Sankcje nałożone przez Unię Europejską na Rosję w odpowiedzi na agresję zbrojną na Ukrainę, mogą mieć duży wpływ na działalność prowadzoną przez wielu przedsiębiorców w Polsce. Obowiązek zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych, a także zakaz dostarczania towarów i technologii podwójnego zastosowania dotyczy bowiem wszystkich podmiotów mających swoją siedzibę na terytorium UE.
[AKTUALIZACJA] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, w kształcie, o którym mowa w artykule, została podpisana przez Prezydenta 14 kwietnia 2022 r. i następnego dnia opublikowana w Dzienniku Ustaw. Akt prawny wszedł w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.
Ustawa przewiduje powstanie prowadzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, listy osób i podmiotów, wobec których stosowane są sankcje. Więcej na ten temat znaleźć można w artykule Jak uniknąć wpisania na listę sankcyjną?
Podsumowanie:
- Obowiązek zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych, określony w Rozporządzeniu 269/2014, dotyczy wszystkich kategorii podmiotów działających na terytorium Unii Europejskiej, w tym również osób i podmiotów prywatnych.
- Dodatkowym ograniczeniem jest zakaz dostarczania towarów i technologii podwójnego zastosowania. Są nimi towary i technologie, które oprócz swojego cywilnego przeznaczenia, mogą znaleźć zastosowanie również w celach militarnych - jako broń bądź dla rozwoju, konstrukcji czy produkcji amunicji lub broni.
- Znajdujący się obecnie na etapie prac sejmowych projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego przewiduje m. in. wprowadzenie wysokich kar pieniężnych za naruszenie unijnych sankcji.
Czego dotyczą sankcje nałożone na Rosję?
Rozporządzenia unijne, ustanawiające ogólny mechanizm sankcyjny względem osób oraz podmiotów zaangażowanych w działania podważające integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy, zostały uchwalone w 2014 roku w reakcji na wkroczenie sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej na Krym. Po agresji rosyjskiej na Ukrainę, która rozpoczęła się dnia 24 lutego 2022 r., nie doszło do znaczących zmian ogólnego mechanizmu sankcyjnego, a jedynie do rozszerzenia katalogu podmiotów objętych sankcjami.
Sankcje unijne nałożone na Rosję co do zasady dotyczą:
- nakazu zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych podmiotów pozostających pod kontrolą osób wpisanych na unijne listy sankcyjne,
- zakazu dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej towarów oraz technologii podwójnego zastosowania,
- zakazu dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej innych towarów, literalnie wskazanych w przepisach unijnych.
Kogo dotyczy nakaz zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych?
Nakaz zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych podmiotów pozostających pod kontrolą osób wpisanych na unijne listy sankcyjne uregulowany został w Rozporządzeniu Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających.
Polega on na zakazie dokonywania na rzecz podmiotów objętych sankcjami jakichkolwiek płatności, niedostarczaniu im jakichkolwiek towarów, nieświadczeniu na ich rzecz jakichkolwiek usług itd.
Co istotne, norma ta adresowana jest do wszystkich kategorii podmiotów działających na terytorium Unii Europejskiej, w tym również osób i podmiotów prywatnych. Co za tym idzie, każdy przedsiębiorca działający na terytorium UE, w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji prawnych, powinien ustalić, czy jego kontrahent nie podlega pod przepisy sankcyjne.
Zakaz dostarczania towarów i technologii podwójnego zastosowania
Rozporządzenie Rady (UE) nr 833/2014 z dnia 31 lipca 2014 r. dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie przewiduje dalsze ograniczenia w utrzymywaniu relacji gospodarczych z jakimikolwiek osobami i podmiotami mającymi siedzibę na terytorium Federacji Rosyjskiej.
Rozporządzenie zakazuje:
- sprzedaży,
- dostawy,
- przekazywania,
- wywozu,
bezpośrednio lub pośrednio, towarów i technologii podwójnego zastosowania – niezależnie od tego, czy pochodzą z Unii – na rzecz jakichkolwiek osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów w Rosji lub do wykorzystania w Rosji.
Prawodawca unijny wskazuje na katalog produktów, które należy uznawać za towary i technologie podwójnego zastosowania. Można przyjąć, że w ogólnym rozumieniu produktami podwójnego zastosowania są towary i technologie, które oprócz swojego cywilnego przeznaczenia, mogą znaleźć zastosowanie również w celach militarnych – jako broń bądź dla rozwoju, konstrukcji czy produkcji amunicji lub broni.
Kary za naruszenie przepisów unijnych dotyczących sankcji
Zarówno Rozporządzenie 269/2014, jak i Rozporządzenie 833/2014 w zakresie sankcji mających zastosowanie w przypadkach naruszenia przepisów rozporządzeń, odsyłają do ustawodawstw krajowych państw członkowskich.
Polska nie przyjęła do tej pory żadnych przepisów w tym zakresie. W dniu 30 marca 2022 r. do Sejmu wpłynął jednak rządowy projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego.
Projekt ustawy przewiduje m. in.:
- wprowadzenie kar pieniężnych w wysokości do 20 000 000 zł za niedopełnienie obowiązku zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych,
- wprowadzenie kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 dla osób odpowiedzialnych za naruszenie zakazu dostarczania towarów i technologii podwójnego zastosowania.
Mając na uwadze panujące w Polsce nastroje społeczne, a także konsensus polityczny wokół konieczności zaostrzenia sankcji względem osób oraz podmiotów zaangażowanych w działania podważające integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy, należy spodziewać się szybkiego uchwalenia ustawy.
Nałożone na Rosję sankcje powodują, że przedsiębiorcy dokonujący transakcji z podmiotami posiadającymi swoją siedzibę albo beneficjenta rzeczywistego na terytorium Federacji Rosyjskiej powinni rozważyć wprowadzenie odpowiednich procedur, mających na celu zminimalizowanie ryzyka prawnego po ich stronie. Naruszenie nakazu zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych, jak również zakazu dostarczania towarów i technologii podwójnego zastosowania może bowiem wkrótce wiązać się z bardzo wysokimi karami pieniężnymi, a także odpowiedzialnością karną.
JAK MOŻEMY POMÓC?
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton zapewnia kompleksowe wsparcie w ocenie obowiązujących stosunków gospodarczych w kontekście możliwości objęcia ich sankcjami unijnymi, jak również we wdrożeniu procedur, mających na celu ograniczenie ryzyka prawnego związanego z naruszeniem sankcji unijnych.
AUTOR: Łukasz Wojdanowicz
Sankcje na Rosję i ich wpływ na firmy w Polsce – dowiedz się więcej:
- Jak sankcje na Rosję wpłyną na firmy w Polsce?
- Jak uniknąć wpisania na listę sankcyjną?
- Lista sankcyjna, czy możesz na nią trafić? [ANKIETA]
- Nowy pakiet sankcji unijnych – zakaz świadczenia na rzecz Rosji wskazanych usług, w tym księgowych, rachunkowych i audytowych
- Co przyniósł siódmy pakiet sankcji unijnych?
- Co przyniósł ósmy pakiet sankcji na Rosję?
- Co przyniósł dziewiąty pakiet sankcji na Rosję?
- 11 pakiet sankcji na Rosję – o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy?
