r. w związku opublikowaniem stosownej nowelizacji w Dzienniku Urzędowym UE i zwieńczeniem procesu legislacyjnego.
Na podobny scenariusz zapowiadało się również w tym roku, kiedy to Jessika Roswall – komisarz spraw środowiska, odporności wodnej i konkurencyjnej gospodarki obiegu zamkniętego, w liście z dnia 23 września 2025 r. do przedstawicieli Parlamentu Europejskiego i Rady UE zapowiedziała, że Komisja Europejska rozważa opóźnienie rozpoczęcia stosowania EUDR o (kolejny) rok.
Ważny fragment
Ostateczna propozycja Komisji z dnia 21 października 2025 r. jest jednak bardziej zniuansowana – zarówno co do zaproponowanych przepisów przejściowych, jak i kluczowych uproszczeń dla przewidzianych grup przedsiębiorców. Zmierzają one w szczególności do ograniczenia ich obowiązków w zakresie składania oświadczeń o należytej staranności (DDS).
Konieczność zmian wynika z potrzeby odciążenia systemu TRACES. Ostatnie analizy wskazały bowiem, że liczba składanych DDS znacznie przekroczy wcześniejsze prognozy. Jak wskazuje Komisja Europejska, mimo potencjalnej możliwości ograniczenia składanych DDS (w określonych okolicznościach nawet do jednego rocznie), podmioty objęte EUDR, w szczególności duże przedsiębiorstwa handlowe lub realizujące wiele transakcji wewnątrzgrupowych, często decydują się składać DDS dla każdej partii lub przesyłki towaru. Takie podejście, często będące konsekwencją wprowadzonych wewnętrznych systemów zapewniających identyfikowalność towarów, nie zostało natomiast przewidziane w pierwotnych założeniach.
Kolejnym powodem są obawy co do proporcjonalności obowiązku przedkładania DDS przez mikro i małych przedsiębiorców, którzy wytwarzają i wprowadzają do obrotu własne towary.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Zmiany w strukturze odpowiedzialności i uproszczenie EUDR
Uproszczenia wynikają ze sprecyzowania dwóch nowych kategorii przedsiębiorców na gruncie EUDR i objęcia ich złagodzonym reżimem odpowiedzialności.
Pierwsza z nich stanowi kategorię „mikro i małych podmiotów pierwotnych” (dalej: Mikro i mali operatorzy pierwotni), która obejmuje osoby fizyczne lub mikro albo małe przedsiębiorstwa, niezależnie od ich formy prawnej, z siedzibą w krajach niskiego ryzyka wylesiania, które samodzielnie uprawiają, pozyskują lub hodują odnośne produkty i wprowadzają je na rynek lub eksportują w ramach działalności gospodarczej.
Ważny fragment
Mikro i mali operatorzy pierwotni nie będą podlegać obowiązkowi składania DDS. Zamiast tego złożą jednorazową uproszczoną deklarację w systemie TRACES, która obejmie informacje wskazane w nowym załączniku III do EUDR. Dla każdej deklaracji system wygeneruje identyfikator, który powinien towarzyszyć odnośnym produktom wprowadzanym przez te podmioty na rynek UE lub przez nie eksportowanym. W przypadku tych podmiotów będziemy mieć więc do czynienia z jednorazową deklaracją podmiotową, a nie każdorazowymi oświadczeniami przedmiotowymi (dotyczącymi konkretnych towarów). Ponadto, obowiązek jej składania będzie wyłączony w przypadku, gdy krajowe bazy danych państw członkowskich zawierają już dane objęte deklaracją. Obszarem, gdzie takie sytuacje mogą wystąpić jest produkcja bydła mająca miejsce w UE, gdzie wymogi w zakresie identyfikowalności i sprawozdawczości są – zgodnie z wyjaśnieniami Komisji – równoważne z wymogami ustanowionymi przez EUDR.
Co istotne, powyższa definicja dotyczy zarówno podmiotów mających siedzibę w UE, jak i poza nią. Takie sytuacje będą zapewne sporadyczne, ale jeżeli Mikro lub mały operator pierwotny spoza UE wprowadzi towar na rynek UE (dokona jego importu w UE) nie będzie zobowiązany do złożenia z tytułu tego importu DDS. Zgodnie z art. 7 EUDR (który nie podlega zmianie) taki obowiązek będzie natomiast ciążył na jego nabywcy posiadającym siedzibę w UE.
Drugą kategorię będą stanowić „podmioty działające na dalszym etapie łańcucha dostaw” (dalej: Operatorzy niższego szczebla). Uwzględni ona każdą osobę fizyczną lub prawną, która w ramach działalności gospodarczej wprowadza do obrotu lub eksportuje odnośne produkty wytworzone z wykorzystaniem odpowiednich produktów (surowców) objętych DDS lub uproszczoną deklaracją.
Ważny fragment
Obowiązki tych podmiotów zostaną zrównane z obowiązkami Podmiotów handlowych, które uzyskują dodatkowe uproszczonie. Największe ułatwienia dotkną Podmioty handlowe będące dużymi przedsiębiorstwami, np. sieci handlowe, których nie będzie już dotyczył obowiązek każdorazowego składania DDS, a wcześniej „upewnienia się”, że zachowano należytą staranność na poprzednich etapach obrotu.
Obowiązki Operatorów niższego szczebla oraz Podmiotów handlowych, bez względu czy są MŚP czy nie, będą się koncentrować na zapewnieniu pełnej identyfikowalności (ang. traceability) poprzez gromadzenie i przekazywanie numerów DDS i identyfikatorów deklaracji w łańcuchu dostaw. Operatorzy niższego szczebla oraz Podmioty handlowe niebędące MŚP będą również zobowiązani do rejestracji w systemie TRACES.
Odroczenie EUDR, ale nie dla wszystkich
Mimo niedawnych zapowiedzi ze strony Komisji Europejskiej, jej ostateczna propozycja nie przewiduje odroczenia zasadniczej daty wejścia w życie obowiązków EUDR. Datą graniczną nadal pozostaje 30 grudnia 2025 r. Przewidziano jedynie okres dostosowawczy do 30 czerwca 2026 r., do kiedy to właściwe organy nie będą kontrolować i stosować środków związanych z egzekwowaniem przepisów EUDR. Do tego czasu będą one jedynie wydawać ostrzeżenia oraz zalecenia co do zapewnienia zgodności z przepisami.
Wyjątek przewidziano dla podmiotów będących mikro i małymi przedsiębiorstwami, które zyskają dodatkowe sześć miesięcy na wdrożenie EUDR – obowiązki przewidziane w EUDR zaczną ich dotyczyć od 30 grudnia 2026 r. W ramach tego odroczenia zaszyta jest jednak pewna pułapka powodująca, że część przedsiębiorców, których dziś dotyczy okres przejściowy do 30 czerwca 2026 r., po wejściu w życie propozycji KE, zostaną objęci EUDR od 30 grudnia 2025 r.
Ważny fragment
Mianowicie, w świetle aktualnej treści przepisów, obowiązki EUDR dotyczą podmiotów będących mikro i małymi przedsiębiorstwami od 30 czerwca 2026 r., o ile posiadali oni ten status na dzień 31 grudnia 2020 r. Zgodnie natomiast z propozycją KE odroczony termin wejścia w obowiązywania EUDR od 30 grudnia 2026 r. dotyczy podmiotów – mikro i małych przedsiębiorców, którzy posiadali ten status na dzień 31 grudnia 2024 r. Tym samym, podmioty, które utraciły status małego przedsiębiorcy po 2020 r., zostaną objęte EUDR zgodnie z podstawową datą 30 grudnia 2025 r. Zatem, wbrew komunikatom Komisji o dodatkowym odroczeniu EUDR dla mikro i małych przedsiębiorców, w przypadku tych podmiotów konieczność wdrożenia EUDR zostanie przyspieszona o pół roku.
Pozostałe podmioty (niebędące mikro lub małymi przedsiębiorcami na dzień 31 grudnia 2024 r. oraz utworzone po tej dacie) są natomiast objęte podstawowym termin wejścia w życie EUDR, czyli 30 grudnia 2025 r. i okresem dostosowawczym do dnia 30 czerwca 2026 r.
Polska ustawa wdrażająca EUDR
Warto również wspomnieć, że dnia 16 czerwca 2025 r. opublikowane zostały założenia do polskiej ustawy wdrażającej EUDR (dostęp tutaj). Z założeń wynika, że ustawa będzie precyzowała m.in. kwestie przeprowadzania kontroli, sposób udostępniania dokumentów, kwestie raportowania, sankcje, a także organy właściwe, którymi będą:
- Inspekcja Weterynaryjna – w odniesieniu do bydła i odnośnych produktów wymienionych w załączniku I do rozporządzenia EUDR,
- Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych – w odniesieniu do kakao, kawy, palmy olejowej i soi i odnośnych produktów wymienionych w załączniku I,
- Inspekcja Ochrony Środowiska – w odniesieniu do drewna i kauczuku i odnośnych produktów wymienionych w załączniku I.
Zgodnie z założeniami ustawa ma być przyjęta w IV kwartale 2025 r., jednak termin ten wydaje się być zagrożony. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Klimatu i Środowiska projekt ustawy miał być zaprezentowany w październiku 2025 r. W związku z propozycją Komisji Europejskiej projekt będzie najprawdopodobniej wymagał dostosowania, co opóźni jego udostępnienie i ostateczne wejście w życie. Nie zmienia to jednak faktu, że przepisy rozporządzenia EUDR obowiązują bezpośrednio i należy je stosować bez względu na to, czy polski ustawodawca zdąży przeprowadzić proces legislacyjny do 30 grudnia 2025 r.
Pierwotne zapowiedzi Komisji Europejskiej o planowanym kolejnym rocznym odroczeniu z pewnością spowodowały u wielu przedsiębiorców wstrzymanie prac w obszarze EUDR. Takie podejście – w świetle najnowszych propozycji Komisji Europejskiej – oznaczało utratę cennego czasu pozwalającego na pełne i bezproblemowe wdrożenie EUDR. Poczucie zamętu potęguje dodatkowo fakt, że część podmiotów, którzy szykowali się na objęcie ich EUDR dopiero od 30 czerwca 2026 r., muszą wdrożyć odpowiednie procedury jeszcze w tym roku. Ich sytuację jedynie częściowo łagodzi fakt objęcia ich okresem dostosowawczym, w którym nie będą oni sankcjonowani.
Pozytywnie należy natomiast ocenić propozycję uproszczeń dla wielu grup przedsiębiorców w szczególności, że – jak wskazuje Komisja Europejska – korzystny wpływ środowiskowy przepisów EUDR nie powinien doznać znaczącego uszczerbku. Należy jednak pamiętać, że proponowane zmiany wejdą w życie dopiero po przejściu całego procesu legislacyjnego, który – podobnie jak w poprzednim roku – może się ostatecznie zakończyć na kilka dni przed wejściem obowiązków EUDR w życie.
AUTOR: Sebastian Kopacz, Senior konsultant, Doradca podatkowy, Bieżące doradztwo podatkowe
Czytaj więcej:
- Kogo i od kiedy dotyczy unijne rozporządzenie o deforestacji (EUDR)?
- Czy Twój towar podlega EUDR? Sama obecność w załączniku to za mało
- Podmiot czy podmiot handlowy? Jakie obowiązki na gruncie EUDR kryją się za daną rolą i na jakie uproszczenia można liczyć?
- Należyta staranność w EUDR – jak wykazać zgodność towarów z nowymi przepisami UE?
- Oświadczenie należytej staranności – kluczowy obowiązek w EUDR