Jednorazowa amortyzacja – problematyczny prezent dla podatników

Mowa o ustawie z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (druk Sejmowy nr 1602). Opublikowany pod koniec stycznia 2017 r. projekt zakładał, że nowe przepisy będą miały zastosowanie do środków trwałych nabytych i wpłat na poczet ich nabycia dokonanych od dnia 1 stycznia 2017 r. i w takim właśnie brzmieniu został uchwalony.

Jednorazowa amortyzacja do wysokości 100 tys. PLN rocznie

Nowe uregulowania przewidują, że podatnicy będą mogli dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji Środków trwałych (nie obejmującej min. nieruchomości i samochodów osobowych) oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 000 PLN. Aby dany zakup uprawniał do skorzystania z preferencji:

• wartość początkowa jednego środka trwałego wynosić musi co najmniej 10 000 PLN, lub
• wartość co najmniej dwóch środków trwałych nabytych w roku podatkowym, wynosić musi co najmniej 10 000 PLN, a wartość początkowa każdego z nich – przekraczać 3500 PLN.

Z odpisu będą mogli skorzystać wszyscy podatnicy, bez względu na status, tj. zarówno mali, średni jak i duzi przedsiębiorcy. Ustawodawca nie przewidział dodatkowych obowiązków informacyjnych, w szczególności nie będzie potrzeby wykazywania informacji o jednorazowej amortyzacji w zeznaniu rocznym.

Z preferencji  nie korzystają podatnicy przy nabyciu wartości niematerialnych i prawnych ani środków trwałych używanych.

Co ważne, do kosztów uzyskania przychodów będzie można zaliczyć już zaliczkę na poczet nabycia środka trwałego.  Kwota 100 000 PLN obejmuje sumę odpisów amortyzacyjnych i zgodnie z nowym art. 15 ust. 1zd Ustawy CIT (art. 22 ust. 1s Ustawy PIT), wpłat na poczet nabycia fabrycznie nowego środka trwałego, którego dostawa zostanie wykonana w następnych okresach sprawozdawczych.

Z zaliczeniem zaliczki do kosztów uzyskania przychodów podatnicy nie powinni się jednak spieszyć,  zwłaszcza gdy planują w danym roku podatkowym zakup środków trwałych o wartości przekraczającej ustawowy limit. Przepisy zostały sformułowane w ten sposób, że zapłata zaliczki na poczet nabycia środka trwałego w jednym roku, i nabycie środka trwałego na własność w kolejnym roku w zasadzie wyczerpuje limit jednorazowej amortyzacji w obu tych latach podatkowych.

W którym momencie najlepiej zastosować jednorazowy odpis?

Zgodnie z przepisami (art. 16h ust. 2 Ustawy CIT i art. 22h ust. 2 Ustawy PIT), wyboru metody należy dokonać z momentem wprowadzenia środka trwałego do ewidencji. To wtedy podatnik powinien podjąć decyzję, czy amortyzuje środek trwały i w jaki sposób, czy też dokonuje jednorazowego odpisu. Ale decyzja o dokonaniu jednorazowego odpisu, zwłaszcza w pierwszych miesiącach roku podatkowego, może okazać się przedwczesna.

Przykładowo można wskazać konsekwencję zakupu zespołu komputerowego, którego roczna stawka amortyzacji wynosi 30%. Większą korzyść osiągnie podatnik, który nabywając taki system o wartości 100 000 PLN w styczniu oraz inny środek trwały o identycznej wartości w grudniu, z jednorazowego odpisu skorzysta pod koniec roku. Wówczas od środków trwałych zakupionych w styczniu odpisy amortyzacyjne za cały rok (30 000 PLN) zaliczy dodatkowo do kosztów uzyskania przychodów.

Również w przypadku nabycia środków trwałych, dla których obowiązują różne stawki z wykazu, zalecana jest rozwaga. Bardziej opłaca się dokonać jednorazowego odpisu od tego środka trwałego, który ma najniższą stawkę amortyzacyjną, a od środków z wyższymi stawkami dokonywać odpisów na zasadach ogólnych.

Problem polega na tym, że świadomą decyzję podatnik mógłby podjąć dopiero na koniec roku. Aby mechanizm jednorazowej amortyzacji stanowił skuteczną i bezpieczną w stosowaniu preferencję dla podatników, powinni być uprawnieni do decydowania do czasu złożenia zeznania rocznego, w odniesieniu do jakiego środka trwałego jej użyją. Na korzyść takiej interpretacji przemawia to, że nowe przepisy odwołują się do roku podatkowego, a nie miesiąca. Brak jednak w nich wyjątku od zasady, zgodnie z którą wyboru metody należy dokonać z momentem wprowadzenia środka do ewidencji.

Jak można wyczytać w uzasadnieniu do projektu, odpis jednorazowy ma na celu motywowanie podatników do dokonywania inwestycji. Należy mieć nadzieję, że organy podatkowe nie będą umniejszać tej zachęty poprzez kwestionowanie korekt na koniec roku, dając tym samym podatnikom możliwość dokonania świadomego wyboru takiego rozliczenia, które przyniesie im największe korzyści. W nowych przepisach brak jednak wyraźnej i jasnej podstawy do takiego działania.

Intencja ustawodawcy, jaką było umożliwienie szybkiego rozpoznania w kosztach uzyskania przychodu wydatków na środki trwałe, jest słuszna. Jednorazowa amortyzacja jest właściwym tego narzędziem. Wprowadzenie przepisów bez właściwej analizy może jednak skończyć się sytuacją, w której korzystne w zamyśle przepisy będą podatnikom szkodzić.  Z nowych ułatwień trzeba będzie więc korzystać z rozwagą i bez pośpiechu.